H κατανάλωση ως μοχλός ανάπτυξης

Η πρόσφατη έρευνα ανάλυσης των καταναλωτικών τάσεων στο λιανικό εμπόριο του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Λιανικής Πωλήσεως Ελλάδος (ΣΕΛΠΕ) με την υποστήριξη του Εργαστηρίου Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ELTRUN) του ΟΠΑ καταγράφει μια εξαιρετικά υψηλή διάχυση της κατανάλωσης παρά τη βαριά δημοσιονομική επιβάρυνση που έχουν υποστεί τα νοικοκυριά και oι επιχειρήσεις τα τελευταία δέκα χρόνια. Παράλληλα όμως, αναδεικνύει μια ιδιαίτερη πολυεπίπεδη και σύγχρονη καταναλωτική συμπεριφορά των Ελλήνων, που απαιτεί σημαντικές επενδύσεις εκσυγχρονισμού και νέες στρατηγικές/πρακτικές από πλευράς των επιχειρήσεων για να καλύψουν τις νέες απαιτήσεις. Από τα ευρήματα της έρευνας συνάγονται τα εξής:

• Η πλειοψηφία των καταναλωτών δίνει μεγάλη έμφαση στα επώνυμα προϊόντα, αφού το 35% προτιμά να πληρώσει παραπάνω για μια επώνυμη μάρκα που εμπιστεύονται, ενώ το 31% αν δεν βρει τη μάρκα που ψάχνει, αλλάζει κατάστημα.

• Πέρα από την επωνυμία ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι η διερεύνηση του «νέου», αφού το 29% αναζητεί διαρκώς νέες εμπειρίες κατά την αγοραστική του συμπεριφορά, το 45% του αρέσει να επισκέπτεται δοκιμάζοντας καινούργια καταστήματα και το 50% του αρέσει να δοκιμάζει καινούργια προϊόντα. Αρα υπάρχει η απαίτηση για συνεχείς επενδύσεις σε εκσυγχρονισμό, τεχνολογίες και καινοτομίες στα φυσικά καταστήματα για καλυτέρευση της αγοραστικής εμπειρίας.

• Η «ελληνικότητα» ως δείκτης καταναλωτικής συμπεριφοράς ανεβαίνει σε περιόδους οικονομικής κρίσης, αφού το 59% προτιμά να αγοράζει ελληνικά προϊόντα από ελληνικές λιανεμπορικές εταιρείες. Αυτό δημιουργεί μια θετική πίεση στις τοπικές εταιρείες να παράγουν καινοτόμα προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας.

• Η οικονομική κρίση έχει εκπαιδεύσει τους καταναλωτές να κυνηγάνε τις προσφορές, εκπτώσεις και χαμηλές τιμές, αφού το 58% περιμένει τις προσφορές-εκπτώσεις για να πραγματοποιήσει τις αγορές του, το 61% θα ήθελε οι περίοδοι των εκπτώσεων να διαρκούν περισσότερο μέσα στη χρονιά, ενώ το 23% αγοράζει πάντα το προϊόν με τη χαμηλότερη τιμή. Αρα οι έξυπνες συνδυασμένες προσφορές με βάση σύγχρονες τεχνικές επιχειρηματικής αναλυτικής και τη συνεργασία προμηθευτών και λιανεμπόρων, με στόχο την επαυξημένη εμπιστοσύνη των καταναλωτών, είναι μια αναγκαία πρακτική.

• Η απαίτηση για εξυπηρέτηση και άνεση επιδρά ουσιαστικά τις αγοραστικές επιλογές αφού το 20% θεωρεί ότι η άνεση/ευκολία στις αγορές είναι πιο σημαντική από την τιμή, ενώ το 70% δηλώνει ότι η καλή εξυπηρέτηση από το προσωπικό είναι απαραίτητη για να αγοράσει από ένα κατάστημα.

• Η παγκόσμια τάση της πολυκαναλικής συμπεριφοράς είναι πλέον πραγματικότητα, αφού το 50% ενημερώνεται συστηματικά από το Internet πριν κάνει αγορές, ενώ το 47% συχνά ψάχνει προϊόντα στο Internet και μετά αγοράζει από το φυσικό κατάστημα. Οπότε η επένδυση στο ψηφιακό μάρκετινγκ και η δημιουργία ολοκληρωμένης πολυκαναλικής εμπειρίας είναι πλέον αναγκαία.

• Η περιβαλλοντική ευαισθησία επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τις επιλογές αφού το 32% δηλώνει ότι θα έδινε περισσότερα χρήματα για προϊόντα με μειωμένη περιβαλλοντική επιβάρυνση, ενώ το 57% αναφέρει ότι οι κακές πρακτικές για το περιβάλλον από μία εταιρεία θα τους οδηγήσουν σε αλλαγή μάρκας αγορών.

Ωστόσο οι πρακτικές αυτές που αφορούν την αναμέτρηση των στρατηγικών των επιχειρήσεων με την πολυδιάστατη και ευμετάβλητη καταναλωτική συμπεριφορά θα ευδοκιμήσουν καλύτερα εάν συνδυαστούν με τις αντίστοιχες πολιτικές των κυβερνήσεων, που εστιάζονται στις πολυπαραγοντικές εκείνες παραμέτρους επιρροής και ενίσχυσης του ΑΕΠ της χώρας.

Πρώτον, η παράμετρος των εξαγωγών, που ναι μεν ενδυναμώνεται αλλά με ταυτόχρονη άνοδο και των εισαγωγών, έχοντας ως αποτέλεσμα το αρνητικό ισοζύγιο το οποίο θα συνεχίσει να παραμένει αρνητικό, αν δεν υιοθετηθούν πολιτικές που στηρίζουν τις έξυπνες ιδέες και ένα μοντέλο ανάπτυξης και ζωής που λειτουργεί παρακινητικά και διαθέτει χαρακτηριστικά εξωστρεφούς προσανατολισμού.

Δεύτερον, η παράμετρος των επενδύσεων, και κυρίως των ξένων άμεσων επενδύσεων και των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου, που οι μεν πρώτες είναι «κολλημένες» στο 2%του ΑΕΠ οι δε δεύτερες εμφανίζουν αρνητική αποταμίευση. Τρίτον, η παράμετρος της κατανάλωσης που επιβάλλεται να επιδιώξει την ισορροπία καταναλωτικών αναγκών και προσδοκιών ικανοποίησης αυτών των αναγκών.

* Ο κ. Γιώργος Δουκίδης είναι καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

** Ο κ. Αντώνης Ζαΐρης είναι αναπληρωτής αντιπρόεδρος ΣΕΛΠΕ.