Αμεση απειλή για τη βιοποικιλότητα της Μεσογείου οι πυρκαγιές

Kάθε χρόνο η Μεσόγειος χάνει το 0,6% των δασικών εκτάσεών της εξαιτίας των πυρκαγιών. Μόνο το 2017 στη Μεσόγειο κάηκαν 9 εκατ. στρέμματα, έκταση ίση με ολόκληρη την Κύπρο. Ηταν η χειρότερη καταγραφή από το 1985.

Ανησυχητικά είναι τα στοιχεία που αποκαλύπτει η κοινή έκθεση έξι εθνικών γραφείων WWF (WWF Ισπανίας, Πορτογαλίας, Γαλλίας, Ιταλίας, Ελλάδας και Τουρκίας) για τις δασικές πυρκαγιές στη Λεκάνη της Μεσογείου. Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, στη Μεσόγειο καταγράφεται το 80% των καμένων εκτάσεων της Ευρώπης. Στην Πορτογαλία, στην Ισπανία, στη Γαλλία, στην Ιταλία, στην Ελλάδα και στην Τουρκία, από το 2009 έως το 2018, κάθε χρόνο ξεσπούν περίπου 56.000 περιστατικά πυρκαγιών υπαίθρου και καίγονται περί τα 3.750.000 στρέμματα δασικών εκτάσεων. Το 96% των πυρκαγιών στη Μεσόγειο προκαλούνται από ανθρωπογενή αίτια.

Ειδικότερα, το 40% από αυτές προκαλείται από ανθρώπινη αμέλεια, ενώ το 26% από πρόθεση. Ωστόσο, η κινητήρια δύναμη για το υπόλοιπο 1/3 των πυρκαγιών (28%) από ανθρωπογενή αίτια παραμένει άγνωστη, ποσοστό που στην Ελλάδα και στην Πορτογαλία αγγίζει τα μισά περιστατικά.

Η απειλή είναι άμεση για τη σπάνια βιοποικιλότητα της Μεσογείου, αλλά και για τον άνθρωπο. Από το 2000 έως το 2016, έχουν χαθεί 488 άνθρωποι στις πυρκαγιές (πυροσβέστες και πολίτες), ενώ μόνο το 2017 και το 2018, μέσα σε δύο μόλις χρόνια, 225 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μόνο στην Πορτογαλία, στην Ισπανία και στην Ελλάδα. «Οι σημερινές συνθήκες καθιστούν τις πυρκαγιές περισσότερο φονικές από ποτέ» αναφέρει η μελέτη.

Σύμφωνα με την έκθεση του WWF, το οικονομικό κόστος από τις δασικές πυρκαγιές ανέρχεται για όλη την Ευρώπη στα 3 δισ. ευρώ. Παράλληλα, και σύμφωνα με τα σενάρια αύξησης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, υπολογίζεται ότι οι οικονομικές επιπτώσεις  των πυρκαγιών, για την περίοδο 2070-2100, σε Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία και Πορτογαλία μπορεί να ανέλθουν στα 5 δισ. ευρώ ανά έτος. Τέλος, επισημαίνεται ότι το κόστος διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών στη Μεσόγειο ξεπερνά τα 2 δισ. ευρώ τον χρόνο, με το 80% από αυτά να χρησιμοποιείται στην καταστολή και μόνο το 20% στην πρόληψη. 

Κύματα ζέστης

Η κλιματική αλλαγή θα επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση. Ως γνωστόν, η Διακυβερνητική Επιτροπή για την κλιματική αλλαγή του ΟΗΕ έχει προειδοποιήσει ότι τα μεσογειακά οικοσυστήματα θα γίνουν ακόμα πιο ευάλωτα. Η αναμενόμενη αύξηση της θερμοκρασίας συνεπάγεται περισσότερα και μεγαλύτερης διάρκειας κύματα ζέστης, τα οποία θα κάνουν την καύσιμη ύλη ακόμα πιο εύφλεκτη, κάτι το οποίο σημαίνει πως οι δασικές πυρκαγιές στο άμεσο μέλλον θα είναι σφοδρότερες και πιο εκτεταμένες.

Γι’ αυτό ο δρόμος μπορεί και πρέπει να είναι ο εξής ένας, λένε τα έξι γραφεία του WWF: η πρόληψη. Μεταξύ άλλων, προτείνουν: έμφαση στις δράσεις ενημέρωσης των πολιτών και παράλληλη μείωση του φαινομένου της ατιμωρησίας με αυστηρή εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας, προτεραιοποίηση των μέτρων πρόληψης και καταστολής βάσει του επαναπροσδιορισμού των περιοχών υψηλού κινδύνου, θέσπιση ολοκληρωμένων πολιτικών χρήσεων γης, βελτίωση της αποτελεσματικότητας των συστημάτων πολιτικής προστασίας, κατάρτιση σχεδίων δασικής διαχείρισης, μείωσης της καύσιμης ύλης, απομάκρυνσης της πυρογενούς βλάστησης από τα όρια των οικισμών και των οδών, θέσπιση οικονομικών πολιτικών που θα προωθήσουν την αειφορική διαχείριση των δασών, με αποτέλεσμα τη μείωση της καύσιμης ύλης, την αποκατάσταση του μωσαϊκού δασικού τοπίου και την επαναφορά των «ενεργών φυλάκων» στα δάση (π.χ. παραγωγή δασικών προϊόντων, πιστοποιημένη ξυλεία), εφαρμογή στοχευμένης μεταπυρικής αποκατάστασης, όπου και όταν χρειάζεται με στόχο την ανασύσταση του μεσογειακού μωσαϊκού βλάστησης κ.ά.