Εξαφανίσεις ανηλίκων – Κάθε δύο μέρες χάνεται ένα παιδί στην Ελλάδα
Υπερβολή; Κάθε άλλο. Στη χώρα μας εξαφανίζεται ένα παιδί περίπου κάθε διήμερο. Τα περισσότερα από αυτά κάποια στιγμή επιστρέφουν στο σπίτι τους. Σε κάποιες περιπτώσεις, ωστόσο, οι ώρες, οι μέρες, τα χρόνια, περνούν βασανιστικά χωρίς να προκύψει οποιοδήποτε νέο στοιχείο. Το σκοτεινό πέπλο σκεπάζει και τις δικές τους υποθέσεις.
Δεν είναι, ωστόσο, μόνο οι πολύκροτες υποθέσεις.
Υπάρχουν και κάποια παιδιά που κανείς δεν τα ψάχνει. Είναι παιδιά των φαναριών, παιδιά αλλοδαπών οικογενειών που βρέθηκαν ως περαστικές στην Ελλάδα, ιδρυμάτων που επιστρέφουν για να ξαναεμφανιστούν και δεκάδες ακόμα. Ομως, αρκούν και μόνο οι αριθμοί, αλλά και μερικές από τις υποθέσεις για να συντηρούν τους μύθους (;) με τα λευκά βαν ή τις μαύρες λίμο που αρπάζουν μέρα μεσημέρι παιδιά που βάζουν στο μάτι για να χαθούν τα ίχνη τους μια για πάντα. Θύματα trafficking; Φυγή από το οικογενειακό περιβάλλον; Δυστυχήματα που αποκρύπτονται; Για μερικά παιδιά δεν θα μάθουμε ποτέ…
Η 14χρονη από τη Νέα Σμύρνη
Στο πλέον πρόσφατο περιστατικό, αυτό της αρπαγής της 14χρονης από τη Νέα Σμύρνη, οι διαδικασίες και οι υπηρεσίες λειτούργησαν. Το κορίτσι βρέθηκε, όπως και βρέθηκε ότι είχε πέσει θύμα σεξουαλικής εκμετάλλευσης.
Οπως συμβαίνει σε πολλές περιπτώσεις, έτσι και στη συγκεκριμένη, δεν ήταν η πρώτη φορά που εξαφανιζόταν το παιδί. Πολλές φορές το είχε σκάσει και ισάριθμες φορές είχε δηλωθεί η εξαφάνισή του έχοντας ενεργοποιηθεί και το Εθνικό Συντονιστικό Πρόγραμμα έγκαιρης και έγκυρης ειδοποίησης των πολιτών σε περιστατικά εξαφάνισης, Missing Alert Hellas, ενώ αναφορικά με το παιδί και την οικογένεια είχαν ενημερωθεί και οι αρμόδιες εισαγγελικές αρχές.
Το «Χαμόγελο του Παιδιού» σχολιάζει πως το γεγονός ότι η 14χρονη εξαφανιζόταν συχνά αποτελεί σαφές σημάδι ότι είχε ανάγκη από φροντίδα και προσοχή. «Το γεγονός ότι ομάδα ατόμων φέρεται να είχε σεξουαλικές σχέσεις μαζί της είναι βαθιά ανησυχητικό και υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για δράση για την προστασία των παιδιών από τους κινδύνους των κυκλωμάτων σεξουαλικής εκμετάλλευσης και άλλων ανησυχητικών μορφών εκμετάλλευσης».
Και αν η ΕΛ.ΑΣ. έδειξε ταχύτατα αντανακλαστικά και συνέλαβε τους υπευθύνους, η υπόθεση αυτή μπορεί να χρησιμεύσει σαν ξυπνητήρι που θα μας υπενθυμίζει την ανάγκη για μεγαλύτερη επαγρύπνηση και υποστήριξη των παιδιών που θα έπρεπε να βρίσκονται υπό φροντίδα, αλλά είναι εκτεθειμένα σε πολλαπλούς κινδύνους.
