Η ελληνική γεωργία σε κρίσιμη καμπή
Από τα ψάρια μέχρι τα λουλούδια, από τα σπαράγγια και τις φράουλες μέχρι το ελαιόλαδο και από τα αμνοερίφια μέχρι τα μύδια, ένα σημαντικό τμήμα του πρωτογενούς τομέα άρχισε ήδη να βιώνει τις δραματικές επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού.
Αν και συνολική εκτίμηση προφανώς είναι νωρίς να γίνει, τα πρώτα στοιχεία από επιμέρους τομείς προοιωνίζονται απώλεια εισοδήματος πολλών δεκάδων, αν όχι εκατοντάδων, εκατομμυρίων ευρώ, ποσό που θα αυξάνει ανάλογα φυσικά με τη χρονική διάρκεια και το βάθος της κρίσης.
Τα πρώτα προϊόντα που έπληξε ο κορωνοϊός είναι αυτά με ισχυρό εξαγωγικό προσανατολισμό, καθώς μάλιστα επλήγησαν ιδιαίτερα οι προνομιακές για τα ελληνικά τρόφιμα αγορές της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Ισπανίας, αλλά και όσα διατίθενται στην αγορά HORECA (τουρισμός – εστίαση) λόγω των μέτρων «κοινωνικής αποστασιοποίησης» (αναστολή λειτουργίας ξενοδοχείων – εστιατορίων).
Χαρακτηριστικά παραδείγματα της πρώτης κατηγορίας είναι τα ψάρια των ιχθυοκαλλιεργειών (οι τρεις προαναφερθείσες χώρες απορροφούν σχεδόν τα 3/4 των ελληνικών εξαγωγών) αλλά και της συλλεκτικής αλιείας, ενώ στην Ιταλία καταλήγει και το 70% της ελληνικής παραγωγής μυδιών, τα αμνοερίφια –αφού, από τις 300.000 ζώα για τα οποία είχε εκδηλωθεί ενδιαφέρον να εξαχθούν φέτος σε Ιταλία – Ισπανία για το Πάσχα των καθολικών, είναι ζήτημα αν θα εξαχθούν τελικά 70.000-80.000– και τα σπαράγγια.
Στη δεύτερη κατηγορία, χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των λουλουδιών, η αγορά των οποίων χτυπήθηκε ιδιαίτερα από την αναστολή των κοινωνικών εκδηλώσεων και μάλιστα στην περίοδο που κάνει το 1/3 του ετήσιου τζίρου.
Ενα ακόμα πλήγμα που θα δεχθεί ο αγροτικός τομέας προέρχεται από τα σοβαρά προβλήματα που αναμένεται να δημιουργηθούν σε μια σειρά σημαντικών αγροτικών εργασιών από το γεγονός ότι το κλείσιμο των συνόρων αποτρέπει την έλευση εργατών γης – από την Αλβανία στον μεγαλύτερο βαθμό.
Μάκης Βορίδης, υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
Στοχευμένες παρεμβάσεις για να μη μείνει κανείς πίσω
Η πανδημία του κορωνοϊού και η υγειονομική κρίση στην οποία έχει περιέλθει ολόκληρος ο πλανήτης διαμορφώνουν αναμφισβήτητα μια νέα πραγματικότητα για κράτη, πολίτες, εργαζομένους, επιχειρηματίες, και παραγωγούς. Η προσαρμογή –αν και βίαιη– στα νέα δεδομένα απαιτεί γρήγορα αντανακλαστικά, γενναίες αποφάσεις και υψηλή επαγρύπνηση. Χωρίς προηγούμενη αντίστοιχη εμπειρία και κινούμενοι προς το παρόν σε αχαρτογράφητα νερά, ο στόχος όλων και πολύ περισσότερο της εκάστοτε πολιτείας είναι να μετριάσει στον μέγιστο βαθμό και σε κάθε επίπεδο τις αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας.
