Η Πολεμική αεροπορία εξετάζει την αντικατάσταση του αεροσκάφους Tecnam με ένα πιο στιβαρό σκάφος για την εκπαίδευση των Ικάρων

Η Πολεμική Αεροπορία εξετάζει την επόμενη μέρα στην πρώτη, βαθμίδα εκπαίδευσης πτήσεων των Ικάρων, σε αυτή τη φάση σε επίπεδο σχεδιασμού και απαιτήσεων, διότι στόχος είναι να αντικατασταθεί το πολύ ελαφρύ Tecnam P2002-JF, που σήμερα χρησιμοποιείται στην αρχική εκπαίδευση και φάση επιλογής, με ένα πιο στιβαρό «military» εκπαιδευτικό αεροσκάφος.

Παράλληλα, το σκεπτικό της Πολεμικής Αεροπορίας προβλέπει τα αεροσκάφη Tecnam να διατηρηθούν σε βοηθητικό ρόλο, ώστε να συνεχίσουν να προσφέρουν φθηνές ώρες πτήσης και υποστήριξη, χωρίς όμως να αποτελούν τον βασικό κορμό της αρχικής εκπαίδευσης.

Η κρίσιμη παράμετρος είναι ότι το υπάρχον turboprop σκέλος της βασικής εκπαίδευσης δεν αλλάζει. Τα T-6 Texan II παραμένουν ο κορμός της βασικής φάσης. Το ζητούμενο είναι το «πρώτο σκαλί» πριν από το T-6 εκεί όπου σήμερα το Tecnam καλύπτει την αρχική αξιολόγηση και τη θεμελίωση των βασικών δεξιοτήτων. Η Πολεμική Αεροπορία αναζητά μια λύση με μεγαλύτερη αντοχή, πιο ολοκληρωμένη εκπαιδευτική χρησιμότητα και μεγαλύτερη εγγύτητα στη στρατιωτική λογική πτήσεων.

Στόχος να καλυφθεί η απόσταση μέχρι το επόμενο στάδιο

Το Tecnam επιλέχθηκε με κριτήριο το χαμηλό κόστος ανά ώρα, την απλή λειτουργία, την εύκολη ένταξη και γρήγορη παραγωγή ωρών για την αρχική εξοικείωση. Αυτή η φιλοσοφία αποδίδει όταν το πρώτο στάδιο εκπαίδευσης αντιμετωπίζεται κυρίως ως εισαγωγή στην πτήση και ως εργαλείο διαλογής.

Όμως, η πραγματικότητα της σύγχρονης εκπαίδευσης χειριστών έχει μετακινηθεί. Το πρώτο στάδιο καλείται να προσφέρει περισσότερα από το να επιλέξει και να εκπαιδεύσει πιλότους στα βασικά. Καλείται να θεμελιώσει νοοτροπία, διαδικασίες, πειθαρχία οργάνων, κουλτούρα cockpit, τυποποίηση και «ρυθμό» στρατιωτικής εκπαίδευσης, ώστε η μετάβαση στο T-6 να μην μοιάζει με αλλαγή κόσμου.

Ειδικά όταν ακολουθεί η εκπαίδευση στα υπερσύγχρονα M-346. Όσο μεγαλώνει η τεχνολογική και επιχειρησιακή απόσταση μεταξύ ενός πολύ ελαφρού πολιτικού τύπου και ενός στρατιωτικού turboprop εκπαιδευτικού, τόσο αυξάνεται η πίεση για ένα ενδιάμεσο, πιο «δεμένο» πρώτο στάδιο. Στόχος δεν είναι η απαξίωση του Tecnam, αλλά η ανάγκη αναβάθμισης του αρχικού «φίλτρου» και της βάσης πάνω στην οποία θα πατήσει η βασική εκπαίδευση με T-6.

