Έξι φράσεις που πληγώνουν το παιδί – Υπάρχει και άλλος τρόπος να το πείτε…
Παρασυρόμενοι από το άγχος και την ένταση της καθημερινότητας, συχνά οι γονείς μιλούν στα παιδιά με τρόπο που δεν συμβάλλει στη συναισθηματική τους ανάπτυξη, τα πληγώνει, τα γεμίζει ενοχές ή/και εμποδίζει τη συναισθηματική τους έκφραση. Πρόκειται για εκφράσεις που χρησιμοποιούνται συχνά, χωρίς όμως να είναι γνωστές οι επιπτώσεις τους. Θα αναφερθώ ενδεικτικά σε κάποια παραδείγματα.
«Μη θυμώνεις!». Πρόκειται για μία έκφραση η οποία χρησιμοποιείται αρκετά συχνά. Η φράση αυτή περνάει το μήνυμα στο παιδί ότι ο θυμός είναι κάτι κακό και πρέπει να το κρατάμε μέσα μας. Το παιδί, όμως, χρειάζεται να μάθει ότι ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που μπορούμε να εκφράζουμε. Για αυτό μία κατάλληλη έκφραση είναι: «Καταλαβαίνω ότι αισθάνεσαι θυμό. Και εγώ θυμώνω κάποιες φορές. Θέλεις να το συζητήσουμε;»
«Σταμάτα πια να φωνάζεις!» Σίγουρα οι φωνές είναι πολύ ενοχλητικές. Με αυτό τον τρόπο, όμως, δε δίνεται η δυνατότητα στο παιδί να πει τι του συμβαίνει και το λόγο που φωνάζει. Μία τέτοια έκφραση θα ήταν: «Είμαι εδώ για σένα. Θέλεις να μου πεις τι συμβαίνει;»
«Καλά δεν μπορείς να κάνεις πιο γρήγορα;» Όταν ο χρόνος πιέζει, η ένταση αυξάνεται. Τα παιδιά, όμως, έχουν τους δικούς τους ρυθμούς και δεν έχουν αναπτυγμένη την αίσθηση του χρόνου. Για αυτό κάποιες φορές ίσως χρειάζονται υπενθύμιση ή/και βοήθειά. Οπότε: «Δεν πρέπει να αργήσουμε. Ξέρεις πόση ώρα χρειάζεσαι ακόμα; Μήπως θέλεις να σε βοηθήσω;»
«Μη φοβάσαι!» Ισχύει το ίδιο με το θυμό. Ο φόβος είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που το νιώθουμε όλοι. Επίσης, είναι λειτουργικός και απαραίτητος καθώς μας προστατεύει από κινδύνους. Το τι θεωρεί ένας ενήλικας κίνδυνο και τι ένα παιδί διαφέρουν. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό το παιδί να αισθάνεται ελευθερία να εκφράζει το φόβο του. Οπότε: «Καταλαβαίνω ότι αισθάνεσαι φόβο. Είναι φυσιολογικό. Θέλεις να μιλήσουμε γι’ αυτό το φόβο;»
«Άσε με τώρα. Έχω δουλειά!» Σίγουρα δε θέλουμε να μας αποσπούν από τις δουλειές, διότι θέλουμε να τις τελειώσουμε γρήγορα και σωστά. Όμως, το παιδί μπορεί να έχει κάτι σημαντικό να πει. Βέβαια το τι θεωρείται σημαντικό σε κάθε ηλικία ποικίλει. Χρειάζεται το παιδί να καταλάβει ότι θέλετε να το ακούσετε. Γι’ αυτό: «Αυτή τη στιγμή είμαι απασχολημένος/η και θα τελειώσω σε είκοσι λεπτά. Είναι κάτι επείγον; Ή μπορεί να περιμένει μέχρι να τελειώσω;»
«Αν μου ξαναμιλήσεις έτσι θα…!». Πολλές φορές όταν ακούμε λόγια που μας πληγώνουν θυμώνουμε και χάνουμε τον έλεγχο. Είναι σημαντικό για το παιδί να καταλάβει ότι είναι άλλο το συναίσθημα και άλλο οι πράξεις, ότι δηλαδή είναι αποδεκτό να αισθάνεται κάπως απλά χρειάζεται να το εκφράζει με όμορφο τρόπο. Έτσι: «Καταλαβαίνω ότι κάτι σε ενοχλεί/στεναχωρεί. Τα λόγια αυτά κάνουν και μένα να θυμώνω/στεναχωριέμαι. Νομίζω ότι πρέπει να ηρεμήσουμε και να συζητήσουμε τι είναι αυτό που σε ενοχλεί».
Χρησιμοποιώντας αυτά τα παραδείγματα θέλω να τονίσω πόσο σημαντικό είναι να αισθάνονται τα παιδιά ότι οι γονείς τους τα ακούν με προσοχή, αποδοχή, ψυχραιμία και κατανόηση, προσπαθούν να καταλάβουν το συναίσθημά τους και τα στηρίζουν. Είναι απαραίτητο να αισθάνονται ότι ο γονιός είναι διαθέσιμος όταν τον χρειάζονται, δεν τα κρίνει και δεν τα τιμωρεί. Άλλωστε οι γονείς είναι τα πρότυπα των παιδιών τους. Όπως, λοιπόν μιλάει ο γονιός στο παιδί του, με ανάλογο τρόπο θα μιλήσει και εκείνο στον ίδιο ή στους άλλους.