Χαλκιδική: Ο μεγαλύτερος βιολογικός αμπελώνας στη χώρα κι ένας από τους μεγαλύτερους σε Ευρώπη
Είναι άνοιξη, νωρίς το πρωί, την ώρα που μια ομάδα ανθρώπων ξεχύνεται στις πλαγιές του Μελίτωνα, ανάμεσα στις μακριές σειρές των αμπελιών, που φτάνουν μέχρι όπου «πιάνει» το μάτι, από το επίπεδο της θάλασσας έως υψόμετρο 350 μέτρων. Τα αμπέλια -και μαζί τους οι άνθρωποι- «ανηφορίζουν» το βουνό ανάμεσα σε έναν εντυπωσιακό πευκώνα, έναν τεράστιο ελαιώνα και τα αγριολούλουδα της πλούσιας τοπικής χλωρίδας. Μέσα σε αυτή την ιδιαίτερη έκταση των 4.500 στρεμμάτων, στον μεγαλύτερο βιολογικό αμπελώνα της Ελλάδας και έναν από τους μεγαλύτερους στην Ευρώπη, βρίσκεται σε εξέλιξη ένα μεγάλο πρότζεκτ αναγέννησης, που εκτός από μεράκι, απαιτεί και σκληρή χειρονακτική εργασία: οι κλίσεις στις πλαγιές του βουνού είναι τέτοιες, που τα τρακτεράκια που «οργώνουν» άλλους μεγάλους αμπελώνες είναι πιο δύσκολο να χρησιμοποιηθούν εδώ, οπότε ο άνθρωπος και τα μικρά αμπελουργικά εργαλεία έχουν τον πρώτο λόγο.
Στόχος της ομάδας που βρίσκεται στο βουνό είναι να προχωρήσουν οι εργασίες αναγέννησης του ιστορικού αμπελώνα του Κτήματος Πόρτο Καρράς, στο πλαίσιο έργου με την ονομασία «New Era» («Νέα Εποχή»). Έτσι, τα ίδια αυτά αμπέλια -κάποια από τα οποία είναι ηλικίας άνω του μισού αιώνα- θα μπορέσουν αναγεννημένα να αποδώσουν την πρώτη ύλη για «μεγάλα κρασιά», που θα τοποθετηθούν σε «ψαγμένα» εστιατόρια και κάβες, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, σε περιοχές της Γερμανίας και του Καναδά.
Οι εργασίες της αναγέννησης άρχισαν την άνοιξη του 2022 και, όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Χρήστος Δ. Κατσάνος, συνιδρυτής της DKG Group, project και marketing director στο πρότζεκτ, εκτός από αυτές, ξεκίνησε ήδη η διαδικασία του repositioning (επανατοποθέτησης) και rebranding των κρασιών του Κτήματος, με προοπτική το project να ολοκληρωθεί στο σύνολό του το 2029.
Άνθρωπος και αμπέλι
Όλα όμως ξεκινούν από την πρώτη ύλη και συγκεκριμένα από τα πρέμνα των αμπελιών, ηλικίας 50-60 ετών, τα οποία αποκτούν δεύτερη ζωή με κλάδεμα αναγέννησης, βέλτιστη διαχείριση και συγκράτηση του εδάφους και με φυσικούς βιοδιεγέρτες, ώστε τα κλήματα να γίνουν πιο ανθεκτικά στους βιολογικούς τους εχθρούς και τον παγετό.
