Διαβήτης: Οι διαφορές ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες. Τι απορρυθμίζει το σάκχαρο

Ο σακχαρώδης διαβήτης δεν είναι μία ενιαία ασθένεια, αλλά μία ετερογενής νόσος που επηρεάζεται από πολλούς και απροσδόκητους παράγοντες, οι οποίοι συχνά δεν βρίσκονται καν υπό τον έλεγχο των πασχόντων.

Ολοένα και περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση του σακχάρου (γλυκαιμική ρύθμιση) και στην έκβαση των ασθενών παίζουν οι ορμόνες. Επιπλέον καταδεικνύουν ότι στην πραγματικότητα είναι μία ευρεία μεταβολική κατάσταση, που εμπλέκει πολλά όργανα και μηχανισμούς και χρειάζεται εξατομικευμένη αντιμετώπιση, με βάση την ύπαρξη επιπλοκών και συννοσηροτήτων.

Είναι χαρακτηριστικό πως ο διαβήτης παρουσιάζει σημαντικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών. Οι διαφορές αυτές είναι ιδιαίτερα εμφανείς στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, αλλά και μετά την εμμηνόπαυση.

Μελέτες έχουν δείξει, λ.χ., ότι ο σακχαρώδης διαβήτης ρυθμίζεται πιο δύσκολα στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άνδρες. Ειδικότερα, στον τύπου 1 διαβήτη έχει βρεθεί ότι οι γυναίκες έχουν 33% μεγαλύτερη  πιθανότητα να έχουν γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) πάνω από 8%.

Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι μία ουσία στο αίμα που δείχνει το επίπεδο της ρύθμισης τους τελευταίους 2-3 μήνες. Σε γενικές γραμμές, ένα επιθυμητό επίπεδο στους διαβητικούς ασθενείς είναι κάτω από 7%.

Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι οι διαβητικές γυναίκες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο και έμφραγμα. Οι διαφορές στη θνησιμότητα είναι πιο σημαντικές στον τύπου 1 διαβήτη.

Επιπρόσθετα, η εγκυμοσύνη και η εμμηνόπαυση ασκούν βαθιά επίδραση στη γλυκαιμική ρύθμιση, αυξάνοντας κατακόρυφα τον κίνδυνο ανάπτυξης τύπου 2 διαβήτη. Ωστόσο ειδικά οι γυναίκες με διαβήτη κύησης, έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν καρδιαγγειακή νόσο,  ακόμα κι αν τελικά δεν εκδηλώσουν τύπου 2 διαβήτη!

Επιπλέον, όλες οι γυναίκες με διαβήτη έχουν αυξημένο κίνδυνο κατάγματος των οστών μετά την εμμηνόπαυση, ακόμα κι αν έχουν… φυσιολογική οστική πυκνότητα!

Άλλοι παράγοντες απορρύθμισης

Ο σακχαρώδης διαβήτης επηρεάζεται και από πολλούς άλλους παράγοντες. Άλλοι από αυτούς εξαρτώνται από τον ασθενή και άλλοι όχι. Στους παράγοντες που εξαρτώνται από τον ασθενή ενδεικτικά συμπεριλαμβάνονται:

• Η συμμόρφωση στη θεραπευτική αγωγή
• Η προσεγμένη διατροφή
• Η συστηματική φυσική δραστηριότητα
• Ο έλεγχος του σωματικού βάρους
• Η προστασία από τις λοιμώξεις (ακόμα και μια απλή ίωση μπορεί να απορρυθμίσει το σάκχαρο)

Στους παράγοντες που δεν εξαρτώνται από τον έλεγχο των ασθενών πολύ χαρακτηριστικές είναι οι ενδογενείς ορμόνες, δηλαδή αυτές που παράγει ο οργανισμός.

Τα επίπεδά τους παρουσιάζουν διακύμανση αναλόγως με το στάδιο της ζωής και με το φύλο. Στην εφηβεία π.χ. μειώνεται η αποτελεσματικότητα της ινσουλίνης κατά 30-50%. Αυτό συμβαίνει λόγω των ορμονικών διακυμάνσεων που βιώνει ο ανθρώπινος οργανισμός. Η συνέπεια είναι αλλεπάλληλα, συχνά ανεξήγητη επεισόδια υπεργλυκαιμίας ή υπογλυκαιμίας. Αυτά απαιτούν συνεχή προσαρμογή των δόσεων στα αγόρια και κορίτσια με τύπου 1 διαβήτη.

Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί επίσης να απορρυθμιστεί από:

• Ενδοκρινικές παθήσεις (π.χ. σύνδρομο Cushing)
• Ορισμένα φάρμακα
• Μία υποβόσκουσα κακοήθη νόσο (π.χ. καρκίνος του ήπατος, του παχέος εντέρου, του μαστού κ.λπ.)
• Οξέα προβλήματα υγείας (συμπεριλαμβανομένης της COVID-19) κ.λπ.