Ρεκόρ εξαφανίσεων
Το πόσο μεγάλες διαστάσεις έχει αποκτήσει το φαινόμενο των εξαφανίσεων παιδιών -και- στην Ελλάδα καταδεικνύει η εκρηκτική αύξηση που καταγράφεται. Σύμφωνα με τα στοιχεία του «Χαμόγελου», τη χρονιά που πέρασε καταγράφηκε αύξηση 74% στα περιστατικά εξαφανίσεων παιδιών και εφήβων. Στην Ελλάδα, το 2022, το «Χαμόγελο» χειρίστηκε 199 υποθέσεις εξαφάνισης παιδιών. Από αυτά, βρέθηκαν τα 163. Οι αριθμοί είναι ανησυχητικοί, ιδιαίτερα αν σκεφτούμε ότι το πρόβλημα λαμβάνει εκρηκτικές διαστάσεις πανευρωπαϊκά. Στη Γηραιά Ηπειρο, ένα παιδί χάνεται κάθε δύο λεπτά. Σύμφωνα με την οργάνωση Missing Children Europe, από χώρες της Ε.Ε. εξαφανίζονται 250.000 παιδιά ετησίως, ενώ χιλιάδες άλλα αγνοούνται χωρίς να δηλώνονται, καθώς δεν αναφέρονται στις Αρχές.
Επιστροφή στην Ελλάδα: Κατά μέσο όρο, κάθε χρόνο, η ειδική Γραμμή για τα Εξαφανισμένα Παιδιά 11600 δέχεται περισσότερες από 6.000 κλήσεις που αφορούν εξαφανίσεις παιδιών. Οι υποθέσεις οι οποίες τελικώς φτάνουν στο στάδιο της έρευνας -δηλαδή χρειάζεται η βοήθεια των Αρχών- είναι μεταξύ 150-200 κάθε έτος. Ενα ποσοστό 80%-90% αυτών βρίσκονται. Πού είναι, λοιπόν, τα υπόλοιπα;
«Ευτυχές» -αν μπορεί κανείς να το δει ως τέτοιο- είναι το γεγονός ότι στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για κορίτσια εφηβικής ηλικίας, κυρίως από αστικό περιβάλλον, τα οποία επιλέγουν να φύγουν από τα σπίτια τους. «Για πρώτη φορά φέτος έχουμε μια διαφοροποίηση ως προς τους λόγους εξαφάνισης. Οι λόγοι δεν μπορούν να στατιστικοποιηθούν γιατί είναι πολλοί και σύνθετοι. Ενδοοικογενειακά προβλήματα, δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης μέσα στο σπίτι, σχέσεις με το άλλο φύλο, ενήλικα άτομα που παρέσυραν τα παιδιά σε φυγή, πρόβλημα με τη χρήση του Διαδικτύου συνετέλεσαν στο να αποφασίσει ένα παιδί να ανοίξει την πόρτα και να φύγει από το σπίτι», ανέφερε ο ψυχολόγος και συντονιστής του Εθνικού Κέντρου για τις Εξαφανίσεις και τα Παιδιά Θύματα Εκμετάλλευσης του «Χαμόγελου» Στέφανος Αλεβίζος.
Η παγίδα των social media
Μεγάλο ποσοστό των εξαφανίσεων έχουν και οι γονικές αρπαγές -δηλαδή παιδιά χωρισμένων γονιών που ο ένας παίρνει το παιδί μακριά από τον άλλον-, αλλά και οι εξαφανίσεις παιδιών μεταναστών και προσφύγων. Τα λεγόμενα και ανησυχητικά περιστατικά είναι αυτά που αφορούν αρπαγές από τρίτο πρόσωπο ή ανεξιχνίαστες αρπαγές-απαγωγές. Πού βρίσκονται λοιπόν αυτά;
Μόνο στη σφαίρα του αστικού μύθου, τουλάχιστον για την Ελλάδα, εντάσσεται το ότι κυκλώματα εμπορίου ανθρωπίνων οργάνων αναζητούν παιδιά που απάγουν για τους σκοπούς τους. Αυτό ωστόσο που δεν είναι μύθος και λαμβάνει ολοένα μεγαλύτερες διαστάσεις είναι η αρπαγή παιδιών για σεξουαλική εκμετάλλευση.
