Καθαρά Δευτέρα: Το διονυσιακό έθιμο της Καμήλας στα Χανιά
Κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα, στα Χανιά αναβιώνει το έθιμο της Καμήλας, που χρονολογείται από τον 19ο αιώνα, και λαμβάνει χώρα στο χωριό Κάινα του δήμου Αποκορώνου και στην περιοχή Στέρνες Ακρωτηρίου, του δήμου Χανίων.
Στην κατασκευή της καμήλας συμμετέχουν οι παλαιότεροι αλλά και νέοι σε ηλικία κάτοικοι για να μαθαίνουν από τους παλαιότερους τα μυστικά.
Η καμήλα κατασκευάζεται από μία ξύλινη σκάλα, δύο κοφίνια που αποτελούν τις δύο καμπούρες της καμήλας, με πλαστικό πανί που χρησιμοποιείται για τη συλλογή του ελαιοκάρπου και τον σκελετό του κεφαλιού ενός ιπποειδούς .
Στον ουρανίσκο του κεφαλιού τοποθετείται ένα καρούλι για να ανοιγοκλείνει το στόμα του με το τράβηγμα ενός σχοινιού. Στα μάτια τοποθετούνται συνήθως δύο μανταρίνια, ενώ στην καμήλα μπαίνουν έως και τρεις άνθρωποι. Ένας κρατάει το κεφάλι στερεωμένο σ’ ένα ξύλο και οι άλλοι δύο με τη βοήθεια των κοφινιών, σχηματίζουν τις καμπούρες της.
Η καμήλα ξεκινάει τη βόλτα της, σε κάθε σημείο του χωριού, για να καταλήξει στην κεντρική πλατεία. Πολλοί ντόπιοι ντύνονται με πρωτότυπες αυτοσχέδιες στολές ακολουθώντας την πορεία της. Οι μεταμφιεσμένοι έχουν κρεμασμένα επάνω τους κουδούνια προβάτων και προβιές ζώων. Το γλέντι συνεχίζεται μέχρι το βράδυ, με τη συνοδεία παραδοσιακών μουσικών κρητικών οργάνων ενώ το σκηνικό συμπληρώνουν οι παραδοσιακοί μεζέδες της Καθαράς Δευτέρας, ντόπιο κρασί και φυσικά άφθονη τσικουδιά.
Την Καθαρά Δευτέρα πολλοί φούρνοι στα Χανιά «ανταγωνίζονται» στην παρασκευή της μεγαλύτερης λαγάνας ενώ όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα, οι χαρταετοί υψώνονται στους ουρανούς με τον ανταγωνισμό να είναι έντονος.
Παλαιότερα, οι περισσότεροι αετοί ήταν ιδιοκατασκευές, με χαρτί, αλευρόκολλα, μικρά καλάμια, ζύγι και χάρτινη ουρά, ωστόσο σήμερα οι περισσότεροι επιλέγουν να αγοράσουν έτοιμους χαρταετούς που προμηθεύονται από καταστήματα και πλανόδιους πωλητές.
Όλοι οι δήμοι οργανώνουν εκδηλώσεις για τα Κούλουμα με μουσική και δωρεάν φαγητό για όλους.
Έχουν προηγηθεί οι καρναβαλικές εκδηλώσεις στη Σούδα για τον δήμο Χανίων , την Κίσσαμο, την Παλαιόχωρα και τον Αποκόρωνα.
Ένα παλαιότερο έθιμο που φθίνει χρόνο με τον χρόνο είναι οι επισκέψεις των μασκαράδων σε σπίτια γνωστών και φίλων. Φορώντας συνήθως αυτοσχέδιες στολές νέοι κυρίως , πραγματοποιούσαν επισκέψεις σε σπίτια, ακόμα και σε άγνωστα.
Απαράβατος κανόνας ότι ένας από την παρέα, δεν φορούσε μάσκα για να μπορούν οι οικοδεσπότες ν’ αναγνωρίσουν την παρέα. Σήμερα, το έθιμο αυτό έχει περιοριστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό.