Η παγίδα της προσδοκίας
Δηλαδή δεν πρέπει να επιστρατεύουμε τις μαγικές μας σκέψεις για να οραματιστούμε και τελικά να καλέσουμε αυτό που επιθυμούμε να μας συμβεί; Φυσικά, αλλά με προϋποθέσεις. Οτι μετέχουμε σε αυτό που προσδοκούμε, ενώ δεν περιμένουμε τίποτα από τους άλλους. Είναι αποδεκτό και επιθυμητό δηλαδή να αδημονώ να έρθει το απόγευμα για να διαβάσω το αγαπημένο μου βιβλίο, αφού γνωρίζω εκ προοιμίου ότι είναι κάτι που θα μου δώσει χαρά και έχει μόνο τη δική μου συμμετοχή. Σε αυτή την περίπτωση, η προσδοκία μου είναι υγιής και λειτουργεί παρακινητικά. Μπορεί να με οπλίσει με δύναμη και κουράγιο να αντεπεξέλθω σε μια δύσκολη μέρα στη δουλειά, αφού ξέρω ότι θα επιστρέψω σπίτι και θα επιδοθώ στην αγαπημένη μου δραστηριότητα. Το επιβεβαιώνουν και οι έρευνες: η προσδοκία για μια ευχάριστη δραστηριότητα μπορεί να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε μια δύσκολη παρούσα κατάσταση, να καλλιεργήσουμε την πειθαρχία μας, να επιστρατεύσουμε την υπομονή μας για να καρπωθούμε τα μελλοντικά οφέλη. Από την άλλη, αν οι προσδοκίες μας βασίζονται στη φαντασία μας και σε αυθαίρετα «έπρεπε» που φοράμε στους άλλους, τότε είναι ανυπόστατες και οφείλουμε τουλάχιστον να τις μετριάσουμε, αφού μπορεί να αποτελέσουν αιτία ακόμη και για τον τερματισμό μιας σχέσης. Εάν περιμένω ότι γυρνώντας στο σπίτι θα βρω τα πιάτα πλυμένα και το μωρό ταϊσμένο γιατί αυτό «είναι το σωστό», ενώ ο σύντροφός μου δεν έχει δείξει καμία τέτοια πρόθεση, τότε η προσδοκία μου είναι αβάσιμη, με οδηγεί σε απογοήτευση και προσβάλλει την άλλη πλευρά.
Η παγίδα της προσδοκίας
Οι προσδοκίες λοιπόν δημιουργούν μια ψευδαισθησιακή πραγματικότητα όταν πείθουμε τον εαυτό μας ότι κάτι καλό θα συμβεί χωρίς τη δική μας συμβολή ή όταν εμπλέκονται και άλλοι άνθρωποι σε αυτές. Στη δεύτερη περίπτωση, μπορούν πολύ εύκολα να οδηγήσουν σε ρήξη, αφού οι δικές μας πεποιθήσεις για το ποιοι είναι οι ενδεδειγμένοι τρόποι συμπεριφοράς των άλλων είναι μια ουτοπική φαντασίωση, καθώς η μόνη συμπεριφορά που μπορούμε να ελέγξουμε είναι η δική μας. Δεν έχουμε το δικαίωμα να θυμώνουμε με τους άλλους επειδή δεν στάθηκαν αντάξιοι των δικών μας προσδοκιών, οι οποίες δεν είχαν καν αποσαφηνιστεί, ούτε και να προσδοκούμε ότι οι σημαντικοί για εμάς άλλοι οφείλουν να μας ικανοποιούν ακόμη και αν αυτό εναντιώνεται στις αξίες ή στις επιθυμίες τους. Οι γύρω μας δεν υπάρχουν στη ζωή μας για να μας λύνουν τα προβλήματα, αυτό είναι δική μας ευθύνη. Προϋπόθεση όμως για την επίλυση των προβλημάτων μας είναι η πίστη στον εαυτό μας και στη δική μας δύναμη. Αυτή η πίστη στις δυνατότητές μας είναι που θα μας οχυρώσει, ώστε να μην παραχωρούμε τέτοια εξουσία στους γύρω μας που να μας εξυψώνουν ή να μας υποτιμούν.
Προτού λοιπόν πέσουμε στην παγίδα της προσδοκίας, καλό θα είναι να κάνουμε στον εαυτό μας κάποιες ερωτήσεις:
- Ποιος είναι ο μόνος άνθρωπος στον πλανήτη του οποίου τη συμπεριφορά μπορώ να καθορίσω;
- Πόσο ρεαλιστικές είναι οι προσδοκίες μου;
- Πόσο εφικτό είναι οι σχέσεις μου να είναι μόνιμα γεμάτες χαμόγελα και κατανόηση;
- Πόσο με εξυπηρετεί να περιμένω πράγματα και συμπεριφορές από τους άλλους;
- Πόσο δίκαιο είναι να κρίνω τους άλλους εξ ιδίων;
- Όταν μια πόρτα δεν ανοίγει, την παραβιάζω;
Ένας ιάπωνας δάσκαλος ζεν είχε κάποτε πει: «Μην περπατάς μέσα στο κεφάλι μου με τα βρώμικα πόδια σου». Ο καθένας από εμάς είναι μια ξεχωριστή οντότητα με ανάγκες και επιθυμίες, οι οποίες αν τύχει και ταυτιστούν με αυτές του συντρόφου μας, του φίλου μας, του παιδιού μας θα είναι όμορφο. Αν όχι όμως, δεν μπορούμε να προβάλλουμε αυτές μας τις επιθυμίες ως απαίτηση για να μεγιστοποιήσουμε τη δική μας ευτυχία, ούτε να ψάχνουμε την ελπίδα έξω από εμάς. Επενδύουμε λοιπόν στον εαυτό μας, αφού όσο περισσότερα έχουμε μέσα μας, τόσο λιγότερα θα ζητήσουμε από τους άλλους, και αντικαθιστούμε το αίσθημα του ανικανοποίητου με αυτό της ευγνωμοσύνης. Ετσι, οτιδήποτε έξτρα μάς δίνεται από κάθε σχέση θα το εισπράττουμε ως μπόνους και θα μπορέσουμε να αποφύγουμε αισθήματα πικρίας και τη δυσαρμονία στις σχέσεις μας, διατηρώντας παράλληλα και τον ενθουσιασμό μας!
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κυρία Ειρήνη Ορφανού, συμβουλευτική ψυχολόγο MSc