Χειμερινό ηλιοστάσιο: Ξεκινά και επίσημα ο χειμώνας με την μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου

Η 21η Δεκεμβρίου έχει ταυτιστεί με το χειμερινό ηλιοστάσιο, την επίσημη έναρξη του χειμώνα, με τη μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου να δίνει το σύνθημα για να ξεκινήσει να μεγαλώνει σιγά σιγά η ημέρα.

Σήμερα Κυριακή, 21.12.2025, ο ήλιος φτάνει στο χαμηλότερο σημείο του ουρανού για το βόρειο ημισφαίριο για το έτος που διανύουμε σηματοδοτώντας και τυπικά την έναρξη του φετινού χειμώνα, με την νύχτα να διαρκεί περισσότερο από κάθε άλλη ημέρα.

Πρόκειται για τη μικρότερη σε διάρκεια ημέρα (και αντίστοιχα τη μεγαλύτερη σε διάρκεια νύχτα) για το βόρειο ημισφαίριο, με τη χώρα μας να αντικρίζει τον ήλιο στις 7.37 το πρωί της Κυριακής και να τον «αποχαιρετά» μετά από μόλις 9 ώρες και 31 λεπτά, στις 17.08. Αντίστροφα, το νότιο ημισφαίριο ζει την έναρξη του καλοκαιριού, με τη διάρκεια της ημέρας να βρίσκεται στο αποκορύφωμά της.

Το χειμερινό ηλιοστάσιο «πέφτει» συχνότερα στις 21, αλλά και τις 22 Δεκεμβρίου. Σπανιότερα, εμφανίζεται στις 20, ενώ την τελευταία φορά που το χειμερινό ηλιοστάσιο «έπεσε» στις 23 Δεκεμβρίου ήταν το 1903, κάτι που δεν θα ξανασυμβεί πριν από το 2303.

Μεγαλώνει η ημέρα

Οι ημερολογιακές διακυμάνσεις οφείλονται στο Γρηγοριανό Ημερολόγιο, το οποίο χρησιμοποιείται σήμερα στον δυτικό κόσμο, ενώ όσοι δεν συμπαθούν ιδιαίτερα το σκοτάδι, μπορούν να σκέφτονται ότι από τη Δευτέρα 22.12.2025 ο ήλιος θα βρίσκεται περισσότερα λεπτά κοντά μας.

Τι είναι το ηλιοστάσιο και τι σημαίνει

Το ηλιοστάσιο, πήρε το όνομά του από τον ήλιο και τη «στάση», επειδή κοντά στα ηλιοστάσια (λίγες ημέρες πριν ή μετά) ο Ήλιος μοιάζει να επιβραδύνει τη φαινομενική κίνησή του προς τα βόρεια ή προς τα νότια, μέχρι που την ημέρα του ηλιοστασίου αυτή η κίνηση μηδενίζεται και αντιστρέφεται.

Σε πολλά μέρη του κόσμου, μεγάλες γιορτές λάμβαναν χώρα κατά την εποχή του χειμερινού ηλιοστασίου, το οποίο θεωρούταν η γιορτή της γέννησης του Ήλιου.

Προϊστορικά μνημεία, όπως το Στόουνχετζ στη Βρετανία, πιστεύεται ότι σχετίζονταν με την καταγραφή των κινήσεων του Ήλιου στον ουρανό. Για τους Ρωμαίους, μεγάλη σημασία είχε η γιορτή του «αήττητου Ηλίου» στις 25 Δεκεμβρίου, όταν ο Ήλιος άρχιζε και πάλι να ανεβαίνει στον ουρανό ως θριαμβευτής, για να ξαναφέρει τη ζέστη και τη ζωή στην παγωμένη φύση.

Πλήθος κόσμου στο Στόουνχετζ

Με τα ηλιοστάσια, ένα εντυπωσιακό φαινόμενο πραγματοποιείται στο Στόουνχετζ, που αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, χτίστηκε γύρω στο 2500 π.Χ. και οι 93 ορατές πέτρες του σήμερα ήταν τοποθετημένες έτσι ώστε να ευθυγραμμίζονται με τις κινήσεις του ήλιου.

Κατά τη διάρκεια των δύο ηλιοστασίων, των δύο ετήσιων στιγμών (καλοκαίρι και χειμώνας) που ο ήλιος βρίσκεται στη μεγαλύτερη απόστασή του από τον ισημερινό, στο Στόουνχεντζ παράγεται το μοναδικό φαινόμενο ευθυγράμισσης με το φως του Ήλιου.