Μπάμπης Παπαδημητρίου: Ωρα για ανορθόδοξα μέτρα

Απέναντι στην πανδημία του ιού (COVID-19) απαιτούνται ανορθόδοξα μέτρα. Η κυβέρνηση το έχει αντιληφθεί και έχει ήδη λάβει σειρά μέτρων σε αυτή την κατεύθυνση. Θα χρειαστεί, σύντομα, να τα συμπληρώσει. Πρέπει όμως τα μέτρα αυτά να είναι οριζόντια, να αφορούν δηλαδή όλη την οικονομία και όλους τους πολίτες. Θα μας έχει όλους μαζί της, παρά τις δυσχέρειες που θα προκύψουν στην καθημερινότητά μας. Πιστεύουμε ότι είναι καλύτερο να το «παρακάνεις», προτού οι πολίτες δεχθούν συντριπτικά χτυπήματα, υγείας και οικονομικά, παρά να «περιμένεις» φοβούμενος για τις διαταραχές που προκύπτουν από τις αποφάσεις σου. Είναι, δυστυχώς, πάντοτε μεγαλύτερη η κρίση που προκαλείται από τον συνδυασμό των αντικειμενικών παραγόντων και της υστέρησης μέτρων πρόληψης. Ακόμη και αν εξετάσουμε το θέμα υπό την οπτική του «πολιτικού κόστους», η ανταμοιβή για τους τολμηρούς πολιτικούς θα έλθει όταν η απειλή θα έχει, επιτέλους, υποβαθμιστεί. Σημειώστε ότι το πιθανότερο σενάριο είναι ήδη η αφαίρεση μιας μονάδας από την εκτιμώμενη μέχρι σήμερα αύξηση του εγχώριου προϊόντος, αλλά ακόμη κι αυτή η εκτίμηση θα φαίνεται μικρή αν δεν βρεθεί το εμβόλιο πριν από τον χειμώνα του 2021.

Οι Blanchard-Pisany Ferry επανέφεραν πρόσφατα (Peterson Institute, Νοέμβριος 2019) την παλαιότερη ιδέα να ρίξουμε «χρήμα από το ελικόπτερο» (helicopter money) προκειμένου να βγάλουμε τις δυτικές οικονομίες από την παγίδα χαμηλής ανάπτυξης και μηδενικών επιτοκίων. Αυτό δεν σημαίνει ότι η «ιδέα» των οικονομολόγων θα έχει σίγουρο αποτέλεσμα. Θα πρέπει να αυξάνει τα διαθέσιμα χρήματα των πολιτών είτε ως νέο χρήμα είτε ως μικρότερος φόρος και όχι να παίρνει από τους μεν για να δίνει στους δε, όπως έγινε με την ανακατανομή μέρους του υπερπλεονάσματος, πριν και μετά τις εκλογές. Αρκεί να προσέξετε (όπως, άλλωστε, πρέπει να κάνει και ο κ. Τσακαλώτος) πως το ΑΕΠ ήταν καλύτερο λόγω των θετικών προσδοκιών για την κυβερνητική αλλαγή (3% άνοδος στο ΑΕΠ το 2ο και 3ο τρίμηνο), ότι ακολούθησε σημαντική αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης νοικοκυριών (από στασιμότητα το 2ο τρίμηνο περάσαμε σε άνοδο +0,6% και +1,8% τα δύο τελευταία) και ότι παρομοίως θετικά κινήθηκαν οι επενδύσεις (από αρνητικό -5,4% το 2ο τρίμηνο στο πολύ θετικό +14,4% κατά το 4ο). Τα «ανορθόδοξα» μέτρα αποσκοπούν στη στήριξη ανθρώπων και επιχειρήσεων, ώστε να κρατηθεί η αγορά και να ανατραπεί το εμπορικό «κραχ» αυτών των ημερών.

