Επιδότηση μισθού εργαζομένων για να ανακοπεί το κύμα απολύσεων

Πρόγραμμα επιδότησης «βραχείας εργασίας» θα ενεργοποιήσει η κυβέρνηση από τον Ιούνιο προκειμένου να αποτρέψει «τσουνάμι απολύσεων» –ειδικά σε ευαίσθητους κλάδους, όπως είναι ο τουρισμός και η εστίαση– αλλά και εκτόξευση των κονδυλίων που θα απαιτηθούν για τα επιδόματα ανεργίας. Εκταμιεύοντας δάνειο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ύψους τουλάχιστον 1,5 δισ. ευρώ, θα χρηματοδοτήσει την οικονομική ενίσχυση εργαζομένων οι οποίοι θα κληθούν να εργαστούν είτε με μειωμένο ωράριο είτε για συγκεκριμένες ημέρες της εβδομάδας. Ανοικτό είναι το ενδεχόμενο στο πρόγραμμα να ενταχθούν και υπάλληλοι που δεν θα κληθούν από τους εργοδότες τους να επιστρέψουν στις θέσεις τους μόλις αρθούν τα περιοριστικά μέτρα. Στην κυβέρνηση ήδη «ξεσκονίζουν» αντίστοιχα προγράμματα που έχουν υιοθετηθεί σε Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Αυστρία και Ελβετία εδώ και δεκαετίες –και τα οποία προσαρμόστηκαν τις τελευταίες εβδομάδες στα δεδομένα της κρίσης λόγω κορωνοϊού– προκειμένου να καταλήξουν στο πλαίσιο που ταιριάζει καλύτερα στα ελληνικά δεδομένα.

Οι 3 προτεραιότητες

Τρεις είναι οι προτεραιότητες: Πρώτον, να αποφευχθούν οι μαζικές καταγγελίες συμβάσεων. Δεύτερον, να μην «φτωχοποιηθούν» οι εργαζόμενοι που θα κληθούν μεν να επιστρέψουν στις θέσεις τους, αλλά για λιγότερες ώρες την εβδομάδα και με μειωμένες αποδοχές. Και τρίτον, να θεσπιστούν μέτρα προστασίας του δημοσίου συμφέροντος, καθώς ελλοχεύει ο κίνδυνος μαζικής εισφοροδιαφυγής και φοροδιαφυγής σε μια εξαιρετικά κρίσιμη χρονικά περίοδο για τα δημόσια οικονομικά.

Η κεντρική ιδέα του προγράμματος «βραχείας εργασίας» είναι η εξής: Ο εργοδότης να έχει το δικαίωμα να θέτει εργαζομένους που μέχρι τώρα απασχολούνταν με πλήρες ωράριο είτε σε καθεστώς μερικής απασχόλησης (δηλαδή, απασχόληση για λιγότερες από 8 ώρες ημερησίως) είτε σε καθεστώς εκ περιτροπής εργασίας.

Για να μη «φτωχοποιείται» ο εργαζόμενος, το Δημόσιο θα παρεμβαίνει και θα καταβάλλει ένα μέρος της διαφοράς του μισθού που δεν θα πληρώνει ο εργοδότης. Στη Γαλλία, η αποζημίωση φθάνει έως και το 86% επί της διαφοράς, ενώ κοντά στο 80% φθάνει η αναπλήρωση σε χώρες όπως η Ιταλία ή η Γερμανία. Τα ποσοστά στην Ελλάδα, τα οποία εκτιμάται ότι θα κυμαίνονται από 40% έως 60%, θα «κλειδώσουν» αφού οριστικοποιηθούν οι όροι δανειοδότησης της χώρας μέσω του προγράμματος SURE, όπως επίσης το ακριβές ποσό που θα μπορεί να «σηκώσει» η Ελλάδα μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος.

