Καρκίνος: Ποιες είναι οι θεραπείες – πως εξατομικεύονται

Οι θεραπείες για τον καρκίνο είναι ίσως ο ταχύτερα εξελισσόμενος τομέας της Ιατρικής. Ήδη ο καρκίνος έχει πάψει να είναι επάρατος νόσος, αφού ολοένα περισσότεροι ασθενείς θεραπεύονται και συνεχίζουν τη ζωή τους.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου (ACS), μόνο την περίοδο 2000-2011 η θνησιμότητα από καρκίνο μειώθηκε κατά περισσότερο από 15%.

Επιπλέον, την περίοδο 1975-2015 αυξήθηκαν κατά 39% οι ασθενείς που «πιάνουν» το ορόσημο της ίασης στον καρκίνο. Το ορόσημο αυτό είναι η πενταετής επιβίωση, την οποία πλέον ξεπερνούν οι δύο στους τρεις ασθενείς.

Το 77% του οφέλους στην επιβίωση αποδίδεται από την ACS στην επινόηση νέων θεραπειών, συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων.

Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε προσφάτως στη δημοσιότητα η φαρμακευτική ένωση των ΗΠΑ, η PhRMA, το 2018 βρίσκονταν στο στάδιο της ανάπτυξης 1.100 φάρμακα και εμβόλια για τον καρκίνο.

Από αυτά, εκτιμάται ότι το 1% θα περάσουν με επιτυχία όλα τα στάδια των κλινικών δοκιμών και θα φτάσουν έως τους ασθενείς.

Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από την καταγραφή των επιτυχιών και των αποτυχιών της περιόδου 1998-2014 που έκανε η PhRMA για τρεις μορφές καρκίνου:

* Μελάνωμα. Εγκρίθηκαν επτά (7) νέα φάρμακα, απέτυχαν 96.

* Καρκίνος του πνεύμονος. Εγκρίθηκαν 10 φάρμακα, απέτυχαν 167.

* Καρκίνος του εγκεφάλου. Εγκρίθηκαν τρία (3) φάρμακα, απέτυχαν 75.

Ακόμα κι έτσι, όμως, γεγονός παραμένει ότι την τελευταία δεκαετία εγκρίθηκαν δεκάδες φάρμακα που έχουν βελτιώσει σημαντικά την πρόγνωση πολλών ασθενών.

Κατά περίπτωση

Ωστόσο δεν είναι όλα τα φάρμακα για όλους τους ασθενείς, ακριβώς όπως δεν υπάρχει μία θεραπεία για όλες τις μορφές καρκίνου.

Όπως αναφέρουν ειδικοί από την Κλινική Μάγιο, στο Ρότσεστερ της Μινεσότα, η θεραπεία  εξαρτάται από:

* Το είδος του καρκίνου

* Τη θέση του

* Το μέγεθός του

* Το αν έχει εξαπλωθεί (δηλαδή από το στάδιό του)

* Την γενικότερη κατάσταση της υγείας του ασθενούς.

Με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να προταθούν στον ασθενή μία ή περισσότερες θεραπείες. Αναλόγως με την περίπτωση, οι θεραπείες μπορεί να έχουν ως στόχο την ίαση του καρκίνου, τη συρρίκνωση ενός όγκου ή την επιβράδυνση της εξέλιξής του.

Ο κύριος στόχος ασφαλώς είναι η ίαση που θα επιτρέψει στον ασθενή να έχει φυσιολογικό προσδόκιμο επιβίωσης.

Ωστόσο μερικές φορές η ίαση δεν είναι εφικτή. Όταν συμβαίνει αυτό, χορηγείται θεραπεία για να συρρικνώσει τον όγκο ή έστω να επιβραδύνει την εξέλιξή του, ώστε ο ασθενής να μπορέσει να ζήσει όσο το δυνατόν περισσότερο χωρίς συμπτώματα.

Οι πυλώνες

Για κάθε μορφή καρκίνου υπάρχουν διαφορετικές θεραπείες. Ωστόσο ως πυλώνες της θεραπείας περιγράφονται οι εξής:

* Χειρουργικές επεμβάσεις. Αποτελούν τον πρώτο πυλώνα της θεραπείας κατά του καρκίνου. Στόχος τους είναι να αφαιρεθεί ολόκληρος ο όγκος ή όσο το δυνατόν μεγαλύτερο τμήμα του, εφ’ όσον αυτό είναι εφικτό.

* Ακτινοθεραπεία. Ο δεύτερος πυλώνας της θεραπείας για τον καρκίνο. Χρησιμοποιεί υψηλής ενέργειας ακτίνες (π.χ. ακτίνες-Χ, πρωτόνια) για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα. Μπορεί να γίνει με μηχανήματα που ακτινοβολούν το σώμα (εξωτερική ακτινοθεραπεία) ή με εμφύτευση ραδιενεργών υλικών μέσα στο σώμα (βραχυθεραπεία).

* Χημειοθεραπεία. Ο τρίτος πυλώνας της αντινεοπλασματικής θεραπείας. Είναι συστηματική θεραπεία, δηλαδή σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα παντού στο σώμα.

* Ανοσοθεραπεία. Λέγεται και βιολογική θεραπεία. Αξιοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς για να καταπολεμήσει τον καρκίνο. Συνίσταται στην τροποποίηση των κυττάρων του ανοσοποιητικού για να μπορούν να αναγνωρίζουν τα καρκινικά κύτταρα και να τους επιτίθενται.

* Στοχευμένες θεραπείες. Είναι φάρμακα που στοχεύουν συγκεκριμένους βιολογικούς μηχανισμούς των καρκινικών κυττάρων.

Άλλες θεραπείες

Υπάρχουν, όμως, και άλλες θεραπείες για τον καρκίνο, οι κυριότερες από τις οποίες είναι οι εξής:

* Ορμονικές θεραπείες. Χορηγούνται σε ορισμένες μορφές καρκίνου που «τρέφονται» από τις ορμόνες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι ορμονοεξαρτώμενοι καρκίνοι του μαστού και του προστάτη. Στόχος των ορμονικών θεραπειών είναι να στερηθούν τα καρκινικά κύτταρα την «τροφή» τους και να πάψουν να αναπτύσσονται.

* Μεταμόσχευση μυελού των οστών. Ο μυελός των οστών είναι ο ρευστός ιστός στο εσωτερικό των οστών όπου παράγονται τα περισσότερα κύτταρα του αίματος.

Η μεταμόσχευση μυελού επιτρέπει στον γιατρό να χρησιμοποιήσει υψηλότερες δόσεις χημειοθεραπείας για να θεραπεύσει τον καρκίνο. Μπορεί επίσης να αντικαταστήσει τον μυελό που λείπει.

Μπορεί να γίνει μεταμόσχευση μυελού από τον ίδιο τον ασθενή (αυτόλογη μεταμόσχευση) ή από έναν δότη.

Υπάρχουν επίσης και άλλες θεραπείες, όπως η κρυοπηξία (χρησιμοποιεί ψύχος για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα) και η εκτομή με ραδιοσυχνότητες.

Οι ασθενείς μπορεί, τέλος, να ενταχθούν σε κάποια κλινική μελέτη, όπου μελετώνται ερευνητικές (πειραματικές) θεραπείες.