Από την πρώτη γραμμή στήριξης δεν θα μπορούσε να απουσιάζει φυσικά ο αγροτοδιατροφικός τομέας και η εξασφάλιση της διατροφικής επάρκειας και ασφάλειας, που αποτελεί μείζονα προτεραιότητα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Ηδη από την αρχή ελήφθη δέσμη μέτρων –η οποία εμπλουτίζεται και επεκτείνεται διαρκώς– για την ενίσχυση των παραγωγών, των κτηνοτρόφων, των αλιέων, των ανθοκόμων που υφίστανται δυστυχώς κάθετη πτώση των πωλήσεων και συρρίκνωση του εισοδήματός τους.
Πέρα από τα γενικά μέτρα που αφορούν στην αναστολή πληρωμών ασφαλιστικών και φορολογικών εισφορών και δόσεων σε ρύθμιση, ολοένα και περισσότερες αγροτικές δραστηριότητες (ΚΑΔ) προστίθενται στους δικαιούχους μέτρων ειδικής στήριξης. Τα δε καταστήματα αγροτικών εφοδίων εξαιρέθηκαν από την αναστολή λειτουργίας που επεβλήθη καθολικά στις ιδιωτικές επιχειρήσεις, ενώ εξειδικεύτηκε το πλαίσιο λειτουργίας τους με τη θέσπιση σχετικής ΚΥΑ. Η υποβολή δήλωσης ΟΣΔΕ ενεργοποιήθηκε ξανά (αφού είχε προσωρινά ανασταλεί) με αποκλειστική δυνατότητα εξ αποστάσεως υποβολής της, ενώ εξετάζεται επίσης η επίσπευση της καταβολής της ενιαίας ενίσχυσης. Επισπεύσθηκε ακόμη η καταβολή αποζημιώσεων ύψους 22 εκατ. ευρώ από τον ΕΛΓΑ με ταυτόχρονη 2μηνη παράταση της προθεσμίας καταβολής των ασφαλιστικών εισφορών για το 2019. Η διαδικασία ανανέωσης της Κάρτας Αγρότη «ξεμπλόκαρε» για το σύνολο των τραπεζών, ενώ παράλληλα γενναίες παρατάσεις έχουν δοθεί στις προθεσμίες μέτρων του ΠΑΑ και του ΕΠΑΛΘ που αφορούν στην υποβολή νέων αιτήσεων, αιτημάτων πληρωμών ή ενστάσεων.
Επιπροσθέτως και κατόπιν συνεργασίας με το ΥΠΟΙΚ αποφασίστηκε να διατεθούν, αρχικά τουλάχιστον, 150 εκατ. ευρώ για την ανακούφιση των αγροτών, κτηνοτρόφων και αλιέων που πλήττονται. Ηδη αυξήθηκαν κατά περίπου 68 εκατ. οι πιστώσεις του μέτρου του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης για τη μεταποίηση, επιβεβαιώνοντας έτσι τη σταθερή προσπάθεια του υπουργείου για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, τον εκσυγχρονισμό των μονάδων μεταποίησης, τη διατήρηση υφιστάμενων και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Σε αυτά θα προστεθεί ο παραδοσιακός μηχανισμός στήριξης ήσσονος σημασίας (de minimis) για το όριο του οποίου αναμένουμε την Κομισιόν να αποφανθεί –ύστερα και από προσωπική εισήγηση στο πρόσφατο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας της Ε.Ε. για αποδέσμευση των ορίων ενίσχυσης– καθώς και η αξιοποίηση αδιάθετων κονδυλίων του ΠΑΑ και του ΕΠΑΛΘ για τα οποία επίσης αναμένουμε σχετική απόφαση της Ε.Ε. Και όλα αυτά ενώ συνεχίζονται εντατικά οι έλεγχοι για παράνομες εισαγωγές και ελληνοποιήσεις αγροτικών προϊόντων.
