Από τη βιώσιμη ανάπτυξη στη βιώσιμη ανάκαμψη

Η κρίση της COVID-19 συγκλόνισε ολόκληρο τον κόσμο, με καταστροφικές συνέπειες τόσο σε επίπεδο δημόσιας υγείας όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Με την αντιμετώπισή της να χρήζει άμεσης προτεραιότητας, η δημιουργία από την κυβέρνηση ενός σχεδίου βιώσιμης και άμεσης ανάκαμψης για την υποστήριξη της οικονομίας είναι καθοριστική για τα επόμενη έτη. Τώρα που το αφήγημα της αύξησης των επενδύσεων δεν είναι πλέον ρεαλιστικό, από τα μέτρα που θα λάβει η κυβέρνηση στις επόμενες ημέρες θα κριθούν πολλά για το μέλλον της χώρας στην εποχή μετά το μνημόνιο. Δυστυχώς δεν φαίνονται να το έχουν συνειδητοποιήσει όλοι αυτό και κυρίως αυτοί που πρέπει!

Στο νέο αυτό σχέδιο, κομβικό ρόλο θα διαδραματίσουν στοχευμένες επενδύσεις και επιλογή «πολλαπλασιαστών της οικονομίας» που θα στηρίξουν νέες θέσεις εργασίας, αλλά θα ενισχύσουν και τη συλλογικότητα. Τα μέτρα και οι πολλαπλασιαστές αυτοί είναι γνωστοί. Για παράδειγμα, η ταχεία επένδυση σε δημόσια έργα ανάπτυξης με αυστηρά πράσινα κριτήρια και με σωστό καταμερισμό σε δεκάδες εργολάβους (και όχι μόνο σε μεγάλες εταιρείες) θεωρείται διεθνώς από τα σημαντικότερα μέτρα τόνωσης της οικονομίας και εργασίας. Παράλληλα, η γενναία επιδότηση οικογενειών για εσωτερικό τουρισμό, και όχι μόνο αυτών με χαμηλό εισόδημα, μέσω vouchers από Ιούνιο μέχρι Σεπτέμβριο, θα έφερνε ευεργετικά αποτελέσματα στη χώρα μας μέσω των πολλαπλασιαστικών οικονομικών ωφελειών που θα υπήρχαν στους εργαζομένους των μονάδων και στις οικογένειές τους, για τους προμηθευτές, τα εστιατόρια και γενικότερα τις τοπικές κοινωνίες.

Καθώς το βάρος των ενεργειών έχει πλέον μετατεθεί από την ανακούφιση των κοινωνικοοικονομικών επιδράσεων της νόσου στην οικονομική ανάκαμψη, κρίνεται ζωτικής σημασίας το σχέδιο της οικοδόμησης να είναι βιώσιμο και επίκαιρο, στραμμένο προς την εφαρμογή εκμοντερνισμού του κράτους με σημεία αναφοράς τον άνθρωπο-πολίτη και την κλιματική αλλαγή.

Και η Ευρωπαϊκή Ενωση, άλλωστε, σε πρόσφατο έγγραφό της, ανέφερε πως «είναι καίριο να διασφαλιστεί ότι τα μέτρα ανάκαμψης είναι συμβατά με τις παγκόσμιες κλιματικές αλλαγές και τις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (European Green Deal), έτσι ώστε το χρηματικό πακέτο τόνωσης να δοθεί σε οικονομικές δραστηριότητες που προωθούν τη δημιουργία ενός κλιματικά ουδέτερου κόσμου».

Ενώ κάποιοι αναγνωρίζουν πως ο κόσμος είναι αντιμέτωπος με τρεις παγκόσμιες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, τόσο δηλαδή με την πανδημία όσο και με την οικονομική κρίση σε συνάρτηση με την κλιματική αλλαγή, άλλοι αδυνατούν να διακρίνουν τη σύνδεσή τους, καθώς το θέμα της κλιματικής αλλαγής μοιάζει με έναν απομακρυσμένο κίνδυνο που δεν ενεργοποιεί άμεσα το ένστικτο της επιβίωσης.

Η στιγμή αυτή αποτελεί πολύ μεγάλη ευκαιρία για τη χώρα μας για την πραγματοποίηση ουσιαστικών βιώσιμων επενδύσεων που θα στοχεύουν στην οικοδόμηση μιας οικονομίας που πληροί όλες τις απαραίτητες προδιαγραφές για το μέλλον και αξιοποιεί όλες τις νέες παγκόσμιες τάσεις, αντί να δαπανηθούν τεράστια ποσά σε ξεπερασμένες υποδομές και ανακύκλωση αυτών που ήδη γνωρίζουμε. Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σε σύγχρονα επαγγέλματα, η εξοικονόμηση ενέργειας, η μείωση της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου και η ταχεία ψηφιοποίηση των υπηρεσιών του Δημοσίου, αλλά και της εκπαίδευσης στα σχολεία, υποστηρίζουν την ταχεία ανάπτυξη εφόσον συνοδευθούν και από έξυπνα μέτρα.

Οσο για τα σενάρια περί γρήγορης ανάπτυξης που υποτίθεται ότι θα έρθει μετά την πανδημία, ας μην είμαστε τόσο σίγουροι ότι θα προκύψει από μόνης της. Θα καταφέρουμε να αντιταχθούμε στις τρεις ταυτόχρονες μάχες (πανδημία – οικονομική κρίση – κλιματική αλλαγή) που αντιμετωπίζουμε και να βγούμε τελικά νικητές χωρίς μεγάλες απώλειες εφόσον στηριχθούμε στη Βιώσιμη Ανάπτυξη και στις Yπεύθυνες Επενδύσεις (SRI) που πληρούν ESG (Environmental, Social, Governance) κριτήρια και εφόσον εκμεταλλευθούμε μια από τις τελευταίες ευκαιρίες που έχει η χώρα.

* Ο κ. Νίκος Αυλώνας είναι πρόεδρος του Κέντρου Αειφορίας (CSE), επισκέπτης καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου.