Η ιστορία του εμβληματικού «My Way» και γιατί ο Φρανκ Σινάτρα το απεχθανόταν

Ο τίτλος μπορεί να μην λέει σε κάποιους τίποτα, το ίδιο και οι πρώτοι στίχοι: «Σηκώνομαι, και σε σκουντάω, δεν ξυπνάς, ως συνήθως…»

Αλλά μόλις μπει η μουσική όλοι θα αναφωνήσουν «Α, ναι! Αυτό είναι… το “My Way”!»

Κι αυτό θα είναι ακριβές, αφού «Comme d’ habitude» και «My Way» είναι ένα και το αυτό.

Η μεγαλύτερη ίσως επιτυχία του Φρανκ Σινάτρα, ο εμβληματικός και διαχρονικός ύμνος του στιβαρού απολογισμού, λίγο πριν το τελευταίο «αντίο», είχε ένα πολύ πιο ταπεινό ξεκίνημα. Πριν απογειωθεί χάρη στην ενέργεια και την ερμηνεία του Φρανκ Σινάτρα, είχε διαγράψει μια πολύ διαφορετική πορεία, με γαλλικούς στίχους και αναφορές σε έναν γάμο που ολοφάνερα βάδιζε ή είχε φτάσει στο τέλος του.

Χρειάστηκε η τύχη να κάνει τα «μαγικά» της, να φτάσει το γαλλικό κομμάτι τυχαία στα αυτιά του Πολ Άνκα, εκείνος να κάτσει να το ξαναγράψει- και να μην διεκδικήσει την ερμηνεία του, αλλά να το δώσει στον Σινάτρα. Κι έτσι το timing, ο κόσμος που άλλαζε, ο «μπουχτισμένος» Σινάτρα και οι αξιοζήλευτοι στίχοι του Άνκα πήραν το κάπως γλυκανάλατο «Comme d’ habitude» και το τοποθέτησαν στο πάνθεον της μουσικής ιστορίας. Κι αυτό μάλιστα παρά τη… δυσαρέσκεια του ερμηνευτή του!

Η γαλλική αρχή

Το «Comme d’ habitude» («Όπως συνήθως», θα ήταν ο μεταφρασμένος τίτλος του) δημιουργήθηκε το 1967, σε μουσική του Ζακ Ρεβώ και στίχους των Κλοντ Φρανσουά και Ζιλ Τιμπώ.

Μάλιστα, ο συνθέτης δεν ήταν πολύ ευχαριστημένος με την πρώτη εκτέλεση του κομματιού από τον Ερβέ Βιλάρ- τον ξέρουμε από το «Capri, s’ est fini», μεταξύ άλλων- και προσέγγισε τον Κλοντ Φρανσουά για την επανεκτέλεσή του. Ο Φρανσουά το αποδέχθηκε αλλά ζήτησε να αναφέρεται στους στίχους το θέμα ενός ζευγαριού που η σχέση του περνά μια δύσκολη φάση- μια αναφορά στον πρόσφατο χωρισμό του από τη Γαλλίδα τραγουδίστρια Φρανς Γκαλ. Ο Ρεβώ συμφώνησε και με μια επεξεργασία των στίχων από τον Ζιλ Τιμπώ προέκυψε το «Comme d’habitude», όπως το ξέρουμε από την πιο γνωστή εκδοχή του στα γαλλικά, αυτή με τον Κλόντ Φρανσουά.

Ο από μηχανής θεός Πολ Άνκα και η άγνωστη εμπλοκή του Ντέιβιντ Μπάουι

Ο Πολ Άνκα άκουσε την ερμηνεία του Φρανσουά ενώ βρισκόταν για διακοπές στη Γαλλία, άλλοι λένε στον γαλλικό νότο κι άλλοι στο Παρίσι, παρακολουθώντας τη γαλλική τηλεόραση. Έσπευσε να διαπραγματευτεί την απόκτηση των δικαιωμάτων του και, σύμφωνα με τη Wikipedia, απέκτησε τα δικαιώματα προσαρμογής, ηχογράφησης και κυκλοφορίας έναντι ενός μόνο δολαρίου, με την προϋπόθεση πως οι συνθέτες της μελωδίας θα κρατούσαν το αρχικό τους μερίδιο σε οποιασδήποτε νέες εκδοχές δημιουργούσε ή παρήγαγε ο Άνκα και οι συνεργάτες του.

Λίγο καιρό αργότερα, ο Άνκα απολάμβανε το δείπνο του στη Φλόριντα με τον Φρανκ Σινάτρα- σύμβολο ήδη της αμερικανικής κουλτούρας– ο οποίος του είπε: «Τα παρατάω από αυτή τη δουλειά, βαρέθηκα, εγκαταλείπω».