Τι σημαίνει «πιο στιβαρό» εκπαιδευτικό για την αρχική φάση

Στην αγορά της στρατιωτικής εκπαίδευσης ο όρος «primary» ή «elementary» trainer δεν αντιστοιχεί απλώς σε ένα μικρό διθέσιο. Αντιστοιχεί σε αεροσκάφος που αντέχει σε σκληρή χρήση, με υψηλό αριθμό απογειώσεων-προσγειώσεων, με ρυθμό εξόδων που θυμίζει παραγωγική μονάδα και όχι αερολέσχη. Αντιστοιχεί, επίσης, σε τύπο που μπορεί να προσφέρει στοιχειώδη εκπαίδευση οργάνων, σταθερό περιβάλλον διαδικασιών και ένα cockpit που προετοιμάζει τον μαθητή για «μεγαλύτερα» αεροσκάφη.

Η αντοχή δεν αφορά μόνο τη δομή. Αφορά την αξιοπιστία, τη διαθεσιμότητα, την ευκολία τεχνικής υποστήριξης, τη διαθεσιμότητα ανταλλακτικών, την ύπαρξη εκπαιδευτικού οικοσυστήματος (προσομοιωτές, εκπαιδευτικά βοηθήματα, ψηφιακή εκπαίδευση), αλλά και τη δυνατότητα να «γράφει» ώρες χωρίς να μετατρέπεται η συντήρηση σε μόνιμο φρένο.

Για την Πολεμική Αεροπορία η αναζήτηση αντικαταστάτη του Tecnam, με δεδομένη τη διατήρηση των T-6, έχει μια σαφή λογική. Χρειάζεται αεροσκάφος αρχικής εκπαίδευσης που θα «γεφυρώσει» καλύτερα το πέρασμα προς το T-6, χωρίς να το υποκαταστήσει και χωρίς να δημιουργήσει επικάλυψη ρόλων.

Ξεκάθαρο «screening/primary» και μετά turboprop βασικής εκπαίδευσης

Η σύγκριση με άλλες αεροπορίες δείχνει ότι το μοντέλο «ελαφρύ για αρχικά – turboprop για βασικά» είναι κοινό. Η διαφορά βρίσκεται στο πόσο στρατιωτικά οργανωμένο είναι το εκπαιδευτικό σύστημα γύρω του.

Σε αρκετές περιπτώσεις, οι αεροπορίες που κρατούν turboprop για τη βασική φάση, επιλέγουν για την αρχική φάση όχι ένα πολύ ελαφρύ τύπο, αλλά ένα primary trainer με σαφή στρατιωτική φιλοσοφία.

Η ύπαρξη τέτοιου «ενδιάμεσου» μειώνει την απώλεια χρόνου στο T-6, περιορίζει το κενό σε βασικές δεξιότητες και επιτρέπει στην turboprop βασική φάση να επικεντρωθεί νωρίτερα σε πιο ουσιαστικά αντικείμενα.

Οι βασικές προτάσεις στην αγορά για αντικατάσταση του Tecnam

Το πεδίο των υποψηφίων για την ελληνική απαίτηση μπορεί να χωριστεί σε τρεις μεγάλες κατευθύνσεις, όλες σχετικές με την αρχική εκπαίδευση. Η πρώτη κατεύθυνση αφορά σύγχρονα ελαφρά αεροσκάφη με έμφαση σε glass cockpit και διαδικασίες. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται λύσεις όπως το Cirrus SR20 και το Diamond DA40 NG.

Αυτά τα αεροσκάφη μπορούν να υποστηρίξουν μια «μοντέρνα» αρχική εκπαίδευση με έμφαση σε avionics, διαδικασίες, πτήσεις με όργανα σε στοιχειώδες επίπεδο και ομοιογένεια cockpit. Είναι ελκυστικά όταν το ζητούμενο είναι η εκμάθηση σύγχρονου περιβάλλοντος και η παραγωγή ωρών με ανταγωνιστικό κόστος.

Το μειονέκτημα είναι ότι δεν παύουν να είναι πλατφόρμες με πολιτικό DNA, που σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάζονται προσεκτικό σχεδιασμό χρήσης για να ανταποκριθούν σε «σκληρό» στρατιωτικό ρυθμό χωρίς να ανεβαίνει το αποτύπωμα συντήρησης.

