«Δεν απορρίπτω ό,τι παράγω αφού το καταναλώσω»

Η κυκλική οικονομία απαιτεί μια «θετική διαπλοκή» ανάμεσα στις παραγωγικές διαδικασίες και στην κοινωνία. Μια αλλαγή που απαιτεί τον σταδιακό ανασχεδιασμό σε βασικούς τομείς όπως η ενέργεια, οι μετακινήσεις, η ανάπτυξη των πόλεών μας και η διαχείριση του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων. Το Ecocity επιχειρεί να ανοίξει τον διάλογο και στη χώρα μας, με ένα πολυεπίπεδο διεθνές συνέδριο που ξεκινάει την Τετάρτη στη Θεσσαλονίκη, με χορηγό επικοινωνίας την «Καθημερινή».

Η μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία αποτελεί πλέον βασική προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Eνωσης. «Είναι η μετάβαση από το “εγώ” στο “εμείς”. Η δημόσια διοίκηση, οι επιχειρηματίες και οι πολίτες δεν θα πρέπει να λειτουργούν ο καθένας με βάση τη δική του βούληση, αλλά σε μια σχέση αλληλεξάρτησης με έναν κοινό στόχο», εκτιμά η Χριστιάνα Πειρασμάκη, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της αστικής, μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Ecocity. «Βαδίζουμε πλέον σε μια μεταβατική λειτουργία της οικονομίας, που από “γραμμική” (παράγω – καταναλώνω – απορρίπτω) πρέπει να γίνει “κυκλική”. Να περιορίσει την άντληση φυσικών πόρων και να αντλεί τις πρώτες ύλες της από τα παράγωγα των άλλων, επανασχεδιάζοντας τον πλήρη κύκλο ζωής προϊόντων και υπηρεσιών».

Από τις 3 έως τις 5 Οκτωβρίου, το Ecocity πραγματοποιεί στη Θεσσαλονίκη το διεθνές συνέδριο με θέμα «Κυκλική οικονομία στις έξυπνες πόλεις». Το συνέδριο θα καλύψει πέντε βασικούς πυλώνες (ενέργεια, αέρας, μετακίνηση, δόμηση, νερό) με ομιλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Αυτό που λείπει

«Η συζήτηση για την κυκλική οικονομία δεν έχει ανοίξει στη χώρα μας», λέει η κ. Πειρασμάκη. «Η Ελλάδα βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο από πλευράς ανώτατης εκπαίδευσης και γνώσης, διαθέτει πολλές επιχειρήσεις που έχουν κάνει υγιείς επενδύσεις στον δρόμο της κυκλικής οικονομίας και πολίτες που προσπαθούν με δικά τους μέσα να αλλάξουν την κοινωνία. Αυτό που λείπει είναι να συζητήσουμε πώς θα οργανωθεί αυτή η μετάβαση. Στην πραγματικότητα, το μοντέλο στο οποίο καλούμαστε να προσαρμοστούμε δεν μας είναι άγνωστο, καθώς η νοοτροπία της κυκλικής οικονομίας υπήρχε στις παλαιότερες γενιές στη χώρα μας. Απλώς σήμερα πρέπει να το επαναφέρουμε, με όπλο την τεχνολογία και την καινοτομία». Ενας από τους βασικούς τομείς της κυκλικής οικονομίας είναι η διαχείριση των αποβλήτων –οικιακών, βιομηχανικών ή άλλων– ώστε να αποτελέσουν και πάλι κομμάτι της παραγωγικής αλυσίδας. «Η μείωση της εξάρτησης της ευρωπαϊκής οικονομίας από τους φυσικούς πόρους είναι κρίσιμο ζήτημα για την αειφορία της παραγωγικής δραστηριότητας αλλά και ζήτημα ασφαλείας για την ευρωπαϊκή ήπειρο, καθώς μειώνει τις εξαρτήσεις της από εξωγενείς παράγοντες», εκτιμά ο Νικόλας Μουσιόπουλος, καθηγητής στο Τμήμα Μηχανολογίας του ΑΠΘ και εταίρος του Ecocity. «Στόχος είναι το απόβλητο μιας παραγωγικής διαδικασίας να είναι εξαιρετικά χρήσιμο στην παραγωγή μιας άλλης», εξηγεί. «Ας δούμε ένα απλό παράδειγμα, ελληνικού ενδιαφέροντος. Το περιεχόμενο των καφέ κάδων (τα βιοαπόβλητα) μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ενέργειας υποκαθιστώντας οποιαδήποτε άλλη πηγή. Το υπόλειμμα της διαδικασίας αυτής μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρώτη ύλη στην τσιμεντοβιομηχανία δημιουργώντας έναν σχεδόν τέλειο κύκλο. Επιπλέον, η χωριστή συλλογή των βιοαποβλήτων και η αξιοποίησή τους δημιουργούν θέσεις εργασίας. Παράλληλα, απαλλάσσει την εθνική οικονομία από το άχθος κατασκευής και λειτουργίας νέων χώρων ταφής απορριμμάτων, μειώνοντας το περιβαλλοντικό κόστος».

Το ζήτημα είναι πώς θα κινητοποιηθούν επιχειρηματίες και Τοπική Αυτοδιοίκηση, ώστε να γίνουν οι απαραίτητες επενδύσεις, και η κοινωνία ώστε να υποστηρίξει τη λειτουργία του νέου συστήματος. «Ο ιδιωτικός τομέας θα παίξει αποφασιστικό ρόλο», λέει ο κ. Μουσιόπουλος. «Οι επιχειρηματίες πρέπει να κατανοήσουν την ευκαιρία που παρουσιάζεται, κυρίως αν συνδυαστεί με την παραγωγή ενέργειας και την αξιοποίησή της. Οι δήμοι πρέπει από την πλευρά τους να κατανοήσουν την ανάγκη να προχωρήσουμε άμεσα στο μοντέλο αυτό και να διαπραγματευτούν με τον ιδιωτικό τομέα, ώστε να έχουν και οι ίδιοι οφέλη. Είναι ένα είδος “θετικής διαπλοκής”».

Εθνική Στρατηγική

Τον περασμένο Μάιο τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση η πρώτη Εθνική Στρατηγική για την Κυκλική Οικονομία. Στην ουσία πρόκειται για ένα κείμενο γενικών δράσεων που δεν έχει κατατεθεί ακόμα ως σχέδιο νόμου στη Βουλή.

Σε αυτό προβλέπονται, μεταξύ άλλων:

Ολοκλήρωση του νομοθετικού πλαισίου για τη διαχείριση αποβλήτων.

Εκπόνηση ενός εθνικού σχεδίου για την προώθηση των «πράσινων δημόσιων συμβάσεων» για 18 ομάδες προϊόντων.

Επεξεργασία προτάσεων για τη μείωση της απώλειας τροφίμων.

Προσαρμογή του πλαισίου κατασκευών δημόσιων και ιδιωτικών έργων.

Αποσαφήνιση της διάκρισης μεταξύ αποβλήτου και προϊόντος, στην κατεύθυνση της χρησιμοποίησης δευτερογενών πρώτων υλών.

Επαναχρησιμοποίηση του νερού και αξιοποίηση της λυματολάσπης.

Ανάπτυξη κριτηρίων οικολογικού σχεδιασμού.

Ενσωμάτωση της κυκλικής οικονομίας στα κριτήρια αδειοδότησης των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.

Προώθηση της χρήσης αποβλήτων ως δευτερογενών καυσίμων στη βιομηχανία.

Δημιουργία θεσμικού πλαισίου που θα διευκολύνει την παραγωγή βιομεθανίου από οργανικά απόβλητα.