ΔΝΤ- Παγκόσμια Τράπεζα: «Καμπανάκι» για το δημόσιο χρέος

Οι επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας προειδοποίησαν την Τετάρτη ότι η αύξηση των επιτοκίων πιέζει τις φτωχότερες χώρες του κόσμου καθώς παλεύουν με τον κορωνοϊό και τις τιμές των τροφίμων που είναι στα ύψη.

Υπάρχει «μια τεράστια συσσώρευση χρέους, ειδικά στις φτωχότερες χώρες», δήλωσε ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας Ντέιβιντ Μάλπας σε συνέντευξη Τύπου. «Καθώς τα επιτόκια αυξάνονται, οι πιέσεις για το χρέος εντείνονται στις αναπτυσσόμενες χώρες και πρέπει να προχωρήσουμε επειγόντως σε λύσεις».

Ο Μάλπας είπε ότι η «κρίση χρέους» είναι ένα θέμα εκτενούς συζήτησης στις εαρινές συνεδριάσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ αυτής της εβδομάδας, όπου ήδη κυριαρχούν άλλα τρομακτικά ζητήματα, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, η πανδημία του κορωνοϊού και η επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας.

Η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα δήλωσε στους δημοσιογράφους την Τετάρτη ότι το 60% των χωρών χαμηλού εισοδήματος βρίσκονται αντιμέτωπες ή σχεδόν αντιμέτωπες με κρίση χρέους – ένα ανησυχητικό όριο που επιτυγχάνεται όταν οι πληρωμές του χρέους τους είναι ίσες με το μισό μέγεθος των εθνικών τους οικονομιών.

Οι χώρες που προσπαθούν να πληρώσουν τους πιστωτές τους θα δυσκολευτούν επίσης να βοηθήσουν τους φτωχότερους πολίτες τους σε μια εποχή που ο πόλεμος στην Ουκρανία διακόπτει τις αποστολές τροφίμων και ωθεί τις τιμές των τροφίμων υψηλότερα.

Χώρες σε όλο τον κόσμο συσσώρευσαν χρέη για να προστατεύσουν τις οικονομίες τους από τις καταστροφές της πανδημίας του κορωνοϊού και τα lockdown που είχαν σκοπό να την περιορίσουν.

Εκτίναξη χρεών

Το ΔΝΤ προβλέπει ότι τα κρατικά χρέη σε χώρες χαμηλού εισοδήματος θα ξεπεράσουν το 50% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος – το ευρύτερο μέτρο της οικονομικής παραγωγής – φέτος, από λιγότερο από 44% το 2019 πριν από την πανδημία.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η τεράστια οικονομική βοήθεια λειτούργησε, τροφοδοτώντας μια απροσδόκητα γρήγορη ανάκαμψη από την πανδημική ύφεση του 2020.

Αλλά η ανάκαμψη αιφνιδίασε τις επιχειρήσεις. Προσπάθησαν να καλύψουν την αυξανόμενη ζήτηση των πελατών, η οποία κατέκλυσε εργοστάσια, λιμάνια και ναυπηγεία εμπορευμάτων. Οι παραδόσεις επιβραδύνθηκαν και οι τιμές αυξήθηκαν. Το ΔΝΤ προβλέπει τώρα ότι οι τιμές καταναλωτή θα αυξηθούν κατά 8,7% φέτος στις αναδυόμενες αγορές και στις αναπτυσσόμενες χώρες και 5,7% στις προηγμένες οικονομίες, το μεγαλύτερο από το 1984.

Σε απάντηση, οι κεντρικές τράπεζες του κόσμου – με επικεφαλής την Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Αμερικής – αυξάνουν τα επιτόκια για να καταπολεμήσουν την αύξηση των τιμών. Τα υψηλότερα επιτόκια θα αυξήσουν το βάρος του χρέους, κυρίως στις φτωχότερες χώρες του κόσμου.

Καθώς ανεβαίνουν, τα επιτόκια των ΗΠΑ είναι επίσης πιθανό να προσελκύσουν επενδύσεις από φτωχές χώρες και προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, πιέζοντας τα νομίσματα των αναπτυσσόμενων χωρών και αναγκάζοντάς τες να πληρώνουν περισσότερα για τρόφιμα και άλλα εισαγόμενα αγαθά.

Προσεκτικά βήματα

Η Γκεοργκίεβα συμβούλεψε τις κεντρικές τράπεζες να κινηθούν προσεκτικά, να εξηγήσουν τι κάνουν για να αποφύγουν υπερβολικές αντιδράσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές και να παραμείνουν «εν όψει των κινδύνων διάχυσης στις ευάλωτες αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες».

Το πρόβλημα έχει ήδη ξεκινήσει. Η Σρι Λάνκα ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι ανέστειλε την αποπληρωμή του εξωτερικού χρέους της, εν αναμονή της ολοκλήρωσης του προγράμματος αναδιάρθρωσης δανείων με το ΔΝΤ για την αντιμετώπιση της χειρότερης οικονομικής κρίσης του νησιωτικού έθνους εδώ και δεκαετίες.