Η… συνταγή, άλλωστε, είναι απλή: με τη χρήση των κοινωνικών δικτύων, τα παιδιά και οι έφηβοι γίνονται πολύ πιο εύκολοι στόχοι για τα κυκλώματα trafficking/παιδικής πορνείας. Ετσι, ο κλασικός τρόπος αρπαγής με τη βία (ο οποίος αποφεύγεται από τα κυκλώματα καθώς εμπεριέχει κινδύνους σύλληψης και εντοπισμού τους) είναι πλέον αχρείαστος. Μέσα από τα chatrooms, τα παιδιά πείθονται να πάνε στο σημείο που θα τους υποδειχθεί. Εκεί κανείς δεν θα μάθει ποιος τα άρπαξε, καθώς το κύκλωμα θα έχει φροντίσει να σβήσει τα ηλεκτρονικά του ίχνη.
Οι υποθέσεις που δεν εξιχνιάστηκαν
Γιώργος Παρασκευόπουλος
10 ετών / Ιούνιος 1992
Δήμητρα Γορτυνίας
Το μόνο που βρέθηκε ήταν τα δύο παγούρια
Ηταν όταν ο 10χρονος Γιώργος Παρασκευόπουλος είχε πάει με τον παππού του στο χωριό Δήμητρα Γορτυνίας για να βοσκήσουν τα πρόβατα στο βουνό. Ο παππούς άφησε τον εγγονό του να γεμίσει τα παγούρια τους και να παίξει στην πηγή και πήγε για λίγο στο κοπάδι. Ηταν η τελευταία φορά που είδε τον 10χρονο Γιώργο. Το λάθος του παππού ήταν ότι δεν ειδοποίησε κανέναν, καθώς υπέθεσε ότι ο 10χρονος Γιώργος θα γύρναγε στο χωριό. Μόνο το επόμενο βράδυ ειδοποιήθηκαν οι Αρχές και ξεκίνησαν οι έρευνες. Το μόνο που βρέθηκε ήταν τα δύο παγούρια.
Με δεδομένο ότι τα παγούρια βρέθηκαν σε δύσβατο σημείο του βουνού, το πιθανότερο σενάριο είναι ο μικρός Γιώργος να απομακρύνθηκε παίζοντας και να χάθηκε ή να έπεσε από κάποιον γκρεμό.
Νεκτάριος Κορδός
7 ετών / 14 Αυγούστου 1989
Κάτω Αμπελόκηποι Μεσσηνίας
Τα ίχνη δείχνουν αρπαγή
Ηταν 14 Αυγούστου του 1989, στους Κάτω Αμπελοκήπους Μεσσηνίας. Ο 7χρονος Νεκτάριος Κορδός βρισκόταν με την οικογένειά του στα κτήματά τους. Οσο οι γονείς και τα δύο αδέλφια του έκαναν δουλειές, ο 7χρονος Νεκτάριος έπαιζε.
Με τους γονείς απορροφημένους στη δουλειά, το επτάχρονο αγοράκι κάποια στιγμή διέφυγε την προσοχή τους και βρέθηκε στον δρόμο. Από εκεί και πέρα, αγνοείται. Η υπόθεση φαινόταν απλή, μέχρι να την περιπλέξουν οι καταθέσεις κάποιων αυτοπτών μαρτύρων. Ολοι τους κατέθεσαν ότι είδαν το παιδάκι -και μάλιστα να τους χαιρετά- στο πίσω κάθισμα ενός πολυτελούς αυτοκινήτου. Μέχρι σήμερα, κανένα νέο στοιχείο δεν υπάρχει. Ποιος άρπαξε τον Νεκτάριο;
Αννα Τριανταφυλλίδη
2 ετών / 19 Αυγούστου 1981
Σκουτάρι Μάνης
42 χρόνια εξαφανισμένη
Η πρώτη ανεξιχνίαστη υπόθεση εξαφάνισης παιδιού που απασχόλησε ευρέως την κοινή γνώμη και τις Αρχές στην Ελλάδα είναι αυτή της Αννούλας Τριανταφυλλίδη. Η Αννούλα ήταν μόλις 2 ετών όταν στις 19 Αυγούστου του 1981 χάθηκε μυστηριωδώς ενώ έπαιζε στην παραλία Αγία Βαρβάρα στο Σκουτάρι Λακωνίας. Οι εκτεταμένες έρευνες της Αστυνομίας αλλά και των ντόπιων, καθώς και ιδιωτικών ερευνητών, δεν απέφεραν ποτέ αποτέλεσμα. Μια επιστολή γυναίκας από τη Γερμανία η οποία υπέγραφε με το ψευδώνυμο «Λευκή» και ισχυριζόταν ότι είχε δει το εξαφανισμένο κοριτσάκι με μια Γερμανίδα υπήκοο, λίγα χρόνια αφότου χάθηκε, φάνηκε να έχει βάση, όμως δεν οδήγησε σε ουσιαστικά στοιχεία.
