Άνοια: Πρώιμο σύμπτωμα η απάθεια – Συμβαίνει στο 45% των ασθενών

Αλλά όσον αφορά την άνοια και το πώς μπορεί να επηρεαστεί το μυαλό από τη διαδικασία γήρανσης, οι δείκτες μπορεί να είναι λιγότερο ξεκάθαροι.

Και ενώ η απώλεια μνήμης, ή η σύγχυση μπορεί να είναι η πρώτη αναμενόμενη αλλαγή, έρευνες δείχνουν, ότι υπάρχει ένα πρώιμο σύμπτωμα που επηρεάζει σχεδόν τους μισούς ασθενείς με άνοια.

Η απάθεια μπορεί να είναι ένα από τα πρώτα συμπτώματα άνοιας, επηρεάζοντας το 45% των ασθενών

Το 2019, μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Έξετερ στην Αγγλία ανέλυσε δεδομένα από περισσότερους από 4.320 συμμετέχοντες με νόσο Αλτσχάιμερ. Σκοπός τους ήταν να εξετάσουν τη σχέση μεταξύ άνοιας και απάθειας ως πιθανό πρώιμο σύμπτωμα της πρώτης. Η απάθεια σε ασθενείς με άνοια μπορεί να οριστεί ως αίσθημα “ατονίας”, που συχνά εμφανίζεται ως απώλεια ενδιαφέροντος για προηγούμενα χόμπι και δραστηριότητες, ή ως μη επιθυμία να βγουν έξω, ή να διασκεδάσουν.

Τα αποτελέσματα της ανάλυσης έδειξαν ότι 45 από τους συμμετέχοντες παρουσίασαν απάθεια στην αρχή της μελέτης και ότι το 20% εξ αυτών είχε επίμονη απάθεια με την πάροδο του χρόνου. Βρήκαν επίσης ότι πολλοί συμμετέχοντες εμφάνιζαν σημάδια απάθειας χωρίς να έχουν διαγνωστεί ως καταθλιπτικοί, πράγμα που σημαίνει ότι το σύμπτωμα θα μπορούσε πιθανότατα να είναι αποτέλεσμα κάποιας άλλης βιολογικής, ή σωματικής αλλαγής σε σύγκριση με εκείνους, που γίνονται απαθείς ως αποτέλεσμα της κατάθλιψης.

Άνοια: Η απάθεια μπορεί πραγματικά να επιταχύνει τη γνωστική εξασθένηση

Τα ευρήματα της μελέτης ρίχνουν φως σε ένα ζωτικής σημασίας πρώιμο προειδοποιητικό σημάδι της γνωστικής εξασθένησης. Σύμφωνα με την αμερικανική Ένωση Αλτσχάιμερ, περίπου το 2-5% των ηλικιωμένων χωρίς άνοια έχουν απάθεια, αλλά περίπου το 50-70% των ατόμων με άνοια έχει απάθεια. Δυστυχώς, πολλοί συγχέουν αυτό το πρώιμο σύμπτωμα ως σημάδι κατάθλιψης. Όμως αυτό προσδιορίζεται περισσότερο ως “χαμηλή διάθεση”, παρά ως “απώλεια της σπίθας” που ορίζεται από την απάθεια. Έτσι, κατά κανόνα παραβλέπεται ως πρώιμο σύμπτωμα Αλτσχάιμερ και γίνεται λανθασμένη διάγνωση για κατάθλιψη.

«Η απάθεια είναι ένα σύμπτωμα της άνοιας, που δεν έχει ερευνηθεί και συχνά αγνοείται. Μπορεί να αγνοηθεί επειδή τα άτομα με απάθεια φαίνονται λιγότερο ενοχλητικά και λιγότερο ελκυστικά, αλλά έχει τεράστιο αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των ατόμων που ζουν με άνοια και των οικογενειών τους», είπε ο Miguel de Silva Vasconcelos, διδακτορικός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ και στο King’s College του Λονδίνου που εργάστηκε στη μελέτη. «Όταν οι άνθρωποι αποσύρονται από δραστηριότητες, μπορεί να επιταχύνει τη γνωστική εξασθένηση. Επίσης, γνωρίζουμε ότι υπάρχουν υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας σε άτομα με απάθεια. Είναι πλέον καιρός να αναγνωριστεί αυτό το σύμπτωμα και να δοθεί προτεραιότητα στην έρευνα και την κατανόησή του», πρόσθεσε.