Θύμης Ευθυμιάδης, πρόεδρος Συνδέσμου Πολλαπλασιαστικού Υλικού (ΣΕΠΥ)
Ελληνική γεωργία και CΟVID-19
Η πρωτόγνωρη κατάσταση με την παγκόσμια υγειονομική κρίση λόγω της εξάπλωσης του ιού CΟVID-19 στην υφήλιο και η ιδιότυπη «καραντίνα» υπό την οποία τελούν αυτή τη στιγμή πολλές χώρες, δημιουργεί καινούργια δεδομένα και επηρεάζει όλους τους τομείς της οικονομικής ζωής, άρα αναπόφευκτα και τη γεωργία. Αν και είναι νωρίς ακόμα για να γίνουν εκτιμήσεις ως προς τις επιπτώσεις για τη γεωργία σε παγκόσμιο επίπεδο, οι πρώτοι τριγμοί είναι ήδη «ορατοί». Μένει π.χ. να δούμε αν η μεγάλη εμπορική συμφωνία μεταξύ Κίνας – ΗΠΑ του φετινού Ιανουαρίου, σύμφωνα με την οποία η Κίνα το 2020 επρόκειτο να προμηθευτεί αγροτικά προϊόντα από τις ΗΠΑ αξίας 36,5 δισ. δολ., θα γίνει όντως πράξη. Στην Ευρώπη μεγάλη αβεβαιότητα έχει δημιουργηθεί γύρω από την πρόοδο των διαπραγματεύσεων για τη νέα ΚΑΠ 2021-2027.
Η κατάσταση ήταν ήδη πολύπλοκη λόγω Brexit και δύσκολων συσχετισμών εντός της ευρωπαϊκής οικογένειας, αλλά αναμένεται να γίνει ακόμα δυσκολότερη. Ποιες θα είναι οι προτεραιότητες της Ευρώπης μετά την υγειονομική κρίση που ζούμε; Ποια θα είναι η κατάσταση σε μεγάλες οικονομίες της Ε.Ε. όπως η Ιταλία, η Γαλλία και η Ισπανία που έχουν πληγεί καίρια; Αυτά είναι κάποια ζητήματα που ενώ δεν μπορούν να απαντηθούν επακριβώς προς το παρόν, θα επηρεάσουν σίγουρα και την ελληνική γεωργία, μέσω της νέας ΚΑΠ, στο άμεσο μέλλον.
Σε επίπεδο ευρωπαϊκής και ελληνικής γεωργίας και ειδικότερα στα θέματα του πολλαπλασιαστικού υλικού, που αποτελεί και το αντικείμενο της δραστηριότητας των μελών του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πολλαπλασιαστικού Υλικού (ΣΕΠΥ), είναι προφανές ότι οι αναγκαίοι περιορισμοί μετακίνησης που επιβάλλονται για την προστασία του πληθυσμού από τον ιό, προκαλούν αναπόφευκτα δυσκολίες στην παραγωγή και κυρίως μεταφορά κι αυτών των προϊόντων. Ενθαρρυντικό, πάντως, είναι ότι αναγνωρίζεται ο σημαντικός ρόλος της γεωργίας στην κρίση που ζούμε, αφού οι επιχειρήσεις του τομέα εξαιρέθηκαν από το γενικό lockdown, ως απαραίτητοι «κρίκοι» της αγροδιατροφικής αλυσίδας. Είναι, επίσης, θετικό ότι σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), δεν υπάρχουν επί του παρόντος στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα αγροδιατροφικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των σπόρων προς σπορά, αποτελούν πιθανή πηγή ή οδό μετάδοσης του ιού.
Ειδικά για τη χώρα μας, όπου διανύουμε ήδη την περίοδο των εαρινών σπορών σε σημαντικές καλλιέργειες (βαμβάκι, καλαμπόκι, κ.α.), έχουμε μπροστά μας μια μικρή περίοδο λίγων εβδομάδων που είναι ζωτικής σημασίας για την εξασφάλιση της έγκαιρης παράδοσης φυτικού πολλαπλασιαστικού υλικού στους Ελληνες παραγωγούς. Οποιαδήποτε έλλειψη σπόρων ή αργή παράδοσή τους σε αυτήν την κρίσιμη εποχή, θα μπορούσε να αποβεί καταστροφική για τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα. Χωρίς την έγκαιρη προμήθεια σπόρων, υπάρχει κίνδυνος για την ασφάλεια ολόκληρης της αλυσίδας εφοδιασμού τελικών προϊόντων προς στους Ελληνες καταναλωτές.
Από τη μεριά μας ως επιχειρήσεις του τομέα πολλαπλασιαστικού υλικού, εξαρχής εφαρμόσαμε όλα τα μέτρα που επιβλήθηκαν από την κυβέρνηση, καθώς και τις συστάσεις του ΕΟΔΥ, προκειμένου να συνεχίσουμε τη λειτουργία μας μέσα σε μια πολύ δύσκολη περίοδο και να εφοδιάσουμε τους Ελληνες παραγωγούς με υψηλής ποιότητας πολλαπλασιαστικό υλικό.