Οι Αρχές δεν μπορούν παρά να κάνουν υποθέσεις για τα επικρατέστερα σενάρια σχετικά με την εξαφάνιση της Αννούλας. Το πιθανότερο είναι ότι το παιδί έπεσε θύμα απαγωγής και υιοθετήθηκε παράνομα, άρα ζει κάπου χωρίς να γνωρίζει την πραγματική της ταυτότητα. Το δεύτερο σενάριο θέλει το κοριτσάκι να διέφυγε την προσοχή της μητέρας του, να βγήκε στον δρόμο όπου και έπεσε θύμα τροχαίου. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, ο οδηγός πέταξε το πτώμα σε απόκρημνη περιοχή της Μάνης.
Μπεν Νίνταμ
21 μηνών / 24 Ιουλίου 1991
Ηρακλής Κω
Τα δύο σενάρια που δεν επιβεβαιώθηκαν
Η ανατριχιαστική υπόθεση εξαφάνισης του βρετανικής καταγωγής Μπεν Νίνταμ, στις 24 Ιουλίου του 1991, πήρε παγκόσμιες διαστάσεις. Ο μικρός Μπεν, ηλικίας μόλις 21 μηνών, βρισκόταν με τον παππού και τη γιαγιά του σε αγροικία τους στο ορεινό χωριό Ηρακλής στην Κω, ενώ η μητέρα του βρισκόταν στη δουλειά. Το παιδί έπαιζε στην αυλή του σπιτιού και κάποια στιγμή, απλά, εξαφανίστηκε.
Οι έρευνες που έχουν ακολουθήσει είναι οργιώδεις, χωρίς ποτέ να δοθεί απάντηση. Στην υπόθεση έχουν εμπλακεί από τη Σκότλαντ Γιαρντ, κλιμάκιο της οποίας ήρθε στην Ελλάδα, με υπερσύγχρονο εξοπλισμό, για να ψάξει στο σημείο όπου εξαφανίστηκε, μέχρι και δεκάδες ερευνητές απ’ όλο τον κόσμο. Και πάλι, όμως, κανένα αποτέλεσμα. Τι απέγινε ο Μπεν;
Το πρώτο σενάριο ήθελε το παιδί να έχει απαχθεί. Προς τούτο οδηγούσαν και οι μαρτυρίες ανθρώπων που έλεγαν ότι είχαν δει ομάδα «ύποπτων» Ρομά να γυρνούν στην περιοχή την ημέρα και την ώρα που εξαφανίστηκε ο Μπεν, χωρίς ωστόσο ποτέ να βρεθούν περισσότερα στοιχεία που να οδηγήσουν προς απαγωγή. Η υπόθεση πήρε νέα, συγκλονιστική τροπή όταν χειριστής εκσκαφέα ο οποίος έκανε έργα σε παρακείμενο οικόπεδο από των παππούδων του Μπεν την ημέρα που εξαφανίστηκε δήλωσε στους οικείους του προτού πεθάνει ότι ήξερε τι είχε συμβεί στο παιδάκι. Οπως είπε, το παιδί είχε πέσει σε κάποιον λάκκο στα έργα και είχε καταπλακωθεί -κατά λάθος- από τόνους χώματος. Ο χειριστής είπε ότι κράτησε το μυστικό για όλη του τη ζωή. Οι έρευνες στο σημείο που περιέγραψε, ωστόσο, δεν επιβεβαίωσαν τα λεγόμενά του. Και ο Μπεν αναζητείται ακόμα…
Αλεξ Μεσχισβίλι
11 ετών / 3 Φεβρουαρίου 2006
Ανοιξη Βέροιας
Οι 5 ανήλικοι δολοφόνοι και η συγκάλυψη
Ηταν 3 Φεβρουαρίου του 2006 όταν ο 11χρονος Αλεξ Μεσχισβίλι εξαφανίστηκε από το χωριό Ανοιξη της Βέροιας, καθώς δεν επέστρεψε ποτέ από την προπόνηση μπάσκετ. Λίγοι φαντάζονταν, όταν εκδόθηκε εκείνο το Amber Alert, ότι η υπόθεση του Αλεξ θα εξελισσόταν σε ένα από τα πιο πολύκροτα και πιο ανατριχιαστικά θρίλερ που έχει ζήσει η Ελλάδα.
