Άγιος Ευστράτιος: Μια πλώρη κόντρα στο βοριά του Αιγαίου
Νησί στην καρδιά του Βόρειου Aιγαίου, νοτιοδυτικά της Λήμνου, ο Άγιος Ευστράτιος, τόπος ιστορικής μνήμης, προσφέρεται για ήρεμες διακοπές και περιπατητικές διαδρομές.
Γραφικές ακρογιαλιές, σπάνιοι γεωλογικοί σχηματισμοί, θαλάσσιες σπηλιές, μικρά δάση από βελανιδιές συνθέτουν το φυσικό περιβάλλον του Αγίου Ευστρατίου, αυτής της πλώρης που υψώνεται κόντρα στο βοριά του Αιγαίου.
Ο μοναδικός οικισμός του νησιού, χτισμένος στο βορειοδυτικό τμήμα του, διατηρεί ελάχιστα δείγματα από την αλλοτινή παραδοσιακή αρχιτεκτονική του, όπως αυτή αποτυπώθηκε στο πλούσιο φωτογραφικό αρχείο των Bασίλη και Βύρωνα Mανικάκη.
Σε αυτό προβάλλονται η παλαιά Xώρα με το λιμάνι της, η καθημερινή ζωή των κατοίκων του Aγίου Eυστρατίου από το 1940 έως το 1970, οι γιορτές και οι τελετές τους, η εξορία, ο σεισμός της 20ής Φεβρουαρίου 1968, που σημάδεψε τη νεότερη ιστορία του νησιού και αλλοίωσε τον παραδοσιακό αρχιτεκτονικό χαρακτήρα του.
Ο Άγιος Ευστράτιος αποτελεί την έδρα ενός ιδιαίτερα αξιόλογου μουσειακού χώρου, του Μουσείου Δημοκρατίας, καθώς υπήρξε επί μακρόν (από τις αρχές της δεκαετίας του 1930 έως το 1943 και από το 1948 έως το 1963) τόπος υποδοχής πολιτικών εξορίστων.
Το κτίριο στο οποίο στεγάζεται σήμερα το Μουσείο Δημοκρατίας είχε χρησιμοποιηθεί αρχικά ως διδακτήριο και αργότερα, στα χρόνια του εκτοπισμού πολιτικών εξορίστων, ως αναρρωτήριο.
Με αφετηρία τον οικισμό του Aγίου Eυστρατίου μπορείτε να γνωρίσετε οδικώς όλες σχεδόν τις παραλίες του νησιού (Αλονίτσι, Μουρούλια, Άγιο Αντώνιο, Άγιο Δημήτριο, Τρηγάρη, Λιδαριό, Φτελιό, Άγιο Νικόλαο, Φράγκου, Τρυπητή).
Όμορφη είναι η θέα στο ηλιοβασίλεμα από το μικρό λιμάνι του νησιού, όπου δένουν αλιευτικά και βάρκες.
Στα αξιοθέατα του Αγίου Ευστρατίου συγκαταλέγονται η εκκλησία του Χριστού, στην πλατεία, οι εκκλησίες του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Βασιλείου, το κτίριο της Μαρασλείου Σχολής, το ξωκλήσι του Αγίου Μηνά, σε λόφο με όμορφη θέα στον οικισμό, οι θαλάσσιες σπηλιές και οι γεωλογικοί σχηματισμοί, κατά μήκος των ακτών του νησιού.
Ξεχωριστό αξιοθέατο του Αγίου Ευστρατίου αποτελεί το μνημείο Νικολάου Σιαλμά στο ομώνυμο ακρωτήρι (Tρυπητή, η παλαιότερη ονομασία του), στο νότιο άκρο του νησιού.
Ο ΥΠΣΓΟΣ (Ι) της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας Νικόλαος Σιαλμάς, χειριστής ενός αεροσκάφους Mirage F.1CG, έπεσε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος στα νερά του Αιγαίου, στη θαλάσσια περιοχή νοτίως του Αγίου Ευστρατίου, στις 18 Ιουνίου 1992, λίγα λεπτά μετά τις 9 το πρωί, ενόσω υπερασπιζόταν τον εθνικό εναέριο χώρο.
Περίοπτη θέση στο ακρωτήρι Νικολάου Σιαλμά έχει το μνημείο της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Η σπαρτιατική ασπίδα μαζί με ένα δόρυ (ο θυρεός της 342 Μοίρας Παντός Καιρού, στην οποία ανήκε ο Σιαλμάς) και την κεφαλαιογράμματη επιγραφή ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ αγγίζει την καρδιά και φανερώνει τον παραγνωρισμένο από τους περισσότερους δρόμο του καθήκοντος.