Σημειώνω δύο κυρίως «ανορθόδοξα» μέτρα: παροχή καθολικής ρευστότητας και οριζόντια μείωση φόρων. Το πρώτο απαιτεί, δυστυχώς, αυτό που μας λείπει: ένα υγιές και δυναμικό τραπεζικό σύστημα. Φαίνεται και πάλι πόσο χαοτική και ζημιογόνος παραμένει η επιλογή Τσίπρα (2015 και ξανά το 2016) να κρατήσει τις ελληνικές τράπεζες εκτός ποσοτικής χαλάρωσης (QE). Αν οι τράπεζες δεν είχαν δεσμευμένα τα κεφάλαιά τους ως εγγύηση για τα κόκκινα δάνεια, θα μπορούσαν να κάνουν, για παράδειγμα, δύο πράγματα.

Πρώτον, να επεκτείνουν για δωδεκάμηνη χρονική περίοδο τις πιστωτικές γραμμές στους επιχειρηματικούς / επαγγελματικούς λογαριασμούς όλων των ενήμερων πελατών τους. Δεύτερον, να επιμηκύνουν αυτομάτως τα εξυπηρετούμενα ενυπόθηκα δάνεια ιδιωτών κατά 3-5 έτη με επανυπολογισμό των τοκοχρεωλυτικών δόσεων. Ο κ. Στουρνάρας θα πρέπει να συζητήσει το μέτρο αυτό με την ΕΚΤ.

Το δεύτερο «ανορθόδοξο» μέτρο, που θα στηρίξει ψυχολογικά και πρακτικά την αγορά, είναι η οριζόντια μείωση πολλών και διαφορετικών φόρων. Ξεκινώντας με τον ΕΝΦΙΑ και τους φόρους μεταβίβασης – όπως έδειξε ήδη, ευνόησε τα ακίνητα η κατάργηση του ΦΠΑ. Να επιστραφεί η μισή παρακράτηση φόρου κερδών επόμενης χρήσης, να καταργηθεί αμέσως η εισφορά αλληλεγγύης καθώς και το τέλος επιτηδεύματος. Να ισχύσουν για ένα εξάμηνο τα αρχικά μέτρα Σταϊκούρα, που αναβάλλουν φορολογικές υποχρεώσεις, και να επεκταθούν οριζοντίως σε όλους τους φορολογικά ενήμερους. Ειδικά στην περίπτωση των τουριστικών επιχειρήσεων, είναι ευκαιρία να καταργηθούν «ειδικοί» φόροι, με την ελπίδα ότι θα συγκρατηθούν οι ζημίες στον κλάδο, που πέρυσι έδωσε σχεδόν το 1/4 του ΑΕΠ. Τέλος, χρειάζεται αναστολή πληρωμής των υποχρεωτικών ασφαλιστικών εισφορών (με την επιφύλαξη των εισφορών υγείας) και μεταφορά τους στα τρία εξάμηνα μετά την κρίση, υπό την αίρεση της διατήρησης των θέσεων εργασίας.

Τελευταίο, αλλά πολύ σημαντικό: Η Ελλάδα πρέπει να ζητήσει, όπως το εννόησε ήδη ο πρωθυπουργός, διετή κατάργηση της δέσμευσης που (κακώς) είχε αναλάβει η κυβέρνηση Τσίπρα για την υποχρεωτική πληρωμή τόκων του χρέους από νέους φόρους, δηλαδή με τα εξωφρενικά δημοσιονομικά πλεονάσματα. Αν η κρίση συνεχιστεί, θα πρέπει να περάσουμε, όπως κάθε κράτος που σέβεται την κοινή οικονομική λογική, σε ελλειμματικό προϋπολογισμό. Εξάλλου, στον τραπεζικό λογαριασμό του Δημοσίου υπάρχουν 20 δισ. παλαιών φόρων και 10 δισ. ευρωπαϊκού δανείου, πολύ περισσότερα δηλαδή από τα 11 δισ. που χρειαζόμαστε για τόκους. Είναι η ώρα να χρησιμοποιηθούν, ώστε να κρατήσουμε τη ρευστότητα εντός της εθνικής οικονομίας και να αποφύγουμε μια post crisis ύφεση.

* Ο κ. Μπάμπης Παπαδημητρίου είναι δημοσιογράφος και βουλευτής Ν.Δ.