«Ξεκινήσαμε ήδη από πέρυσι τις προετοιμασίες σε κάποια plots (αμπελοτεμάχια) και εντυπωσιάστηκα διαπιστώνοντας ότι τα πρέμνα αυτά μπορούν να παράγουν δυναμικό καλύτερο απ’ ό,τι περίμενα, τόσο σε επίπεδο παραγωγής όσο και σε επίπεδο χαρακτήρα. Κι όλο αυτό έχει μια σημασία για τον ίδιο τον άνθρωπο: όταν ένα αμπέλι στην ηλικία σου αποκτά δεύτερη ζωή και παρουσιάζει ενισχυμένο χαρακτήρα, αντιλαμβάνεσαι ότι κι η ζωή του ανθρώπου μπορεί να έχει πολλούς δημιουργικούς και παραγωγικούς κύκλους, κατά τη διάρκεια των οποίων ο χαρακτήρας βελτιώνεται» παρατηρεί ο Χρήστος Δ. Κατσάνος, που πρωταντίκρυσε αυτόν τον αμπελώνα ως φοιτητής Γεωπονίας, 35 χρόνια πριν, και τον ερωτεύτηκε «με την πρώτη ματιά», καθώς τον θεωρεί ως «ένα από τα μεγαλύτερα αμπελουργικά θαύματα στην Ελλάδα».
Η αναγέννηση, λέει, αποφασίστηκε από τη νέα διοίκηση του «Domaine Porto Carras», η οποία «κατανόησε την πρότασή μας ότι η επόμενη ημέρα του αμπελώνα πρέπει να βασιστεί στον ιστορικό του χαρακτήρα, που είναι ισχυρός. Ενδεικτικό είναι ότι η δεύτερη στην Ελλάδα καλλιέργεια της ποικιλίας “Cabernet Sauvignon” έγινε γύρω στο 1967 στο Κτήμα Πόρτο Καρράς, μόλις έναν χρόνο μετά την πρώτη, στο Κτήμα Αβέρωφ. Στο Κτήμα υπάρχουν συνολικά 27 ποικιλίες. Ωστόσο, κατά την αναγέννηση η έμφαση δίδεται σε πρώτη φάση στις γηγενείς ποικιλίες Λημνιό (στο Πόρτο Καρράς βρίσκεται ο παλαιότερος και μεγαλύτερος αμπελώνας της ποικιλίας στην Ελλάδα, με αμπέλια φυτεμένα γύρω στο 1967), Μαλαγουζιά (παρότι προέρχεται από τη Ναυπακτία, στο Πόρτο Καρράς βρίσκεται ο παλαιότερος original αμπελώνας της κάποτε ξεχασμένης ποικιλίας, που “ανακαλύφθηκε” εκ νέου στο συγκεκριμένο Κτήμα), Ασύρτικο (στο Κτήμα βρίσκεται ο παλαιότερος και μεγαλύτερος αμπελώνας της ποικιλίας εκτός Σαντορίνης), Αθήρι, Ροδίτης, Μοσχάτο Αλεξανδρείας και οι ξένες Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc και Cinsaut».
Αμπέλια με αντοχή στην κλιματική αλλαγή και με ισχυρό χαρακτήρα
O Χρήστος Δ. Κατσάνος εξηγεί ότι ο λόγος που δεν εκριζώθηκαν τα πρέμνα για να φυτευτούν καινούργια αμπέλια ήταν ότι τα φυτά αυτά, με δεκαετίες ζωής στο συγκεκριμένο -και τόσο ιδιαίτερο- terroir, «ξέρουν» πώς να κρατήσουν τον χαρακτήρα τους κόντρα στις επιθέσεις της κλιματικής αλλαγής, ενώ άλλες ποικιλίες δεν τα καταφέρνουν το ίδιο καλά. Παράλληλα με τις εργασίες της αναγέννησης «τρέχει» και μια άλλη διαδικασία: η διατήρηση υλικού από αυτά τα πρέμνα, ώστε να κρατηθούν κομμάτια για αναμπέλωση.