Ο ένας στους τρεις δεν γνωρίζει ότι νοσεί

Τις επισημάνσεις αυτές έκαναν στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου εκπρόσωποι της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας – Πανελλήνιας Ένωσης Ενδοκρινολόγων (ΕΕΕ-ΠΕΕ). Η εκδήλωση διοργανώθηκε με αφορμή την 14η Νοεμβρίου που εορτάζεται ως Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη.

Την Ημέρα αυτή γίνεται η μεγαλύτερη και πιο μαζική εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για τη νόσο, με απήχηση σε περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους σε 160 χώρες του κόσμου.

Στη συνέντευξη Τύπου μίλησαν για το διαβήτη και τις ιδιαιτερότητες στην αντιμετώπισή του τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΕΕ-ΠΕΕ κ.κ. Ανδρομάχη Βρυωνίδου – Μπομποτά, Συντονίστρια Διευθύντρια Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη, Μεταβολισμού, Πρόεδρος ΕΕΕ-ΠΕΕ, Γεώργιος Πιαδίτης, Διευθυντής Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη, Μεταβολισμού, Αντιπρόεδρος ΕΕΕ-ΠΕΕ, Γεωργία Κάσση, Διευθύντρια ΕΣΥ Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη, Μεταβολισμού, Ειδική Γραμματέας ΕΕΕ-ΠΕΕ.

Συμμετείχαν επίσης τα μέλη της ΕΕΕ-ΠΕΕ κ.κ. Μελπομένη Πέππα, Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας ΕΚΠΑ, Αθηνά Μάρκου, Διευθύντρια Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη, Μεταβολισμού και Σταυρούλα Πάσχου, Επίκουρη Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας ΕΚΠΑ.

Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάσθηκαν, ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μία από τις συχνότερες νόσους. Στην Ελλάδα πάσχουν περισσότερα από 1 εκατομμύριο άτομα. Ο ένας στους τρεις ασθενείς, όμως, δεν γνωρίζει ότι νοσεί, σύμφωνα με μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί στον ελληνικό πληθυσμό.

Σπάνιες μορφές διαβήτη

Ο σακχαρώδης διαβήτης δεν έχει μόνο τις γνωστές μορφές (τύπου 1, τύπου 2, διαβήτης κύησης). Έχει και σπάνιες μορφές οι οποίες σχετίζονται:

• Με γενετικές διαταραχές οι οποίες αφορούν τη λειτουργικότητα των β-κυττάρων του παγκρέατος και τη δράση της ινσουλίνης
• Νοσήματα του παγκρέατος
• Ενδοκρινοπάθειες
• Έκθεση σε φάρμακα
• Ιογενείς λοιμώξεις

Στις τελευταίες συμπεριλαμβάνεται η COVID-19, καθώς έχει βρεθεί ότι μπορεί να απορρυθμίσει το μεταβολισμό της γλυκόζης, οδηγώντας πιθανώς και στην εμφάνιση νέων περιπτώσεων σακχαρώδους διαβήτη.

Κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα σε όλες τις μορφές σακχαρώδους διαβήτη αποτελεί η ανάγκη για καλή ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης αίματος. Οι στόχοι της γλυκαιμικής  ρύθμισης πρέπει να εξατομικεύονται σε κάθε ασθενή. Αυτό γίνεται με βάση:

• Τις προτιμήσεις των ασθενών
• Τους πόρους και το σύστημα στήριξής τους
• Τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες της θεραπείας (όπως η υπογλυκαιμία ή αύξηση βάρους)
• Η διάρκεια της νόσου
• Η ύπαρξη συννοσηροτήτων ή εγκατεστημένων επιπλοκών (π.χ. νεφροπάθεια, καρδιακή ανεπάρκεια, αθηροσκλήρυνση κ.λπ.)
• Το προσδόκιμο επιβίωσης

Απαραίτητη και η ρύθμιση χοληστερίνης, πίεσης

Ωστόσο μόνο η ρύθμιση του σακχάρου δεν εξασφαλίζει καλή έκβαση στους ασθενείς. Ο σακχαρώδης διαβήτης συνυπάρχει συχνά με άλλα νοσήματα (συννοσηρότητες), τα οποία επηρεάζονται από αυτόν αλλά και τον επηρεάζουν. Έτσι, επιταχύνουν την εμφάνιση των διαβητικών επιπλοκών και συμβάλλουν καθοριστικά στην κακή τους εξέλιξη.

Οι πλέον σημαντικές από αυτές είναι οι διαταραχές των λιπιδίων (χοληστερόλη, τριγλυκερίδια) και η αρτηριακή υπέρταση. Και τα δύο χρειάζονται καλή ρύθμιση στους διαβητικούς ασθενείς. Ειδικά για την υπέρταση, όμως, αυτό δεν είναι εύκολο, λόγω των ορμονικών διαταραχών που συνοδεύουν τον ΣΔ.

Φωτογραφία: iStock