Η δεύτερη κατεύθυνση αφορά καθαρόαιμους primary trainers με στρατιωτική φιλοσοφία, όπως η οικογένεια Grob G 120. Εδώ το ζητούμενο δεν είναι απλώς να πετάξει ο μαθητής φθηνά, αλλά να πετάξει σε ένα πλαίσιο που έχει σχεδιαστεί από την αρχή για στρατιωτική εκπαίδευση.

Το Grob έχει χρησιμοποιηθεί σε προγράμματα elementary training, ακριβώς ως εργαλείο screening και θεμελίωσης. Η αξία του σε αυτό το επίπεδο είναι ότι «δένει» με στρατιωτική τυποποίηση, αξιοποιεί εκπαιδευτικό οικοσύστημα, αντέχει σε συχνές εξόδους και προσφέρει πιο συνεκτική μετάβαση προς turboprop βασικής εκπαίδευσης.

Η τρίτη κατεύθυνση αφορά λύσεις με πιο «παραδοσιακή» σχολή χειριστή, αλλά με σκληρότερη πτητική αίσθηση και δυνατότητα να εκπαιδεύσουν με πιο απαιτητικό τρόπο από τα πολύ ελαφρά αεροσκάφη. Σε αυτή τη λογική εντάσσεται ο SF-260, ένας τύπος που έχει χρησιμοποιηθεί επί δεκαετίες ως primary trainer, ιδιαίτερα σε περιβάλλοντα που δίνουν βαρύτητα στη χειριστική ακρίβεια, στην αεροδυναμική κατανόηση και στη βασική «πειθαρχία» του χειριστή.

Για μια αεροπορία που θέλει να «σκληρύνει» το screening, τέτοιες επιλογές έχουν ενδιαφέρον, υπό την προϋπόθεση ότι το συνολικό πακέτο avionics, υποστήριξης και εκπαίδευσης ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες.

Η αναφορά σε Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Τουρκία και Ισραήλ προσφέρει καθαρή εικόνα για τις επιλογές στην αρχική εκπαίδευση, πριν από τα βασικά turboprop στάδια. Τι χρησιμοποιούν οι άλλες χώρες για το πρώτο στάδιο;

Ισραήλ

Το ισραηλινό μοντέλο παρουσιάζει ιδιαίτερη ομοιότητα με την ελληνική δομή, καθώς συνδυάζει αρχική εκπαίδευση με ελαφρότερη πλατφόρμα και βασική εκπαίδευση με T-6. Στο elementary στάδιο χρησιμοποιείται ο τύπος Grob G-120, ο οποίος έχει καθιερωθεί στη σχολή πτήσεων ως «πρώτη γραμμή» για screening και θεμελίωση. Στη συνέχεια, ο μαθητής περνά σε T-6 Texan II για το βασικό στάδιο.

Η λογική είναι σαφής: στα πρώτα βήματα δίνεται βάρος στη σταθερή ροή, στην τυποποίηση και στη μαζική παραγωγή ωρών, ενώ η turboprop βασική φάση κρατά τον κύριο όγκο της στρατιωτικής εκπαίδευσης.

Ιταλία

Η Ιταλία παραμένει πιστή σε ένα πιο «σκληρό» primary στάδιο. Το screening και η αρχική εκπαίδευση στηρίζονται σε primary trainer με πιο απαιτητικό χειριστικό προφίλ, παραδοσιακά συνδεδεμένο με τον SF-260. Το ιταλικό μοντέλο δίνει έμφαση στο να «χτίσει» χειριστή από την αρχή, πριν ο εκπαιδευόμενος περάσει σε επόμενα στάδια με νεότερες πλατφόρμες. Σε αυτή τη λογική, το πρώτο στάδιο δεν αντιμετωπίζεται ως απλή εισαγωγή, αλλά ως κρίσιμο φίλτρο και βάση.