Επιστρέφοντας στη Νέα Υόρκη, ο Άνκα ξαναέγραψε το τραγούδι για τον Σινάτρα, «πειράζοντας» ελαφρώς τη δομή της μελωδίας και αλλάζοντας πλήρως τους στίχους. Και κάπου εκεί άρχισε το «χαριτωμένο» «Comme d’habitude» να μεταμορφώνεται στο θρυλικό πλέον «My Way». Η ρουτίνα που σκότωνε τον έρωτα σε μία σχέση έδωσε τη θέση της στη γενναία και ικανοποιητική αναδρομή που κάνει κάποιος αντικρίζοντας με θάρρος το αναπόφευκτο τέλος. Η ατμόσφαιρα και το συναίσθημα μπορεί και πάλι να συνδέονταν με ένα γαλλικό κομμάτι αλλά δεν ήταν το «Comme d’ habitude» αλλά το επίσης μυθικό «Je ne regretted rien» της Edith Piaf.

Η απόπειρα του Άνκα δεν ήταν η πρώτη. Έναν χρόνο νωρίτερα, όπως ο ίδιος ο Ντέιβιντ Μπάουι έχει πει, ο μάνατζέρ του Κένεθ Πιτ του είχε ζητήσει να γράψει αγγλικούς στίχους για το «Comme d’ habitude». Έτσι προέκυψε το «Even a Fool Learns to Love», το οποίο ωστόσο απορρίφθηκε. Η μισοτελειωμένη αυτή δουλειά ενέπνευσε πάντως το θρυλικό «Life on Mars?» του Ντέιβιντ Μπάουι το 1971.

Όπως ο ίδιος ο Άνκα αφηγήθηκε: «Στη μία το πρωί, κάθισα σε μια παλιά ηλεκτρική γραφομηχανή ΙΒΜ και σκέφτηκα ‘αν το έγραφε αυτό Φρανκ, τι θα έλεγε;’. Κι άρχισα μεταφορικά ‘και τώρα, το τέλος πλησιάζει…’. Διάβαζα πολλά περιοδικά και είχα παρατηρήσει πως υπήρχε πολύ το ‘εγώ’, το ‘δικό μου’. Βρισκόμασταν σε εκείνη τη γενιά του ‘εγώ’ και ο Φρανκ έγινε ο άνθρωπος που θα χρησιμοποιούσα για να το πω αυτό. Χρησιμοποίησα μάλιστα εκφράσεις που εγώ δεν θα έλεγα ποτέ, όπως το ‘I ate it up and spit it out’. Αλλά έτσι μιλούσε ο Φρανκ, συναναστρεφόμουν τους Rat Pack, τους άρεσε να μιλάνε σαν κακοποιεί, αν και φοβούνταν και την ίδια τη σκιά τους».

Ο Άνκα τελείωσε το κομμάτι στις 5 τα ξημερώματα. «Τηλεφώνησα στον Φρανκ στη Νεβάδα- εμφανιζόταν στο Caesar’s Palace- και του είπα ‘έχω κάτι πολύ ιδιαίτερο για σένα’» αφηγείται. «Όταν η εταιρεία μου το πληροφορήθηκε, εξαγριώθηκαν που δεν το είχα κρατήσει για μένα. Τους είπα ‘Μπορώ να το γράψω αλλά δεν είμαι ο άνθρωπος που θα το τραγουδήσει’. Ήταν για τον Φρανκ, για κανέναν άλλο». Αργότερα, βέβαια, ο Άνκα ηχογράφησε και ο ίδιος το τραγούδι, το 1969- λίγο μετά την κυκλοφορία της εκτέλεσης από τον Σινάτρα. Το ηχογράφησε μάλιστα ακόμα τέσσερις φορές, το 1996 για την ταινία Mad Dog Time, το 1998 στα ισπανικά με τον Χούλιο Ιγκλέσιας, το 2007 ντουέτο με τον Τζον Μπον Τζόβι και το 2013 με τον Garou.

Η ώρα του Σινάτρα

Στις 30 Δεκεμβρίου του 1968, λίγο προτού γιορτάσει την αλλαγή του χρόνου στο Casino SANDS, ο Φρανκ Σινάτρα ηχογράφησε τη δική του εκδοχή του τραγουδιού μια κι έξω. Κάτι σπάνιο, η ηχογράφηση έγινε απόγευμα. Γύρω στις 3, σαράντα μουσικοί με τον πάντα στο πλευρό του Σινάτρα Μπιλ Μίλερ στο πιάνο, άρχισαν να παίζουν αυτό που έμελλε να γίνει διαχρονικός ύμνος και ορόσημο για τον ίδιο τον ερμηνευτή του αλλά και για πολλές επόμενες γενιές.