Αλτσχάιμερ: Η απάθεια μπορεί να εμφανιστεί αρκετά νωρίς, ώστε να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της έναρξης της άνοιας

Τελικά, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα δεδομένα τους θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην καθοδήγηση θεραπειών για τη γνωστική εξασθένηση στο μέλλον. «Η απάθεια είναι το ξεχασμένο σύμπτωμα της άνοιας, ωστόσο μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες. Η έρευνά μας δείχνει πόσο συχνή είναι η απάθεια σε άτομα με άνοια και τώρα πρέπει να την κατανοήσουμε καλύτερα ώστε να βρούμε αποτελεσματικές νέες θεραπείες», είπε ο δρ. Clive Ballard, καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Έξετερ.

«Η μελέτη μας για τη βελτίωση της εκπαίδευσης στο σπίτι μέσω εξατομικευμένης φροντίδας και κοινωνικής αλληλεπίδρασης περιλάμβανε ένα πρόγραμμα άσκησης που βελτίωσε την απάθεια, ώστε να γνωρίζουμε ότι μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά», είπε, αναφερόμενος σε προηγούμενη έρευνά του. “Αυτή είναι μια πραγματική ευκαιρία για παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να ωφελήσουν σημαντικά χιλιάδες άτομα με άνοια”, πρόσθεσε.

Αλτσχάιμερ: Άλλες μελέτες έχουν επίσης δείξει σχέση μεταξύ άνοιας και απάθειας

Άλλη πρόσφατη έρευνα διερεύνησε την απάθεια ως πρώιμο σύμπτωμα της άνοιας. Σύμφωνα με μια μελέτη που διεξήχθη από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και η οποία δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2020 στο περιοδικό Alzheimer’s & Dementia: The Journal of the Alzheimer’s Association, η αυξημένη απάθεια σχετίζεται θετικά με την μετωποκροταφική άνοια (FTD) και μερικά από τα χειρότερα αποτελέσματά της.

Αυτά, σύμφωνα με τη Maura Malpetti, συν-συγγραφέα της μελέτης και μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Κλινικών Νευροεπιστημών στο Cambridge, περιλαμβάνουν:

• λειτουργική παρακμή
• μειωμένη ποιότητα ζωής
• απώλεια ανεξαρτησίας
• φτωχότερη επιβίωση

Οι ερευνητές του Cambridge είπαν επίσης ότι η FTD σχετίζεται με σημαντικές αλλαγές στη συμπεριφορά. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν:

• αυξημένη παρορμητικότητα
• κοινωνικά ακατάλληλη συμπεριφορά
• γλωσσικές αλλαγές
• ανάπτυξη καταναγκαστικών ή επαναλαμβανόμενων συνηθειών

Πολύ συχνά, αυτά τα σημάδια άνοιας αποδίδονται λανθασμένα, όχι στον εκφυλισμό του εγκεφάλου, αλλά στην κατάθλιψη, την τεμπελιά, ή την έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων. Δυστυχώς, αυτό καθυστερεί τη διάγνωση του πραγματικού ζητήματος για πολλούς ασθενείς.

Ωστόσο, ο δρ. James Rowe, καθηγητής στο Τμήμα Κλινικών Νευροεπιστημών στο Cambridge και ένας από κοινού ανώτερος συγγραφέας της μελέτης, επισημαίνει ότι όταν αναγνωρίζονται αλλαγές συμπεριφοράς, όπως η απάθεια, μπορούν να προβλέψουν την FTD ολόκληρες δεκαετίες πριν από την εμφάνιση άλλων συμπτωμάτων. “Η θεραπεία της άνοιας είναι μια πρόκληση, αλλά όσο πιο γρήγορα μπορούμε να διαγνώσουμε την ασθένεια, τόσο μεγαλύτερο είναι το παράθυρο ευκαιρίας να προσπαθήσουμε να παρέμβουμε και να επιβραδύνουμε, ή να σταματήσουμε την πρόοδό της”, κατέληξε ο δρ. Rowe.

φωτό: iStock