Γιατί είναι έξω από την φυλακή ένας παιδοκτόνος με ποινή «τρις ισόβια»

Τι είναι τελικά τα ισόβια και ποιος ο λόγος να αναφέρεται στις αγορεύσεις ο όρος ισόβια εάν η ποινή δεν είναι ισόβια, δηλαδή αν ο καταδικασθέντας δεν θα βρίσκεται μέχρι το θάνατό του στη φυλακή;

Γράφει η Μαργαρίτα Τζαγκαράκη

Η είδηση της αποφυλάκισης του τρις ισοβίτη Γιώργου Μεταξάκη, του παιδοκτόνου που συγκλόνισε όλο το πανελλήνιο, όταν το 1999 έπνιξε στον Αλμυρό ποταμό, τα τρία παιδιά του και αποφυλακίστηκε τέλος Νοεμβρίου 2018 έχει προκαλέσει ερωτηματικά σε πολύ μεγάλο κομμάτι της κοινής γνώμης. Τι εννοούμε όταν λέμε ισόβια και τι προβλέπει ο νόμος;

Η ισόβια κάθειρξη είναι μια από τις μεγαλύτερες ποινές για σοβαρά ποινικά αδικήματα. Ο όρος ισόβια (ίσος+βίος) σημαίνει ότι είναι ίση με το χρονικό διάστημα ζωής του ανθρώπου. Αν και στο ελληνικό πανικό δίκαιο είναι πλέον η υψηλότερη ποινή που μπορεί να επιβληθεί, σύμφωνα με το άρθρο 105 του ελληνικού Ποινικού Κώδικα η έννοια είναι πλασματική. Οι καταδικασμένοι σε ισόβια κάθειρξη μπορούν να αποφυλακιστούν αν έχουν εκτίσει τουλάχιστον 19 έτη της ποινής τους ή 15 έτη, αν ο κατάδικος έχει υπερβεί το εβδομηκοστό έτος της ηλικίας του.

Όταν πάλι λέμε ότι κάποιος έχει «φάει» δις ή τρις ισόβια αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να εκτίσει πάνω από 25 χρόνια.

Μιλήσαμε με τον κ. Άγγελο Τσιγκρή, δικηγόρο και καθηγητή εγκληματολογίας ο οποίος έχει διατελέσει  εκπρόσωπος της Ελλάδας στη Μόνιμη Επιτροπή Επιχειρησιακής Συνεργασίας για την Εσωτερική Ασφάλεια στην Ευρώπη (COSI) του Συμβουλίου της ΕΕ και στη Μόνιμη Αντιπροσωπία του ΟΗΕ για την Πρόληψη του Εγκλήματος και την Ποινική Δικαιοσύνη, με αφορμή την αποφυλάκιση, μετά από 19 χρόνια, του πατέρα που έπνιξε τα παιδιά του στην Κρήτη το 1999.

Ο κ. Τσιγκρής μας εξηγεί ότι «η ποινή την οποία μπερδεύει ο κόσμος με την ισόβια κάθειρξη είναι η δια βίου κάθειρξη η οποία στην Ελλάδα δεν ισχύει και δεν έχει νομοθετηθεί. Στην Κύπρο, η δια βίου κάθειρξη ισχύει για βιασμό παιδιών, ανθρωποκτονίες, εμπόριο ναρκωτικών αλλά με τη μόνη διαφορά ότι από την στιγμή που καταδικάστηκες τελεσίδικα και αμετάκλητα, πλέον ουσιαστικά αποβιώνεις και εντός των τειχών. Σε παίρνουν από εκεί μόνο όταν έχει τελειώσει πλέον ο βιολογικός κύκλος της ζωής σου. Αυτές οι περιπτώσεις δεν επιτρέπουν ούτε άδειες εξόδου. Η ισόβια κάθειρξη είναι κάτι διαφορετικό, είναι μία ποινή η οποία δεν είναι δια βίου».