Το κομμάτι κυκλοφόρησε ως single στις αρχές του 1969 στο LP «My Way». Έφτασε στην 27η θέση του Billboard Hot 100 και στη 2η θέση του Easy Listening στις ΗΠΑ. Στη Βρετανία πέτυχε ένα ρεκόρ που ακόμα δεν έχει ξεπεραστεί: έγινε το κομμάτι με τις περισσότερες εβδομάδες παραμονής στο Top 40. Έμεινε επί 75 εβδομάδες μεταξύ Απριλίου 1969 και Σεπτεμβρίου 1971 κι ακόμα 49 εβδομάδες στο Top 75, αλλά ποτέ σε καλύτερη θέση από την 5η, που είχε αρχικά.

Η μικρότερη κόρη του Σινάτρα Τίνα θυμάται πολύ καθαρά την πρώτη φορά που άκουσε τον πατέρα της να ερμηνεύει το «My Way»: «Μπορούσες να νιώσεις την ενέργεια, ηλεκτρισμό μέσα στο δωμάτιο. Το τραγούδι έγινε δικό του εκείνο το πρώτο βράδυ. Πιστεύω πως ήταν ένα κομμάτι που τον περίμενε για να υπάρξει» περιγράφει.

Την εποχή του «My Way» η Τίνα επέστρεφε για διακοπές από σπουδές στην Ευρώπη και άρχιζε να ασχολείται με την πολιτική και το γυναικείο κίνημα. Ο πατέρας της κι εκείνη κινούνταν σε διαφορετικές κατευθύνσεις προσωπικά και πολιτικά, και παρότι προφανώς αγάπησε πολύ την ερμηνεία του, πάντα είχε επιφυλάξεις για τους στίχους, αναγνωρίζοντας πως περιέγραφαν μια πολύ «ανδρική» οπτική του κόσμου.

Κατά την ίδια, από τη γυναικεία σκοπιά αντίστοιχος «ύμνος» είναι το «These boots are made for walking» της μεγαλύτερης αδελφής της Νάνσι. Αλλά δεν αμφισβητεί το status του κομματιού που σημάδεψε τον πατέρα της. «Ένας ύμνος είναι κάτι με το οποίο ο καθένας μπορεί να συνδεθεί. Και η μόνη διαφορά με το τραγούδι του μπαμπά μου είναι πως στο “My Way” δεν χρειάζεται να σηκωθείς μόλις αρχίσει όρθιος» λέει.

Δεν λάτρεψαν όλοι το τραγούδι- με πρώτο τον ίδιο τον Σινάτρα

Παρότι το «My Way» έγινε το τραγούδι – σήμα κατατεθέν του Σινάτρα, όπως η κόρη του βεβαιώνει έφτασε και ο ίδιος να το μισεί. «Δεν του άρεσε. Είχε κολλήσει αυτό το τραγούδι κι εκείνος δεν μπορούσε να το ξεφορτωθεί. Πάντα πίστευε πως το κομμάτι είχε πολλή αυταρέσκεια και αυτοαναφορικότητα.

Δεν είναι λίγες οι φωνές που επικρίνουν τους στίχους του τραγουδιού, οι οποίοι αποτελούν φόρο τιμής στην ιδέα πως ο καλύτερος τρόπος για να ζήσει ένας άνδρας τη ζωή του είναι να κοιτά συνεχώς μπροστά, χωρίς να αμφισβητεί ποτέ τον εαυτό του ή να επιτρέπει στην κριτική να τον αγγίξει. Αυτή η οπτική φαίνεται πως αποδόθηκε και στον ίδιο τον Φρανκ Σινάτρα. Στα μάτια των επικριτών έγινε και ο ίδιος ο «αρχετυπικός» Αμερικανός, που γιορτάζει την ατομικότητά του με τέτοιο θορυβώδη τρόπο που ο κάθε νάρκισσος μπορεί να θεωρήσει το «My Way» ως τον προσωπικό του «εθνικό ύμνο».

Αυτό που μάλλον δεν γνώριζαν οι επικριτές του, παρότι ο ίδιος το έκανε σαφές με κάθε ευκαιρία, ήταν πως και ο ίδιος ο Σινάτρα είχες σιχαθεί τον «διαχρονικό ύμνο» του. Πριν ρίξει αυτή την «αυλαία», στην οποία αναφέρεται το «My Way», ο Σινάτρα αναγκαζόταν να το ερμηνεύει κάθε βράδυ επί μια δεκαετία. Και το είχε πραγματικά  σιχαθεί τόσο που άρχισε ανοιχτά να το κοροϊδεύει λίγο πριν το ερμηνεύσει στις εμφανίσεις του. «Και φυσικά, ήρθε η ώρα για αυτή τη βασανιστική στιγμή- όχι για σας, για εμένα» είχε πει στο κοινό του μια φορά το 1979. «Το μισώ αυτό το τραγούδι, το μισώ! Έχω μπουχτίσει πια με αυτό το αναθεματισμένο κομμάτι!» είχε πει μια άλλη φορά.