Βασίλης Γούναρης, διευθύνων σύμβουλος BASF Ελλάς
Oι αγρότες «Μένουμε στη γη μας»
Οι πρωτόγνωρες καταστάσεις τις οποίες βιώνει σχεδόν όλη η υφήλιος, λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού (COVID-19), έχουν ήδη τεράστιες επιπτώσεις στην οικονομία, στην κοινωνία και στην καθημερινότητα όλων.
Η αίσθηση όμως ότι ο χρόνος σταμάτησε δεν είναι η πραγματικότητα. Αντίθετα, για εμάς και για όλους όσοι εμπλέκονται με την ελληνική γεωργία, ο χρόνος τρέχει γρηγορότερα. Ολοι μαζί αποτελούμε τους κρίκους της διατροφικής αλυσίδας και είναι σημαντικό να παραμείνουμε ενωμένοι και 100% ενεργοί για να μην αφήσουμε αυτή την αλυσίδα να σπάσει.
Με δεδομένο ότι η προστασία και η διατροφή των ανθρώπων σε αβέβαιους καιρούς είναι υψίστης σημασίας, υποστηρίζουμε με κάθε μέσο όλους τους παραγωγούς και όσους εργάζονται αδιάκοπα για να διασφαλίσουν τη διαθεσιμότητα της τροφής μας. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να χαθούν οι καλλιέργειες γιατί αυτό συνεπάγεται αυτόματα και την απώλεια της τροφής. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να σταματήσει η γεωργική δραστηριότητα και με κάθε τρόπο πρέπει να ενισχυθούν η τοπική αγορά και η εφοδιαστική αλυσίδα.
Κάνεις δεν πρέπει να νιώθει μόνος σε αυτές τις δύσκολες στιγμές. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα ψηφιακά μας μέσα για να βρισκόμαστε σε επαφή. Σε αυτό το πλαίσιο, ετοιμάζουμε ήδη μια νέα ψηφιακή πλατφόρμα με την ονομασία Stay Connected. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούμε να δίνουμε συμβουλές και συστάσεις και να λύνουμε κάθε απορία που μπορεί να προκύπτει, με μοναδικό στόχο τη στήριξη των καλλιεργειών και της παραγωγής.
Μια άλλη πρόκληση αυτής της δύσκολης περιόδου που βιώνουμε είναι οι άνθρωποι που βοηθούν στην καλλιεργητική διαδικασία ή, αλλιώς, τα «εργατικά χέρια». Οι μετακινήσεις έχουν παραλύσει σχεδόν παντού και υπάρχει φόβος για ακόμα περισσότερους περιορισμούς εξαιτίας των έκτακτων μέτρων πρόληψης και προστασίας, που έχουν επιβληθεί σε όλα τα κράτη για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού.
Χωρίς εργατικά χέρια όμως, θα χαθούν σοδειές. Αναφέρομαι σε σοδειές που δεν θα συγκομιστούν και δεν θα φτάσουν ποτέ στον καταναλωτή. Πρέπει να βρούμε τρόπους να εξασφαλίσουμε εργατικά χέρια και προφανώς να εξασφαλίσουμε και σε αυτούς τους ανθρώπους ασφάλεια, υγιεινή και αξιοπρέπεια.
Εάν όλα πάνε καλά, το οποίο και ευχόμαστε, η ομαλοποίηση της τουριστικής περιόδου στο δεύτερο εξάμηνο θα έχει ως αποτέλεσμα τον συνδυασμό της έλλειψης εργατικών χεριών με την υψηλή ζήτηση των οπωροκηπευτικών. Αυτός ο συνδυασμός αποτελεί δύσκολη εξίσωση και απαιτεί στρατηγικά σχέδια διαχείρισης κρίσεων για ακραίες συνθήκες. Αποθέματα σε ελαιόλαδο και κρασί ενδεχομένως να αυξηθούν πρόσκαιρα, ενώ ταυτόχρονα θα υπάρξει αύξηση ζήτησης σε σιτάρι και ρύζι.
