Ερευνητής Ινστιτούτου Παστέρ για μεταλλαγμένο στέλεχος: “Υπάρχει σίγουρα και στην Ελλάδα”

Παγκόσμια ανησυχία υπάρχει μετά τον εντοπισμό μεταλλαγμένου στελέχους του ιού SARS-CoV-2, ο οποίος ενδημεί στη Μεγάλη Βρετανία, αλλά και στην Ολλανδία, τη Δανία και την Αυστραλία. Το συγκεκριμένο στέλεχος εντοπίστηκε χθες και στην γειτονική Ιταλία. Η ανησυχία εστιάζεται στο γεγονός ότι το νέο στέλεχος έχει την ικανότητα να μεταδίδεται πολύ πιο εύκολα. 

Η γενική γραμματεία Πολιτικής Προστασίας έλαβε την Κυριακή (20/12) έκτακτα μέτρα, επεκτείνοντας από 3 σε 7 τις ημέρες το μέτρο του κατ’ οίκον περιορισμού σε ταξιδιώτες που εισέρχονται στη χώρα μας από τη Μεγάλη Βρετανία.

“Είναι σχεδόν βέβαιο ότι υπάρχει και στην Ελλάδα”, δηλώνει στο iatropedia.gr, ο Τιμοκράτης Καραμήτρος, ερευνητής στο Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ και υπεύθυνος της Μονάδας Βιοπληροφορικής και Εφαρμοσμένης Γενωμικής. Ο επιστήμονας, που με την ομάδα του τον περασμένο Απρίλιο κατάφερε να αποκωδικοποιήσει την γενετική πολυπλοκότητα του νέου κορωνοϊού και τους μηχανισμούς που χρησιμοποιεί για να “ξεφεύγει” της ανοσολογικής απάντησης.

“Είναι πολύ πολύ πιθανόν να είναι ήδη εδώ. Γιατί σε καταστάσεις πανδημίας αυτό το οποίο έχουμε δει, είναι ότι όλα τα στελέχη πάνε παντού”, 

Όπως αναφέρει ο ερευνητής του Παστέρ, όλα τα μεταλλαγμένα στελέχη του κορονοϊού έχουν κυκλοφορήσει παντού στον κόσμο. Οπότε είναι θέμα χρόνου και το νέο στέλεχος, το οποίο ονομάστηκε VUI – 202012/01: Variant Under Investigation – 2020 December/First (μτφ: Στέλεχος υπό Διερεύνηση, 1η Δεκεμβρίου 2020), να εντοπιστεί και στην Ελλάδα:

“Επειδή δεν έχουν κλείσει ουσιαστικά τα σύνορα κι αφού πάντα κάτι θα περνάει, κι αν δεν είναι ακόμα εδώ, είναι σίγουρο ότι θα έρθει. Είναι σχεδόν δεδομένο. Αυτή τη στιγμή αν κάνουμε έναν πολύ προσεκτικό έλεγχο σε ένα μεγάλο δείγμα, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα βρούμε σχεδόν όλα τα στελέχη, σε πολύ μικρά ποσοστά κάποια- να κυκλοφορούν παγκοσμίως. Ναι, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα μετακινηθεί από το Ηνωμένο Βασίλειο σε γειτονικές χώρες τουλάχιστον, αλλά και στα υπόλοιπα κράτη”, σημειώνει ο κ. Καραμήτρος.

Μεταλλαγμένο στέλεχος SARS-CoV-2: Θα επηρεάσει την αποτελεσματικότητα του εμβολίου;

Ανησυχία υπάρχει, ωστόσο, ανάμεσα στους επιστήμονες καθώς το νέο στέλεχος, που δεν φαίνεται να είναι μία ακόμη συνηθισμένη μετάλλαξη του κορονοϊού, ενδέχεται να επηρεάσει με πολλούς τρόπους την πανδημία, αν και όχι την αποτελεσματικότητα του εμβολίου, σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία.

“Είναι αναμενόμενο, ο ιός έτσι κι αλλιώς μεταλλάσσεται. Από κει και πέρα το νέο στέλεχος φαίνεται να έχει σχέση με τη μεταδοτικότητά του και μην επηρεάζει αυτή τη στιγμή το εμβόλιο, την αντιγονικότητά του εμβολίου δηλαδή”, δηλώνει ο ειδικός.

