Ενα δύσκολο στοίχημα
Μπορεί η απόφαση που έλαβαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες να είναι κατώτερη των προσδοκιών που καλλιέργησε η αρχική γαλλογερμανική πρόταση. Μπορεί το τμήμα των επιχορηγήσεων να μειώθηκε κατά 22% και των δανείων να αυξήθηκε κατά 44% σε σχέση με τις αρχικές συζητήσεις.
Μπορεί να αφήνει μια πικρία η διαπίστωση ότι το μεγάλο ευρωπαϊκό όραμα συχνά στριμώχνεται στα μέτρα μικροπολιτικών εθνικών σκοπιμοτήτων (άλλος θα ήταν πιθανόν ο Ρούτε αν η Ολλανδία δεν είχε εκλογές τον Μάρτιο). Ωστόσο, με την απόφαση της Συνόδου, η Ευρώπη κάνει ένα σημαντικό βήμα προς την ολοκλήρωσή της. Για πρώτη φορά η Κομισιόν θα δανειστεί για λογαριασμό όλης της Ευρωπαϊκής Ενωσης και το 52% αυτού του δανεισμού θα το διαθέσει με τη μορφή επιχορηγήσεων στα κράτη-μέλη.
Από το Ταμείο Ανάκαμψης, η Ελλάδα μπορεί να χρηματοδοτηθεί με 32 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 19,5 δισεκατομμύρια θα είναι επιδοτήσεις και 12,5 δισεκατομμύρια δάνεια. Επίσης, από το νέο ΕΣΠΑ θα έχει στη διάθεσή της κονδύλια που μαζί με την εθνική και την ιδιωτική συμμετοχή θα προσεγγίσουν τα 40 δισ. Σύνολο 70 δισεκατομμύρια ευρώ.
Αυτό δεν σημαίνει πως πήραμε 70 δισ. ή πως τα επόμενα επτά-οκτώ χρόνια θα βρέχει λεφτά. Σημαίνει πως από το 2021 έως το 2027 θα πρέπει να σχεδια-στούν και να υλοποιηθούν έργα 70 δισ. ευρώ. Η αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων δεν είναι το φόρτε μας. Η εμπειρία τεσσάρων ΕΣΠΑ έχει αποδείξει πως δεν διαθέτουμε πολιτικό προσωπικό να διαμορφώσει στρατηγική, δημόσια διοίκηση να προσδιορίσει τα έργα που απαιτούνται για την εφαρμογή της, να τα περιγράψει ακριβώς, να τα αναθέσει και να παρακολουθεί την υλοποίησή τους. Συχνά δεν έχουμε ούτε τον ιδιωτικό τομέα που θα τα υλοποιήσει. Τα τέσσερα ΕΣΠΑ που προηγήθηκαν ήταν ένας αγώνας δρόμου απορρόφησης των κοινοτικών πόρων όπως όπως, συχνά με την ανοχή της Κομισιόν (αυτό εξηγεί γιατί η Ολλανδία και άλλοι δεν ήθελαν να αφήσουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον έλεγχο της διάθεσης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης).
Τώρα πρέπει να απορροφήσουμε στο ίδιο σχεδόν διάστημα δύο ΕΣΠΑ. Μάλιστα έως το τέλος του 2022 πρέπει να έχουμε δεσμευθεί –δηλαδή να έχουμε υποβάλει ολοκληρωμένες προτάσεις για έργα– για 22,5 δισ. και για άλλα 10 δισ. έως το τέλος του 2023.
Για την Ελλάδα η χθεσινή απόφαση είναι μια ευκαιρία, μια πρόκληση, ένα στοίχημα δύσκολο. Και με βάση την εμπειρία του παρελθόντος έχουμε περισσότερες πιθανότητες να το χάσουμε απ’ ό,τι να το κερδίσουμε. Κι όσο πιο γρήγορα συνειδητοποιήσουμε την παντελή ανετοιμότητά μας, όσο πιο γρήγορα τα επινίκια δώσουν τη θέση τους στην αγωνία, όσο πιο γρήγορα η ανακούφιση ότι δεν έχουμε νέο μνημόνιο αντικατασταθεί από το βάρος της ευθύνης, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες υπάρχουν να είναι πράγματι η χθεσινή, μια ιστορική ημέρα.