Στο οικονομικό επιτελείο εκτιμούν ότι το διαθέσιμο κονδύλι μπορεί να ξεπεράσει το 1,5 δισ. ευρώ, καθώς η Ελλάδα μπαίνει στη «μοιρασιά» και με υψηλή ανεργία και με μεγάλη έκθεση σε τομείς που θα πληγούν καίρια, όπως η εστίαση και ο τουρισμός. Επίσης, είναι πιθανό να αυξηθεί το διαθέσιμο κονδύλι και για την Ελλάδα και για αρκετές άλλες ευρωπαϊκές χώρες εξαιτίας της μη προσέλευσης χωρών (π.χ. Γερμανία) που μπορούν να διασφαλίσουν τη χρηματοδότηση αντίστοιχων προγραμμάτων με φθηνότερο χρήμα μέσω των αγορών. Είναι πιθανό, ειδικά για κάποιους εξαιρετικά ευαίσθητους κλάδους, να καταστεί εφικτή η οικονομική ενίσχυση εργαζομένων που δεν θα κληθούν καν να προσφέρουν υπηρεσίες. Ουσιαστικά θα είναι ένα καθεστώς αντίστοιχο της αναστολής που λειτουργεί ήδη από τον Μάρτιο.

Το βέβαιο είναι ότι οι πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι, ενώ το ενδιαφέρον από εργοδότες να εντάξουν τους υπαλλήλους τους σε ένα τέτοιο καθεστώς θα είναι πολύ μεγάλο. Ετσι, το νομοσχέδιο –το οποίο είναι πιθανό να ενεργοποιηθεί από τον Ιούνιο, ακόμη και αν δεν έχει ξεκαθαρίσει πλήρως το τοπίο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς η πίεση από τον επιχειρηματικό κόσμο θα είναι πολύ μεγάλη– αναμένεται να περιλαμβάνεις «δικλίδες ασφαλείας».

Οι προϋποθέσεις

Πολλά από τα μέτρα που εφαρμόζονται στο εξωτερικό (και τα οποία αναμένεται να υιοθετηθούν και στην Ελλάδα, όπως επισημαίνει στέλεχος του οικονομικού επιτελείου) είναι τα εξής:

1. Η δυνατότητα χρήσης του προγράμματος να γίνεται μόνο από επιχειρήσεις που αποδεδειγμένα πλήττονται από την επιδημία. Δεδομένη θα πρέπει να θεωρείται η ένταξη της εστίασης και των τουριστικών επιχειρήσεων, οι οποίες ακόμη και μετά την επαναλειτουργία τους δεν θα μπορούν να απασχολήσουν το σύνολο των εργαζομένων.

2. Να υπάρχει ανώτατο πλαφόν στο ποσό της επιδότησης που θα μπορεί να λαμβάνει ένας εργαζόμενος. Αντίστοιχο μέτρο εφαρμόζεται και στην Ιταλία.

3. Να υπάρχει ρήτρα απαγόρευσης ένταξης του συνόλου του προσωπικού στο καθεστώς της επιδότησης (και αυτό το μέτρο ισχύει στο εξωτερικό). Δηλαδή, δεν θα μπορεί ο επιχειρηματίας να λειτουργεί μόνος του την επιχείρηση και το Δημόσιο να επιδοτεί το σύνολο των εργαζομένων. Εξετάζεται επίσης ο ορισμός «πλαφόν» για τον αριθμό των εργαζομένων κάθε επιχείρησης που θα μπορούν να μπουν στο καθεστώς της επιδότησης (κάτι ανάλογο με το σύστημα 60%-40% που εφαρμόζει η κυβέρνηση για τον μήνα Μάιο με την αναστολή των συμβάσεων εργασίας). 

4. Να προβλέπονται αυστηρά πρόστιμα για όσους εργοδότες εντοπιστούν να απασχολούν εργαζομένους που έχουν μπει σε καθεστώς επιδότησης πέραν των ωρών που θα δηλώνονται στο σύστημα «Εργάνη».

5. Να μην προβλέπεται επιδότηση για εργαζομένους που απασχολούνταν με μερική απασχόληση ή με συνθήκες εκ περιτροπής εργασίας και προ κορωνοϊού.