Δείτε τι λέει για τους πιθανούς κινδύνους, στη συνέντευξη που παραχώρησε στο iatreopdia.gr, ο ερευνητής του Ιστιτούτου Παστέρ, Τιμοκράτης Καραμήτρος.

Πόσο σίγουροι είναι οι επιστήμονες ότι η δράση του συγκεκριμένου στελέχους δεν θα επηρεάσει την αποτελεσματικότητα του εμβολίου; Υπάρχει βεβαιότητα, ή υπάρχουν ακόμη ερωτηματικά;

Προς το παρόν τα δεδομένα λένε ότι δεν το επηρεάζει το εμβόλιο. Αλλά καταλαβαίνετε ότι εδώ καλά καλά δεν έχουμε απόλυτα δεδομένα απόλυτα για τη μακροχρόνια δράση του εμβολίου, με τον τρόπο που έχει σχεδιαστεί. Αυτά είναι πράγματα που θα φανούν στην πορεία.

Υπάρχει περίπτωση να χρειαστούν τροποποίηση τα εμβόλια, ώστε να παρέχουν προστασία και απέναντι στο νέο στέλεχος; Λέγεται ότι τέτοιες παρεμβάσεις στα εμβόλια βασισμένα στην τεχνολογία mRNA, είναι εύκολο να γίνουν. Ισχύει κάτι τέτοιο;

Ναι ισχύει. Η ανάπτυξη του εμβολίου ουσιαστικά αποτελεί μια βάση, που μπορεί στη συνέχεια πάνω σ’ αυτήν να γίνουν κάποιες αλλαγές, ώστε να προσαρμόζεται το εμβόλιο στις νέες μορφές που θα παίρνει ο ιός. Αλλά είναι πολύ συγκεκριμένες οι περιοχές του γονιδιώματος του ιού που παίζουν ρόλο σ’ αυτή τη διαδικασία. Είναι η πρωτεϊνη – ακίδα, γνωστή και ως πρωτεΐνη S (Spike), Όμως, στο εμβόλιο δεν χρησιμοποιείται όλη η πρωτεϊνη – ακίδα. Οπότε αν η μετάλλαξη βρίσκεται σε διαφορετικό σημείο δεν επηρεάζει το εμβόλιο.

Για την πορεία και την εξέλιξη της πανδημίας τώρα, τι μπορεί να σημαίνει η μετάλλαξη αυτή; Ξέρουμε ότι γίνεται πιο μεταδοτικός ο ιός. Με την θνητότητα και τη νοσηρότητα τι γίνεται; 

Αυτό που μαθαίνουμε είναι ότι είναι πιο μεταδοτικός. Για την πρόκληση βαρύτερης νόσου ή την θνητότητα δεν υπάρχουν δυστυχώς ακόμη δεδομένα για να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα. Δεν μπορούμε να ξέρουμε. Δεδομένο, όμως, είναι ότι όσο αυξάνεται η μεταδοτικότητα, αυξάνεται και η συνολική έκθεση του πληθυσμού στον ιό. Δηλαδή όταν έχουμε περισσότερα κρούσματα, είναι αναμενόμενο να αυξηθούν συνολικά τα θύματα. Αλλά το κατά πόσον θα αυξηθεί το ποσοστό της θνητότητας αυτό δεν το ξέρουμε. Δηλαδή στα 100 άτομα που θα κολλήσουν πόσοι θα πεθάνουν, κι αν θα είναι αυτό το ποσοστό αυξημένο ή μειωμένο, αυτό δεν το γνωρίζουμε.

Ως χώρα λάβαμε, πάντως, επιπλέον μέτρα για τους ταξιδιώτες που έρχονται στην Ελλάδα από το Ηνωμένο Βασίλειο…

Είναι προφανώς προς τη σωστή κατεύθυνση τα μέτρα, καθώς αυστηροποιούν την είσοδο των ταξιδιωτών από το Ηνωμένο Βασίλειο στη χώρα. Είναι ένα νέο στέλεχος, που προς το παρόν δεν γνωρίζουμε πλήρως την φυσιολογία του και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στη νοσηρότητα. Καλό είναι να είμαστε όσο το δυνατόν πιο προφυλαγμένοι γίνεται. Αυτό σε συνδυασμό τώρα, με το αρνητικό μοριακό τεστ, το rapid test κατά την είσοδο στη χώρα και την αυξημένη καραντίνα, προφανώς είναι μια δικλείδα ασφαλείας.