Και συνεχίζει: «Αν θα ήθελε η ελληνική πολιτεία να αυστηροποιήσει τις ποινές αναφορικά με κάποια συγκεκριμένα εγκλήματα όπως του τύπου ανθρωποκτονίες κατά συρροή ή κατ’ εξακολούθηση ή βιασμούς παιδιών, εμπόριο ναρκωτικών και ούτε καθεξής θα μπορούσε πλέον να σκεφτεί ή να συζητήσει και την περίπτωση της δια βίου καθείρξεως, δηλαδή να μην υπάρχει καμία πιθανότητα εξόδου στην ελεύθερη κοινωνία».

Σύμφωνα με τον κ. Τσιγκρή θα έπρεπε να θεσμοθετηθεί η ποινή της δια βίου καθείρξεως για συγκεκριμένα εγκλήματα και μας εξηγεί το γιατί:

«Εάν θέλετε την προσωπική μου γνώμη θα έπρεπε να θεσμοθετηθεί η ποινή της δια βίου καθείρξεως για συγκεκριμένα επιλεκτικά εγκλήματα και βεβαίως να δούμε την γενικότερη αναθεώρηση του ποινικού μας κώδικα γιατί υπάρχουν αστοχίες σε διατάξεις. Δείτε τι άρθρο περί βιασμού, άρθρο 336. Λέει ότι ανεξάρτητα την ηλικία του θύματος η ποινή είναι ίδια. Το δικαστήριο δεν μπορεί να επιβάλλει ποινή ανώτερη των 20 ετών. Είτε βιάσεις ένα παιδάκι τριών μηνών, ή τριών ετών , ανεξαρτήτου φύλου, είτε βιάσεις μία γυναίκα 50 ή 60 ετών η βαρύτητα του εγκλήματος σύμφωνα με τον ποινικό νομοθέτη είναι σχετικά η ίδια. Είναι ανατριχιαστικά φοβερό. Πρέπει να υπάρχει ισόβια κάθειρξη όταν το θύμα είναι παιδί, κάτω των 12 ετών. Ένα παιδί που θα πέσει θύμα σεξουαλικής βίας στην παιδική του ηλικία το έχεις καταστρέψει το έχεις σκοτώσει. Δεν πρόκειται μόνο για μία σεξουαλική επίθεση πρόκειται για μία ανθρωποκτονία ουσιαστικά, γιατί εδώ ο άνθρωπος πεθαίνει κάθε μέρα. Δεν πεθαίνει μόνο μία φορά πεθαίνει κάθε μέρα και κάθε νύχτα».

Ο κ. Τσιγκρής τονίζει ακόμα ότι πρέπει να δούμε πλέον μία διαφορετική ανάγνωση του ποινικού μας πολιτισμού, ο οποίος στοχεύει μόνο στην τιμωρία του δράστη και αγνοεί την επανόρθωση της ζημιάς του θύματος.

Για παράδειγμα «έσπασες μία βιτρίνα; Κύριε θα την φτιάξεις όπως ήταν. Ανεξάρτητα αν θα πας και φυλακή».

Όσο για τις περιπτώσεις που η ζημιά δεν μπορεί να αποκατασταθεί, για παράδειγμα όταν αφαιρείς μία ζωή, ο κ., Τσιγκρής επισημαίνει πως υπάρχουν πράγματα τα οποία μπορούν να ανακουφίσουν τη βλάβη προς τα θύματα. «Αυτή τη βλάβη προς τα θύματα το ποινικό μας δίκαιο δεν την συζητά καθόλου. Είναι ένα δίκαιο το οποίο είναι φτιαγμένο καθαρά στα μέτρα το κατηγορουμένου και τιμωρητικό απέναντι στον δράστη και αγνοεί τον δεύτερο μεγάλο παράγοντα του εγκλήματος που είναι το θύμα. Το έγκλημα έχει κάποια απόνερα στον στενό περίγυρο του δράστη και του εγκλήματος. Πώς θα επιβιώσει η οικογένεια του θύματος, ποιες οι συνέπειες που έχει το έγκλημα πάνω τους, αυτά δεν τα κοιτάζει κανείς» λέει και συνεχίζει:

«Το μέλλον του ποινικού δικαίου είναι να στρέψουμε το πλάνο της προσοχής σε πρώτο ρόλο θύμα και αποκατάσταση της ζημιάς και κατά δεύτερο ρόλο η τιμωρία και η επανόρθωση του δράστη. Αυτά τα δύο στοιχεία πρέπει να είναι παρόντα αναφορικά με τον ποινικό μας πολιτισμό για να μπορεί και να είναι πιο εύστοχη η ποινή, και να είναι πιο αποτελεσματικό το ποινικό μας δίκαιο αλλά και να έχει περισσότερα εγκληματοπροληπτικά αποτελέσματα».

