Η ιλαρά «σβήνει» τη μνήμη του ανοσοποιητικού

Η ιλαρά έχει καταστροφικές συνέπειες στο ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς του προκαλεί βλάβες που το αποδυναμώνουν για πολύ καιρό, σύμφωνα με δύο νέες μελέτες.

Η πρώτη από αυτές τις βλάβες είναι ότι καταστρέφει την «μνήμη» των κυττάρων του ανοσοποιητικού. Αυτό έχει ως συνέπεια να «ξεχνά» το σώμα πώς να καταπολεμά μικρόβια που κάποτε ήξερε να εξουδετερώνει.

Η «μνήμη» του ανοσοποιητικού αναπτύσσεται βαθμιαία με το πέρασμα των χρόνων. Κάθε φορά που έρχεται ο οργανισμός αντιμέτωπος με ένα βακτήριο ή ιό, το ανοσοποιητικό δημιουργεί ειδικές ουσίες (αντισώματα) για να το εξουδετερώσει.

Ταυτοχρόνως, δημιουργεί μία «ανάμνηση» των αντισωμάτων αυτών, ώστε αν εκτεθεί στο μέλλον στο ίδιο μικρόβιο, να το εξουδετερώσει γρήγορα.

Η διαδικασία αυτή ενισχύει σιγά-σιγά το ανοσοποιητικό και μας κάνει πιο ανθεκτικούς στις λοιμώξεις. Αυτός είναι, λ.χ., ο λόγος για τον οποίο τα νήπια αρρωσταίνουν πολλές φορές τον χρόνο, αλλά οι έφηβοι σπανίως.

Η δεύτερη βλάβη που προκαλεί η ιλαρά είναι ότι επαναφέρει το ανοσοποιητικό σε «βρεφική» κατάσταση. Και αυτό διότι καταστέλλει την ικανότητά του να «εφευρίσκει» τρόπους για να καταπολεμήσει τις νέες λοιμώξεις.

Με άλλα λόγια, η ιλαρά αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα με τρόπο που το εμποδίζει να καταπολεμήσει τόσο τις νέες όσο και τις παλαιότερες λοιμώξεις. Αυτό έχει ως συνέπεια να απομένει ο ασθενής ευάλωτος στους ιούς και τα βακτήρια, όπως όταν ήταν μωρό!

Σαν τα πρώτα χρόνια της HIV/AIDS λοίμωξης!

Η πρώτη από τις μελέτες βασίσθηκε στην λεπτομερή ανάλυση του ανοσοποιητικού 77 ανεμβολίαστων παιδιών από μία ορθόδοξη προτεσταντική κοινότητα στην Ολλανδία. Οι ερευνητές υπέβαλλαν τα παιδιά σε αναλύσεις αίματος πριν και δύο μήνες μετά από μία επιδημία ιλαράς το 2013.

Οι επιστήμονες από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και την Ολλανδία ανέλυσαν τα αντισώματα στο αίμα των παιδιών και τα λευκά αιμοσφαίρια που τα παράγουν. Τα λευκά αιμοσφαίρια είναι τα κύρια κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η ανάλυση έγινε με μία εξελιγμένη δοκιμασία που λέγεται VirScan και ανιχνεύει χιλιάδες διαφορετικούς τύπους αντισωμάτων.

Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, μετά την ιλαρά τα παιδιά είχαν κατά μέσον όρο 20% λιγότερα αντισώματα απ’ ό,τι πριν αρρωστήσουν. Και αυτό διότι η ιλαρά κατέστρεφε τα επονομαζόμενα Β-κύτταρα μνήμης του ανοσοποιητικού.

Η απώλεια κυμαινόταν από το 11% έως το 73% των κυττάρων και των αντισωμάτων τους, γράφουν στην επιθεώρηση Science. 

«Η καταστολή αυτή του ανοσοποιητικού είναι εφάμιλλη με εκείνη που παρατηρείται στα 10 πρώτα χρόνια της HIV/AIDS λοίμωξης (πριν την έναρξη θεραπείας)», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Dr Michael Mina, επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας στη Σχολή Δημοσίας Υγείας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.