Κι αν όλη αυτή η διαδικασία της αναγέννησης μοιάζει με σύνθεση μουσικής, από την οποία προκύπτει κάτι νέο «πάνω» σε παλιές παρτιτούρες, «μαέστρος» είναι η γεωπόνος Δρ. Χαρούλα Σπινθηροπούλου, «πολύ δυνατή αμπελουργός, με δικό της οινοποιείο, που έχει μελετήσει διεξοδικά τον ελληνικό αμπελώνα». Ο Χρήστος Δ. Κατσάνος και η Χαρούλα Σπινθηροπούλου μυήθηκαν στα ιδιαίτερα μυστικά των μεγάλων αμπελώνων όταν δούλεψαν μαζί στη Ρουμανία μεταξύ 2009 και 2012 σε ένα κτήμα 26.000 στρεμμάτων, φέρνοντας μάλιστα ξανά στο φως και ξεχασμένες ρουμανικές ποικιλίες. Τη βασική ομάδα συμπληρώνουν, εκτός από τον CEO του «Domaine Porto Carras», τον Μοσχοβίτη γιατρό Σεργκέι Σμιρνόφ, η οινολόγος Ευφροσύνη Δρόσου και η Ειρήνη Σαββίδη του «Melissanthi Experience Hall».
Για να περάσει όμως το Κτήμα στη νέα εποχή του, απαιτείται και η επανατοποθέτηση των κρασιών του στην αγορά. Στο πλαίσιο αυτό, η έμφαση δίνεται στην παραγωγή πολύ ποιοτικών -και υψηλότερης τιμής- κρασιών, εμβληματικών οίνων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και limited editions (περιορισμένης εμφιάλωσης). Γι΄ αυτό άλλωστε, ο αριθμός των 28 κρασιών, που κυκλοφορούν με την ετικέτα του Κτήματος, θα μειωθεί δραστικά, σε μόλις δέκα, με στόχο αυτά να φιλοξενηθούν -με rebranding- σε «ψηλότερα» ράφια στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Το πρότζεκτ «Νew Era» περιλαμβάνει παρεμβάσεις και στο οινοποιείο του Κτήματος, χτισμένο γύρω στο 1968-1969, για το οποίο -όπως λέει ο Χρήστος Δ. Κατσάνος- υπάρχουν σχέδια που θεωρείται βέβαιο πως έγιναν από τον ιδρυτή της αρχιτεκτονικής σχολής του Bauhaus, Walter Gropius, προσωπικό φίλο του Γιάννη Καρρά. Οι αρχιτεκτονικές γραμμές του κτηρίου εννοείται πως θα διατηρηθούν, αλλά θα γίνει ανανέωση του μηχανολογικού εξοπλισμού του οινοποιείου, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2023. Στην κάβα παλαίωσης του οινοποιείου φυλάσσονται βαρέλια και κάποιες ιδιαίτερες φιάλες, όπως ο «Πορφυρογέννητος», η ναυαρχίδα του «Domaine Porto Carras», που κυκλοφορεί κάθε δέκα χρόνια. Η παλαιότερη φιάλη του «Πορφυρογέννητου» που υπάρχει στο κελάρι εμφιαλώθηκε το 1975.
Όλο αυτό το δυναμικό -ο τεράστιος βιολογικός αμπελώνας στις εξαιρετικής ομορφιάς πλαγιές του βουνού, το ιδιαίτερο οινοποιείο, το κελάρι- θα αξιοποιηθεί και για την προσέλκυση οινοτουριστών, οι οποίοι θα μπορούν να συμμετάσχουν σε εργασίες στο αμπέλι ή να πάρουν μέρος στον τρύγο, πριν δοκιμάσουν τα κρασιά του Κτήματος, συνοδεία ενός γεύματος στην αίθουσα Melissanthi. «Στόχος μας δεν είναι η αναπαλαίωση του Κτήματος του Πόρτο Καρράς, αλλά η δημιουργία κάτι καινούργιου, με διεθνή χαρακτηριστικά, που σέβεται την κληρονομιά του κοσμοπολίτη Γιάννη Καρρά» κατέληξε ο Χρήστος Δ. Κατσάνος.