Αποψη: Αξιοποιώντας το απρόβλεπτο

Η υγειονομική κρίση που βιώνουμε, μεταξύ άλλων, υπενθύμισε στην παγκόσμια οικονομία ότι ακόμη και οι πιο βέβαιες προβλέψεις περιλαμβάνουν την πιθανότητα αστοχίας λόγω εξαιρετικά απρόβλεπτων γεγονότων. Η χρηματοπιστωτική κρίση, φυσικές καταστροφές, γεγονότα όπως η επίθεση στους δίδυμους πύργους, αλλά και πολιτικοοικονομικές εξελίξεις όπως το Brexit, αποτελούν μερικά μόνο παραδείγματα των τελευταίων δύο δεκαετιών με σημαντικές επιπτώσεις παγκοσμίως.

Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την ταχύτητα εξέλιξης της σημερινής υγειονομικής κρίσης και το μέγεθος των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεών της, πιθανότατα να οδηγήσουν τις περισσότερες επιχειρήσεις στον επαναπροσδιορισμό της προσέγγισής τους αναφορικά με την ανάληψη κινδύνων. Στόχος θα είναι η επιβίωσή τους μέσω της ενίσχυσης της ανθεκτικότητάς τους. Παράλληλα, αναμένεται η ανάδειξη της ικανότητας των εταιρειών στην αντιμετώπιση κρίσεων σε κριτήριο αξιολόγησης της βιωσιμότητας από τους επενδυτές, καθώς και η επιβολή νέων αυστηρότερων κανονιστικών υποχρεώσεων, ειδικότερα για οργανισμούς που διαχειρίζονται κρίσιμες υποδομές και υπηρεσίες όπως είναι οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών, οι εταιρείες ενέργειας, οι τράπεζες κ.λπ.

Εκτός όμως από αρνητικές επιπτώσεις, η επίδραση του απρόβλεπτου μπορεί να προσφέρει και σημαντικές ευκαιρίες σε εταιρείες που έχουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται και να προσαρμόζονται γρήγορα και αποτελεσματικά σε αυτή τη μεταβλητότητα. Ετσι, παρ’ όλες τις βραχυχρόνιες επιπτώσεις, εταιρείες που είχαν αναπτύξει ανθεκτικές στρατηγικές και λειτουργικά μοντέλα επιδεικνύοντας υψηλή προσαρμοστική ικανότητα αναμένεται να ωφεληθούν προοδευτικά. Είτε λόγω της άμεσης απόκρισης στις νέες καταναλωτικές συμπεριφορές είτε λόγω της επιβράδυνσης του ανταγωνισμού τους.

Καθώς λοιπόν το τυχαίο θα συνεχίζει να μας εκπλήσσει και να μας επηρεάζει σημαντικά, είναι αποτελεσματικότερο να εστιάσουμε στον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεών του και στην αξιοποίηση των ευκαιριών, παρά να επενδύουμε στην πρόβλεψή του. Προς αυτή την κατεύθυνση είναι σημαντικό οι εταιρείες να αναπτύξουν τα χαρακτηριστικά της ανθεκτικότητας και της προσαρμοστικότητας.

Μέσω της ενίσχυσης της ανθεκτικότητας, αυξάνεται η ικανότητα της εταιρείας να απορροφήσει σε υψηλό βαθμό τις επιπτώσεις ενός απρόβλεπτου γεγονότος. Προς αυτό, οι εταιρείες χρειάζεται να μπορούν να αναγνωρίσουν κρίσιμα, για τη βιωσιμότητά τους, στρατηγικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά, όπως συγκεκριμένα προϊόντα/υπηρεσίες, προμηθευτές, προσωπικό, συστήματα, υποδομές κ.λπ. Στη συνέχεια, να αναζητηθούν μέτρα προστασίας των χαρακτηριστικών αυτών και να σχεδιαστούν στρατηγικές απόκρισης και ανάκαμψης. Παράλληλα, να δοκιμαστεί η ανθεκτικότητα των μέτρων προστασίας και των στρατηγικών ανάκαμψης καθώς και να εκπαιδευτεί το προσωπικό και η διοίκηση μέσω προγραμματισμένων ασκήσεων προσομοίωσης κρίσης.

Αντίστοιχα, το χαρακτηριστικό της προσαρμοστικότητας προσφέρει στην εταιρεία τη δυνατότητα να αναγνωρίσει εγκαίρως τις μεταβολές στο περιβάλλον και να προσαρμόσει γρήγορα τη λειτουργία της και τα προϊόντα/υπηρεσίες που προσφέρει, ώστε να αξιοποιεί και να περιορίζει σημαντικά τις επιπτώσεις της μεταβλητότητας. Ετσι, κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης είδαμε εκπαιδευτικά ιδρύματα και γυμναστήρια να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους μέσω Διαδικτύου, εταιρείες ταξί να συνεργάζονται με εταιρείες ταχυμεταφορών και βιομηχανίες να δημιουργούν νέες γραμμές παραγωγής ιατρικού υλικού.

Προς αυτή την κατεύθυνση, είναι αρχικά απαραίτητη η ύπαρξη άμεσης και αξιόπιστης πληροφόρησης ώστε ο οργανισμός να είναι σε θέση να εντοπίσει τις συνέπειες μιας κρίσης και να αξιολογήσει τα επιμέρους σενάρια αντίδρασης. Σημαντική είναι επίσης η δυνατότητά λήψης αποφάσεων από διευθυντικά στελέχη της πρώτης γραμμής, χωρίς απώλεια χρόνου λόγω ενός συγκεντρωτικού ιεραρχικού μοντέλου διοίκησης. Αυτό προϋποθέτει μια ισχυρή εταιρική κουλτούρα που διασφαλίζει την ευελιξία στη λήψη αποφάσεων εντός ενός προσυμφωνημένου πλαισίου.

Το γεγονός ότι η πορεία της ανθρωπότητας αλλά και της οικονομίας χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα, εκτός από κινδύνους μπορεί να δημιουργεί και ευκαιρίες. Αρκεί να το αποδεχθούμε.

* Ο κ. Νίκος Καραμεσίνης είναι Senior Manager του τμήματος Governance, Risk and Compliance της PwC Ελλάδας.