«Τα αντισώματα είναι χιλιάδες διαφορετικά και ασφαλώς δεν είναι όλα εξίσου σημαντικά», πρόσθεσε. «Όσο περισσότερα, όμως, χάνει ένα άτομο, τόσο πιθανότερο είναι να εξαλειφθούν και κάποιο που έχουν ζωτική σημασία για την προστασία από τις λοιμώξεις».

Εμπόδιο και στις νέες λοιμώξεις

Στη δεύτερη μελέτη, διεθνής ομάδα επιστημόνων διαπίστωσαν ότι η ιλαρά καταστρέφει και ορισμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού που είναι απαραίτητα για την προστασία από τις νέες λοιμώξεις.

Όπως αναφέρουν στην επιθεώρηση Science Immunology, υπέβαλλαν σε αναλύσεις αίματος 26 παιδιά. Και αυτοί διαπίστωσαν πως η ιλαρά κατέστρεφε σημαντικό τμήμα των αντισωμάτων που ήδη είχε δημιουργήσει ο οργανισμός των παιδιών.

Ταυτοχρόνως όμως κατέστρεφε και ορισμένα κύτταρα που δεν είχαν ακόμα έρθει σε επαφή με κάποιο ιό ή βακτήριο και έτσι δεν είχαν ακόμα δημιουργήσει κάποια «ανάμνηση». Τα κύτταρα αυτά ήταν τα παρθένα Β-κύτταρα (naïve B cells).

Πως εκδηλώνεται η ιλαρά

Η ιλαρά είναι μία λοιμώδης ασθένεια που αρχικά προκαλεί συνάχι, φτάρνισμα και πυρετό. Μια-δυο μέρες αργότερα εμφανίζονται στο στόμα λευκωπές κηλίδες με ερυθρό «δακτύλιο» γύρω τους. Τέλος εμφανίζεται δερματικό εξάνθημα που συνήθως αρχίζει πίσω από τα αυτιά και γρήγορα εξαπλώνεται στο πρόσωπο, τον κορμό και τα άκρα.

Οι περισσότεροι πάσχοντες αναρρώνουν από αυτήν, αλλά στο περίπου 30% των περιπτώσεων παρατηρούνται μια ή περισσότερες επιπλοκές, σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ).

Οι επιπλοκές είναι συχνότερες σε παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών και σε ενήλικες άνω των 20 ετών.

Μερικές φορές οι επιπλοκές είναι σοβαρές (π.χ. πνευμονία, εγκεφαλίτιδα). Στις ανεπτυγμένες χώρες, 1-2 ανά 1.000 ασθενείς χάνουν τελικά τη ζωή τους από την ιλαρά. Στις αναπτυσσόμενες, όμως, η θνησιμότητα αγγίζει το 25%.

Περισσότεροι θάνατοι απ’ όσοι υπολογίζονται

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι παγκοσμίως πεθαίνουν κάθε χρόνο από ιλαρά περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι. Όπως όμως λένε οι επιστήμονες που πραγματοποίησαν της νέες μελέτες, ο αριθμός αυτός μπορεί να είναι πλασματικός.

Και αυτό, διότι «οι έμμεσοι θάνατοι από την “ανοσοποιητική αμνησία” μπορεί να είναι πενταπλάσιοι ή ακόμα περισσότεροι», δήλωσε ο επιβλέπων της πρώτης μελέτης Dr Stephen Elledge, καθηγητής Γενετικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ.

Ο Dr Elledge και οι συνεργάτες του εκτιμούν ότι αυτό θα ισχύει κυρίως στην υποσαχάρια Αφρική. Εκεί είναι πιθανό τα υποσιτιζόμενα παιδιά να χάνουν σχεδόν όλο το ανοσοποιητικό τους από την ιλαρά.

Αν και δεν έχουν διεξαχθεί ακόμα σχετικές μελέτες, υπολογίζουν ότι η νόσος μπορεί να εξαλείφει το 90% των αντισωμάτων στα φτωχά παιδιά της Αφρικής.

Τα νέα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία που έχει ο εμβολιασμός όλων των παιδιών εναντίον της ιλαράς, τονίζουν οι ειδικοί. Και εξηγούν ότι κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πόσο και για πόσο καιρό θα παραμείνει εξασθενημένο το ανοσοποιητικό ενός ανεμβολίαστου παιδιού ή ενήλικα που θα κολλήσει ιλαρά.