ΚΕΠΚΑ: Ποια είναι τα δικαιώματα των ταξιδιωτών

Κάθε χρόνο, περίπου 13 δισεκατομμύρια πολιτών ταξιδεύουν, με αεροπλάνα, τρένα, λεωφορεία, πλοία, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με το Κέντρο Προστασία Καταναλωτών (ΚΕΠΚΑ). Ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί, σε 15 δισεκατομμύρια μέχρι το 2030 και σε 20 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα, θέτει ως στόχο τη μείωση των εκπομπών ρύπων, στις μεταφορές, κατά 90% μέχρι το 2050, χρησιμοποιώντας ως εργαλεία την ψηφιοποίηση των μεταφορών, που αυξάνει την αποτελεσματικότητα και την ευελιξία.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Νοέμβριο του 2023, στο πλαίσιο του Πακέτου για την κινητικότητα των επιβατών, υιοθέτησε μια σειρά από προτάσεις, για να ενδυναμώσει τα δικαιώματα των ταξιδιωτών. Η εμπειρία, που αποκτήσαμε, από την κρίση της πανδημίας και την πτώχευση του ταξιδιωτικού κολοσσού Thomas Cook, το 2019 καθώς και οι στόχοι της παραπάνω Στρατηγικής οδήγησαν την Επιτροπή να αποσαφηνίσει τους κανόνες αποζημίωσης των ταξιδιωτών και τους κανόνες παροχής ενημέρωσης και υποστήριξης, όταν κάτι «πάει στραβά», σε ταξίδι που κλείστηκε μέσω διαμεσολαβητή, ή σε ταξίδι, με διαφορετικά μέσα (πολυτροπικές μετακινήσεις).

Οι όροι που υιοθέτησε η Επιτροπή περιλαμβάνουν:

•       Ισχυρότερα δικαιώματα επιβατών:
o  Οι επιβάτες αεροπορικών εταιριών, που κλείνουν το εισιτήριό τους, μέσω διαμεσολαβητών, θα έχουν τα ίδια δικαιώματα σε περίπτωση προβλήματος, με τους επιβάτες, που αγόρασαν το εισιτήριό τους απευθείας από την αεροπορική εταιρία.
o  Για πρώτη φορά, θεσμοθετούνται τα δικαιώματα των καταναλωτών που ταξιδεύουν με πολλά και διαφορετικά μέσα μεταφοράς. Έτσι, οι επιβάτες θα λαμβάνουν καλύτερη πληροφόρηση και ενημέρωση, που θα περιλαμβάνει τους ελάχιστους χρόνους ανταπόκρισης ανάμεσα στα διαφορετικά μέσα μεταφοράς καθώς και βοήθεια όταν αγοράζουν ενιαίο εισιτήριο για πολλαπλά μέσα μεταφοράς και «χάνουν» ανταποκρίσεις.
o      Τέλος, ενισχύονται τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, όταν ταξιδεύουν.

•       Αναθεώρηση της Οδηγίας για τα οργανωμένα ταξίδια:
o      Οι ταξιδιώτες θα αποζημιώνονται, όταν κάτι «πάει στραβά», εντός 14 ημερών. Για να υλοποιηθεί αυτή η δυνατότητα, οι πωλητές και οι διοργανωτές ταξιδιών θα αποζημιώνονται, από τους παρόχους υπηρεσιών, εντός 7 ημερών.
o        Οι ταξιδιώτες δε θα επιτρέπεται να καταβάλλουν, ως προκαταβολή, ποσό πάνω από το 25% της συνολικής τιμής του πακέτου, εκτός και αν πρέπει να καταβάλουν το συνολικό αντίτιμο κάποιων υπηρεσιών που περιλαμβάνονται στο πακέτο π.χ. αεροπορικά εισιτήρια. Οι διοργανωτές δε θα μπορούν να ζητήσουν το υπόλοιπο 75% του ποσού, νωρίτερα από τις 28 ημέρες πριν την έναρξη του ταξιδιού.
o        Σε όσους ταξιδιώτες δίνεται κουπόνι, ως αποζημίωση, πρέπει να έχουν ενημερωθεί ότι δικαιούνται άμεση επιστροφή των χρημάτων τους, εφόσον το επιθυμούν. Εάν επιλέξουν να αποδεχτούν το κουπόνι, θα πρέπει να ενημερωθούν για όλους τους όρους της χρήσης και της εξαργύρωσής του. Επίσης, τα κουπόνια πρέπει να καλύπτονται, με ασφάλειες, για την περίπτωση της χρεωκοπίας.
o        Οι ταξιδιώτες, αν οι συνδυασμένες υπηρεσίες που αγοράζουν αποτελούν πακέτο, θα πρέπει να λαμβάνουν ενημέρωση ποιος είναι υπεύθυνος σε περίπτωση προβλήματος και ποια είναι τα δικαιώματά τους.

•       Αναθεώρηση του κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμού για τις υπηρεσίες πληροφόρησης στις πολυτροπικές μετακινήσεις:
o        Οι επιβάτες θα μπορούν να βρίσκουν ευκολότερα πληροφορίες, σε πραγματικό χρόνο, για τους διαφορετικούς τρόπους μεταφοράς, μέσω των υπηρεσιών πληροφόρησης για τις μετακινήσεις, και να έχουν πρόσβαση σε ειδοποιήσεις, σε πραγματικό χρόνο, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, για παράδειγμα σχετικά με καθυστερήσεις και ματαιώσεις. Θα έχουν στη διάθεσή τους, επίσης, νέα είδη πληροφόρησης, όπως η δυνατότητα μεταφοράς ποδηλάτων στο τρένο και η προσβασιμότητα, για παράδειγμα, για επιβάτες με αναπηρία ή μειωμένη κινητικότητα. Ο συνδυασμός τρόπων μεταφοράς, μπορεί να μειώσει τις συνολικές εκπομπές ρύπων, από τον τομέα των μεταφορών, καθώς δίνει στους ταξιδιώτες τη δυνατότητα επιλογής του πλέον αποδοτικού και βιώσιμου τρόπου μεταφοράς.
o        Δημιουργείται ένας κοινός Ευρωπαϊκός Χώρος δεδομένων κινητικότητας, ο οποίος θα διευκολύνει την πρόσβαση, τη συγκέντρωση και την κοινοχρησία δεδομένων, από υφιστάμενες και μελλοντικές πηγές δεδομένων, για τις μεταφορές και την κινητικότητα. Οι ταξιδιώτες θα έχουν πρόσβαση σε δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, ώστε να ενημερώνονται σχετικά με την κατάσταση των μεταφορών και τις συνθήκες κυκλοφορίας και έτσι να προγραμματίζουν καλύτερα τις μετακινήσεις τους. Ο χώρος αυτός θα δώσει, επίσης, τη δυνατότητα σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς να αναπτύξουν καινοτόμες υπηρεσίες μεταφορών και να χαράξουν μια πολιτική μεταφορών με βάση τα δεδομένα.

Περιμέναμε, για καιρό αυτές τις ανακοινώσεις. Περιμένουμε, τώρα την εφαρμογή όλων των  παραπάνω για να διαπιστώσουμε οφέλη και κενά για τους καταναλωτές, αν και φοβόμαστε ότι είναι απογοητευτικά λίγα τα οφέλη για τους καταναλωτές.