Στην ερώτηση αν μπορούν να επανορθωθούν όλα και στο όταν σκοτώνεις άνθρωπο πώς θα φέρεις τη ζωή πίσω, μας απαντά:

«Για τις βλάβες που μπορούν να αποκατασταθούν, η τιμωρία θα πρέπει να περιλαμβάνει εναλλακτικές ποινές (π.χ. κοινωφελή εργασία, επιτήρηση με «ηλεκτρονικό βραχιόλι», καταστήματα ημιελεύθερης διαβίωσης κρατουμένων, τμηματική έκτιση της ποινής, κλπ), οι οποίες θα εκτίονται σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη αποκατάσταση της βλάβης που υπέστη το θύμα. Αναφορικά με τους δράστες κακουργημάτων, αλλά και άλλων εγκλημάτων που η βλάβη δεν μπορεί να αποκατασταθεί, θα πρέπει να διατηρηθεί η στερητική της ελευθερίας ποινή σε κλειστό κατάστημα κράτησης, σε συνδυασμό με την πρόβλεψη επιβολής παρεπόμενης ποινής χρηματικής αποζημίωσης για κάθε ημέρα κράτησης, το ποσό της οποίας θα διασφαλίζεται για το Δημόσιο με την προσωπική περιουσία του κρατούμενου ή εναλλακτικά με παροχή εργασίας (εντός ή εκτός της φυλακής, ανάλογα με τη βαρύτητα της πράξης).

«Όταν σκοτώνεις άνθρωπο δεν μπορείς να φέρεις τη ζωή πίσω. Αλλά ο άνθρωπος αυτός μπορεί να έχει μία γυναίκα και τρία ανήλικα παιδιά και να έχουν ένα μισθό στο σπίτι ο οποίος λείπει. Ο μισθός αυτός θα πρέπει να καταβάλλεται από τον δράστη. Θα πρέπει να εξασφαλίσουμε την ισορροπία της διαβίωσης της υπόλοιπης οικογένειας.  Ο δράστης βεβαίως θα πληρώσει αλλά όχι μόνο με βάση ποινής αλλά θα πληρώσει και με βάση την χρηματική απαξία της πράξης» λέει και συνεχίζει:

Ας πάρουμε ως παράδειγμα ένας υποτιθέμενο δημόσιο υπάλληλο, νυμφευμένο, με τρία ανήλικα τέκνα, ο οποίος πέφτει θύμα ανθρωποκτονίας με σκοπό τη ληστεία.  Στο καλύτερο σενάριο, ο δράστης συλλαμβάνεται, οδηγείται στη Δικαιοσύνη, καταδικάζεται και του επιβάλλεται η ποινή της ισόβιας κάθειρξης.

Πώς θα επιβιώσει αυτή η οικογένεια, που το έγκλημα άλλαξε δραματικά τη ζωή της; Μήπως αυξάνουν οι πιθανότητες η μεγαλύτερη ανήλικη κόρη της οικογένειας να ακολουθήσει μια παρεκκλίνουσα συμπεριφορά (π.χ. να αρχίσει να εκδίδεται παράνομα, για την εξασφάλιση της επιβίωσης των υπόλοιπων μελών);  Μήπως αυξάνονται οι πιθανότητες τα μικρότερα αδέλφια να μπουν στο χώρο της παραβατικότητας και της παρανομίας (π.χ. χρήση και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών);  Αυτά είναι στοιχεία που «αγνοεί» το ποινικό μας σύστημα» καταλήγει ο δικηγόρος και εγκληματολόγος Άγγελος Τσιγκρής.