Γαλλία

Η Γαλλία αξιοποίησε για την αρχική φάση λύσεις που προσφέρουν σύγχρονο cockpit περιβάλλον, με έμφαση στις διαδικασίες και στα avionics.

Το μοντέλο αυτό δείχνει πώς μια αεροπορία μπορεί να «διδάξει» από νωρίς τη λογική ενός σύγχρονου cockpit, ακόμη κι αν το αεροσκάφος δεν είναι primary trainer με κλασική στρατιωτική αισθητική.

Παράλληλα, η γενική γαλλική κατεύθυνση δείχνει σταθερά προς πιο στρατιωτικό turboprop πλαίσιο στα επόμενα σκαλιά, ώστε η εκπαίδευση να αποκτά σταδιακά πιο αυστηρό χαρακτήρα.

Ισπανία

Η Ισπανία κινήθηκε επί χρόνια με ένα καθαρό elementary στάδιο που στηριζόταν σε ελαφρό βασικό εκπαιδευτικό όπως το ENAER T-35 Pillán. Το αεροσκάφος αυτό κάλυπτε την αρχική εκπαίδευση ως elementary/basic trainer, πριν οι εκπαιδευόμενοι περάσουν σε επόμενα στάδια.

Η ισπανική εμπειρία δείχνει μια «κλασική» ευρωπαϊκή δομή, όπου το πρώτο στάδιο δεν είναι υπερβολικά ελαφρύ, αλλά παραμένει χαμηλού κόστους και προσανατολισμένο στην παραγωγή θεμελιωδών δεξιοτήτων.

Τουρκία

Η Τουρκία, για την αρχική εκπαίδευση, βασίστηκε ιστορικά σε ελαφρούς τύπους όπως T-41 και SF-260, διατηρώντας το screening/primary σε σχετικά «παραδοσιακή» βάση.

Τα τελευταία χρόνια επενδύει έντονα στο εγχώριο οικοσύστημα εκπαίδευσης, προωθώντας ως primary trainer το Hürkuş-II, ώστε να καλύψει το πρώτο στάδιο με πλατφόρμα σχεδιασμένη για στρατιωτική χρήση.

Το τουρκικό μοντέλο επιβεβαιώνει ότι οι αεροπορίες που θέλουν να αυξήσουν τον ρυθμό και να ελέγξουν το κόστος, επιδιώκουν λύσεις με καθαρή στρατιωτική στόχευση στο primary στάδιο.

Τα ελληνικά δεδομένα στην αρχική εκπαίδευση

Η Ελλάδα σήμερα έχει μια καθαρή δομή. Tecnam στην αρχική εκπαίδευση/φάση επιλογής και T-6 στη βασική φάση. Η πρόθεση αντικατάστασης του Tecnam, με διατήρηση του T-6, σημαίνει ότι το νέο αεροσκάφος θα πρέπει να σταθεί ως «screening/primary trainer» χωρίς να μετατραπεί σε ανταγωνιστή του T-6.

Αυτό περιορίζει τις επιλογές. Ένα πολύ ισχυρό turboprop primary μπορεί να προκαλέσει επικάλυψη με το T-6, εκτός αν ανασχεδιαστεί συνολικά το syllabus. Αντιθέτως, μια λύση τύπου Grob G 120 ή μια σύγχρονη λύση DA40/SR20 μπορεί να καλύψει αποτελεσματικά το screening, να προσφέρει πιο σύγχρονο περιβάλλον από το Tecnam και να προετοιμάσει καλύτερα για το T-6, χωρίς να «κλέψει» αντικείμενο.

Ο SF-260 αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση. Δεν είναι «μοντέρνος» με την έννοια του cockpit από το εργοστάσιο, αλλά είναι παραδοσιακά αποδεδειγμένος ως primary trainer που παράγει χειριστές με ισχυρή βάση. Σε ένα σύστημα όπου το T-6 μένει ως κύρια πλατφόρμα βασικής εκπαίδευσης, ο SF-260 θα μπορούσε να λειτουργήσει ως «σκληρό» screening, αρκεί να στηριχθεί με κατάλληλο πακέτο avionics, εκπαίδευσης εδάφους και υποστήριξης ώστε να ευθυγραμμιστεί με τις σημερινές ανάγκες.