Η μητέρα του Νατέλα μέχρι σήμερα, ως τραγική φιγούρα, αναζητά λεπτομέρειες. Οχι για το τι συνέβη. Αλλά για το πού βρίσκεται το άψυχο κορμάκι του Αλεξ. Ο 11χρονος από τη Γεωργία δεν βρέθηκε ποτέ. Μάθαμε όμως τι συνέβη: μια συμμορία πέντε ανηλίκων (τρεις Ελληνες, ένας Αλβανός, ένας Ρουμάνος) σκότωσε τον Αλεξ κάνοντάς του άγριο bullying. Οι γονείς και οι παππούδες τους συγκάλυψαν το έγκλημα αναλαμβάνοντας την καθοδήγηση και την εξαφάνιση του πτώματος. Δεν έδωσαν ποτέ περισσότερα στοιχεία…
Αμπερ Χάγκερμαν
9 ετών / 13 Ιανουαρίου 1996
Τέξας ΗΠΑ
Η υπόθεση που έδωσε όνομα στο AMBER Alert
«America’s Missing: Broadcast Emergency Response». Αυτό σημαίνει το AMBER Alert, το σύστημα σήματος έκτακτης ανάγκης που εκδίδεται κάθε φορά που χάνεται ένα παιδί. Παρ’ όλα αυτά, το όνομα και την ύπαρξή του τα χρωστά στην τραγική υπόθεση της 9χρονης Αμπερ Χάγκερμαν, η οποία εξαφανίστηκε στις 13 Ιανουαρίου του 1996 στο Τέξας.
Το κορίτσι έπαιζε με τον 5χρονο αδελφό του στη γειτονιά όπου ζούσαν, όταν απήχθη από αγνώστους που το επιβίβασαν με τη βία σε ένα μαύρο βαν. Προτού καν ενημερώσει ο αδελφός της τους γονείς τους, ένας ηλικιωμένος που ήταν αυτόπτης μάρτυρας κάλεσε την Αστυνομία. Παρότι κινητοποιήθηκαν αμέσως 50 αστυνομικοί και ομοσπονδιακοί πράκτορες του FBΙ καθώς και όλοι οι ντόπιοι, το κορίτσι βρέθηκε δύο ημέρες αργότερα άγρια δολοφονημένο.
Οι μετέπειτα έρευνες διαπίστωσαν ότι ο απαγωγέας είχε κρατήσει την Αμπερ ζωντανή για δύο ημέρες, κατά τις οποίες την κακοποιούσε άγρια, ώσπου την αποκεφάλισε και πέταξε το πτώμα της σε ένα απόκρημνο ρυάκι. Τα λάθη συνεννόησης που έγιναν, καθώς και ότι ο απαγωγέας και δολοφόνος δεν βρέθηκε ποτέ οδήγησαν στην απόφαση να δημιουργηθεί ένα διεθνές δίκτυο ενημέρωσης και συντονισμού ώστε κανένα παιδί να μη βιώσει ξανά όσα υπέστη η άτυχη Αμπερ.