Η χρονική συγκυρία που εμφανίζεται αυτό το νέο στέλεχος, σας ανησυχεί; Δηλαδή εμφανίζεται πριν από τις γιορτές, που όσο κι αν υπάρχει lockdown, έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι σε κάποιες περιπτώσεις π.χ. σε τυχόν υπερβολικά μεγάλες συναθροίσεις, η κατάσταση μπορεί να ξεφύγει…

Ναι, όπως καταλαβαίνετε όταν έχουμε ένα στέλεχος το οποίο μεταδίδεται με υψηλότερους ρυθμούς και έχουμε και αυξημένες επαφές μεταξύ των δυνητικών φορέων του ιού, είναι αναμενόμενο να εμπνέει ανησυχία αυτός ο συνδυασμός. Αυτή τη στιγμή, όμως, δεν έχουμε στοιχεία που να λένε ότι στη χώρα μας κυκλοφορεί σε μεγάλη διασπορά.

Στο μοριακό PCR τεστ μπορεί να φανεί αυτή η μετάλλαξη; Ή χρειάζεται εξειδικευμένη εξέταση για να διαπιστώσουν οι ειδικοί, αν ο μολυσματικός παράγοντας είναι ο μεταλλαγμένος κορονοϊός;

Πολύ σωστή ερώτηση και εύλογη, αλλά δυστυχώς με το απλό τεστ PCR και τα rapid test τα οποία κυκλοφορούν, δεν είναι δυνατή αυτή που λέμε “γονοτύπηση”, δηλαδή η τυποποίηση να το πούμε απλά, του κάθε ιού που κυκλοφορεί. Υπάρχει μια εξειδικευμένη διαδικασία με την οποία “διαβάζουμε” το γενετικό υλικό του ιού, το RNA του. Διαβάζουμε γράμμα προς γράμμα το RNA, ειδικά αν θέλουμε σε κάποια συγκεκριμένη περιοχή του ιού, ή και ολόκληρο το γενετικό υλικό. Κι έτσι καταλαβαίνουμε αν το συγκεκριμένο “γράμμα” έχει αλλάξει. Μιλάμε για την αλλαγή ενός γράμματος ουσιαστικά.

Θα προσπαθήσουν κάποια εργαστήρια να επιβεβαιώσουν, εάν αυτό το νέο στέλεχος κυκλοφορεί στην Ελλάδα;

Κι εμείς το σκεφτήκαμε στο Παστέρ, αλλά περιμένουμε να δούμε τα επιδημιολογικά στοιχεία. Έχουμε την πρόθεση να το κοιτάξουμε. Τα ίδια δείγματα δηλαδή, τα οποία έχουν ληφθεί στους επιδημιολογικούς ελέγχους για την ανίχνευση με το μοριακό τεστ PCR, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για την ανίχνευση αυτής ή οποιασδήποτε άλλης μεταλλαγής. Εκτός αν συνδεθεί το συγκεκριμένο στέλεχος με κάποιο κλινικό προφίλ, οπότε θα είμαστε πιο υποψιασμένοι να εστιάσουμε σε συγκεκριμένη ομάδα ασθενών. Όμως, δεν νομίζω ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει τέτοια σύνδεση.

Υπάρχει η ανάγκη να δημιουργηθούν ταχείες διαδικασίες, ώστε να εντοπίζονται έγκαιρα οι μεταλλάξεις;

Είναι σίγουρο ότι θα γίνουν τέτοιες προσπάθειες και εμείς σκεφτόμαστε να κάνουμε κάτι, γιατί έχουμε όλη την τεχνολογία στο Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ και είναι σίγουρο ότι και σε άλλα εργαστήρια στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο θα σκεφτούν πολύ γρήγορα τέτοιες ρουτίνες, για να μπορούμε να βρίσκουμε έγκαιρα τέτοια προβλήματα. Δεν γνωρίζουμε ακόμη την κλινική σημασία του νέου στελέχους. Αν όντως είναι πιο επικίνδυνο ή πιο μεταδοτικό, θα πρέπει οπωσδήποτε να το εντοπίζουμε πιο γρήγορα.