Γιατί θα παραμείνουν τα Tecnam

Η διατήρηση των Tecnam σε βοηθητικό ρόλο έχει λογική επιχειρησιακή και οικονομική. Ένας στόλος ελαφρών αεροσκαφών μπορεί να απορροφήσει ώρες χαμηλής πολυπλοκότητας, να υποστηρίξει ανάγκες εξοικείωσης, να διευκολύνει διαδικασίες και να λειτουργεί ως «μαξιλάρι» διαθεσιμοτήτων.

Σε ένα περιβάλλον όπου η Πολεμική Αεροπορία επιδιώκει να αξιοποιεί τις ακριβότερες πλατφόρμες εκεί που πραγματικά προσθέτουν αξία, το Tecnam μπορεί να συνεχίσει να είναι χρήσιμο, χωρίς να πιέζεται να καλύπτει ρόλο για τον οποίο η ίδια η φύση του το περιορίζει.

Το κλειδί βρίσκεται στη σωστή κατανομή αντικειμένου. Το νέο primary εκπαιδευτικό θα καλύπτει την αξιολόγηση, τη θεμελίωση και τη «στρατιωτική» τυποποίηση της αρχικής φάσης. Το Tecnam θα καλύπτει συμπληρωματικές ανάγκες, όπου το χαμηλό κόστος και η απλότητα είναι πλεονέκτημα. Το T-6 θα παραμένει το βασικό turboprop στάδιο που ανεβάζει την εκπαίδευση σε απαιτήσεις, ρυθμό και περιεχόμενο.

Το πραγματικό κριτήριο: Σύστημα και όχι μόνο αεροσκάφος

Η επιλογή αντικαταστάτη του Tecnam δεν θα κριθεί μόνο από την τεχνική περιγραφή ενός τύπου. Θα κριθεί από το συνολικό πακέτο: τη διαθεσιμότητα, τη συντήρηση, τον προσομοιωτή, την εκπαίδευση εδάφους, την τυποποίηση, το κόστος κύκλου ζωής και τη δυνατότητα να «γράφει» ώρες με προβλέψιμο τρόπο. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι οι αεροπορίες που πετυχαίνουν στο screening/primary στάδιο είναι εκείνες που επενδύουν σε ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό σύστημα και όχι σε «γυμνό» αεροσκάφος.

Σε μια περίοδο που η Πολεμική Αεροπορία αναβαθμίζει συνολικά τη φιλοσοφία εκπαίδευσης, η αναβάθμιση του πρώτου σκαλιού είναι φυσική εξέλιξη. Η αντικατάσταση του Tecnam στην κύρια αποστολή της αρχικής εκπαίδευσης, με παράλληλη αξιοποίησή του ως βοηθητικού εργαλείου, στοχεύει στη βελτίωση της ροής, στη μείωση των κενών μέχρι το T-6 και στη δημιουργία ενός πιο συνεκτικού «μονοπατιού» για τους νέους Ικάρους.

Η Πολεμική Αεροπορία αναζητά primary εκπαιδευτικό που θα κάνει καλύτερα αυτό που σήμερα καλείται να κάνει το Tecnam, χωρίς να αλλάζει τη θέση του T-6. Και το παράδειγμα χωρών όπως το Ισραήλ, με Grob στην αρχική φάση και T-6 στη βασική, ή η Ιταλία, με πιο σκληρό primary screening, δείχνει ότι η αναβάθμιση του πρώτου σταδίου δεν είναι πολυτέλεια. Είναι ο τρόπος να κερδίζονται ώρες, να μειώνονται εκπαιδευτικά «άλματα» και να παράγεται πιο σταθερά το τελικό αποτέλεσμα: χειριστές που φτάνουν στη βασική φάση με ήδη χτισμένη νοοτροπία στρατιωτικής πτήσης.

Πηγή: OnAlert / Κώστας Σαρικάς