Γιώργος Ποντίκας, διευθύνων σύμβουλος Syngenta Hellas
Γεωργία και κορωνοϊός
Υστερα από δέκα χρόνια κρίσης στην οικονομία και αφού όλοι μας αρχίσαμε να χαμογελάμε, ερχόμαστε αντιμέτωποι με έναν νέο εφιάλτη, αυτόν της υγειονομικής κρίσης που προκαλεί ο κορωνοϊός. Η γεωργία είναι στρατηγικός τομέας της οικονομίας και για τον λόγο αυτό όλες οι χώρες δίνουν μάχη για να παραμείνει ενεργός. Ολοι αντιλαμβανόμαστε ότι η διατήρηση της καλής υγείας εξασφαλίζεται με τη διατήρηση της καλής και υγιεινής διατροφής. Θέλουμε τόσο σήμερα αλλά και αύριο, όταν τελειώσει αυτό το κακό όνειρο, να έχουμε τις απαιτούμενες ποσότητες για τροφή, ζωοτροφή και ίνα (Food Feed Fiber).
Η συνέχεια της γεωργικής παραγωγής επιτυγχάνεται μέσα από τη διασφάλιση της λειτουργίας αφενός της αλυσίδας εφοδιασμού και αφετέρου της αλυσίδας διάθεσης των γεωργικών προϊόντων. Κρατικοί και ιδιωτικοί φορείς καλούνται να λάβουν μέτρα και να παραμείνουν σε εγρήγορση για να εγγυηθούν ότι όλοι οι κρίκοι στις αλυσίδες αυτές θα παραμείνουν γεροί.
Ο αγώνας όλων στην εφοδιαστική αλυσίδα είναι να παραμείνουν τα σύνορα ανοικτά, για να συνεχιστεί ο ομαλός εφοδιασμός και να μπορέσουν οι παραγωγοί μας να φροντίσουν τις καλλιέργειές τους μέχρι τη συγκομιδή. Ο γεωργικός τομέας είναι άρρηκτα δεμένος με τον τουρισμό και όσο πλησιάζει η τουριστική περίοδος και ο κορωνοϊός παραμένει, το ρίσκο για τον παραγωγό μεγαλώνει. Επιπλέον, εμπορικές δομές πλήττονται και δεν γνωρίζει αν το προϊόν του θα φτάσει έγκαιρα στον τελικό προορισμό του.
Αρα, κατά τη διάρκεια της κρίσης αυτής, πρέπει να υπάρξει μια μετακίνηση ενδιαφέροντος από τις επενδύσεις σε πάγιο εξοπλισμό στο κεφάλαιο κίνησης. Οι συστημικές ελληνικές τράπεζες καλούνται να παίξουν καθοριστικό ρόλο επενδύοντας και στηρίζοντας τον παραγωγό. Αν αυτός αντέξει, θα αντέξουμε όλοι μας. Αν αυτός ραγίσει, σπάνε και οι δύο αλυσίδες και η επόμενη μέρα θα είναι πολύ χειρότερη από την οικονομική κρίση των τελευταίων δέκα χρόνων. Απλά θα πεινάσουμε!
Η ελληνική πολιτεία πρέπει να στηρίξει τον παραγωγό με ρυθμίσεις χρεών, με έγκαιρη καταβολή των επιδοτήσεων, με πλαίσιο που να διευκολύνει τις εξαγωγές, με σύνορα ανοικτά στηρίζοντας και τις δύο αλυσίδες της γεωργικής δραστηριότητας.
Οι παραγωγοί μας θα κάνουν ό,τι μπορούν για να έχει τροφή κάθε τραπέζι σε κάθε σπίτι σήμερα και αύριο. Η ευθύνη για να μη σπάσει κανένας κρίκος και από τις δύο αλυσίδες είναι πρώτα ατομική, για την τήρηση όλων των κανόνων υγιεινής, και ομαδική για όλους τους οργανισμούς και τους φορείς που θα πρέπει να βλέπουν κάθε μέρα όσο πιο μακριά μπορούν, να έχουν έτοιμα και επικαιροποιημένα πλάνα αντιμετώπισης της κρίσης και να διασφαλίσουν ότι κανένας κρίκος από τις δύο αλυσίδες δεν θα σπάσει.