Κοινωνική σύνδεση: Οι 3 πυλώνες της κοινωνικής ευημερίας

Πρόσφατα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δημοσίευσε μια σημαντική έκθεση στην οποία ανακηρύσσει τις κοινωνικές σχέσεις ως παγκόσμια προτεραιότητα για τη δημόσια υγεία. Πρόκειται για ένα τεράστιο βήμα στην ανάδειξη της σημασίας των κοινωνικών σχέσεων ως κρίσιμου παράγοντα για την παγκόσμια υγεία, μια ισχυρή μετατόπιση που αντανακλά την αυξανόμενη αναγνώριση ότι η κοινωνική σύνδεση έχει σημασία.

Αυτή η αυξανόμενη συνειδητοποίηση είναι ενθαρρυντική. Ωστόσο, εγείρει και ένα σημαντικό ερώτημα: Τι είναι ακριβώς η κοινωνική σύνδεση και τι επιδιώκουμε όταν την αναζητούμε;

Κοινωνική σύνδεση ≠ Κοινωνικές σχέσεις

Αν και οι όροι «κοινωνική σύνδεση» και «κοινωνικές σχέσεις» χρησιμοποιούνται συχνά εναλλακτικά, είναι σχετικοί αλλά έχουν διαφορετικές έννοιες. Οι σχέσεις, ιδιαίτερα οι στενές σχέσεις, συνήθως περιλαμβάνουν βαθιές, διαρκείς διαπροσωπικές αλληλεπιδράσεις που χαρακτηρίζονται από σημαντική συναισθηματική επένδυση, αμοιβαία κατανόηση και δέσμευση — σκεφτείτε τον καλύτερό σας φίλο, τον/την σύντροφό σας ή ένα στενό μέλος της οικογένειάς σας.

Η κοινωνική σύνδεση είναι πολύ μεγαλύτερη από τις στενές μας σχέσεις και περιλαμβάνει τους διάφορους τύπους σχέσεων, ρόλων και αλληλεπιδράσεων, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων στη ζωή μας στους οποίους μπορούμε να βασιστούμε και οι οποίοι μπορούν να βασιστούν σε εμάς, καθώς και τις θετικές και αρνητικές πτυχές αυτών των συνδέσεων. Περιλαμβάνει τις πιο στενές μας σχέσεις, καθώς και τους περιστασιακούς γνωστούς μας και ακόμη και τις σύντομες αλληλεπιδράσεις με αγνώστους.

Γιατί είναι σημαντική;

Οι κοινωνικές σχέσεις είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία και ευτυχία, και οι έρευνες δείχνουν ότι η απουσία ή η έλλειψη κοινωνικών σχέσεων έχει πολλές αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία, όπως αυξημένος κίνδυνος κατάθλιψης, καρδιαγγειακών παθήσεων, εγκεφαλικών επεισοδίων, ακόμη και άνοιας.

Παλαιότερη επιστημονική μελέτη μάλιστα, υποστηρίζει ότι οι κίνδυνοι για την υγεία που συνδέονται με την κοινωνική απομόνωση μπορεί να είναι συγκρίσιμοι με καθιερωμένους παράγοντες κινδύνου όπως το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και η σωματική αδράνεια.

Οι 3 πυλώνες

1. Δομή: Τα θεμέλια

Η δομή αναφέρεται στο μέγεθος και την ποικιλομορφία του κοινωνικού μας δικτύου και στη συχνότητα των κοινωνικών μας αλληλεπιδράσεων. Ουσιαστικά, αφορά την παρουσία ανθρώπων στη ζωή μας. Αυτό περιλαμβάνει τον αριθμό των ανθρώπων με τους οποίους έχουμε σχέση, τη συχνότητα με την οποία αλληλεπιδρούμε μαζί τους και την ποικιλία των ανθρώπων στη ζωή μας (π.χ. οικογένεια, φίλοι, συνάδελφοι, γείτονες). Η δύναμη αυτών των συνδέσεων επηρεάζεται επίσης από τη συχνότητα και τη συνέπεια των αλληλεπιδράσεων. Οι τακτικές, αξιόπιστες κοινωνικές επαφές ενισχύουν τους δεσμούς μας με τους άλλους.

Η ύπαρξη αυτών των σχέσεων, ρόλων και αλληλεπιδράσεων αποτελεί το θεμέλιο, ή τη δομή, που είναι απαραίτητη για τους άλλους δύο πυλώνες. Χωρίς ανθρώπους στη ζωή μας, δεν μπορούμε να επωφεληθούμε από τις λειτουργίες που εξυπηρετούν ή τις θετικές ιδιότητες που διαθέτουν. Ωστόσο, το να έχουμε απλώς ανθρώπους στη ζωή μας δεν είναι αρκετό. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε και τους άλλους δύο πυλώνες.

2. Λειτουργία: Η υποστήριξη

Οι κοινωνικές σχέσεις εξυπηρετούν επίσης διάφορες λειτουργίες στη ζωή μας, ικανοποιώντας διαφορετικές ανάγκες και στόχους συμπεριλαμβανομένης της παροχής πρακτικής και συναισθηματικής υποστήριξης. Το να έχουμε ανθρώπους στους οποίους μπορούμε να βασιζόμαστε είναι ζωτικής σημασίας σε περιόδους κρίσης αλλά και για τη γενική καθημερινή ευημερία μας. Οι άνθρωποι που μας υποστηρίζουν καθημερινά και ενεργά μπορούν να μετριάσουν τις αρνητικές επιπτώσεις του στρες και των αντιξοοτήτων στην υγεία, να προωθήσουν την ανθεκτικότητα, να μειώσουν την ευπάθεια σε προβλήματα ψυχικής υγείας και να βοηθήσουν στη διατήρηση της σωματικής υγείας.

Το να γνωρίζουμε ότι μπορούμε να βασιζόμαστε σε άλλους και να έχουμε άλλους που μπορούν να βασίζονται σε εμάς, μας δίνει επίσης τη δύναμη να «χτίσουμε» αυτοπεποίθηση και ανθεκτικότητα, που επηρεάζουν τον τρόπο που παρουσιαζόμαστε στις σχέσεις μας, στην κοινότητά μας, την εργασία μας και στον κόσμο.

3. Ποιότητα: Η ικανοποίηση

Η ποιότητα των κοινωνικών σχέσεων αντικατοπτρίζει τις θετικές ή αρνητικές πτυχές των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεών μας. Οι σχέσεις υψηλής ποιότητας είναι συχνά ικανοποιητικές και υποστηρικτικές, χαρακτηρίζονται από χαμηλότερα επίπεδα επίμονων συγκρούσεων και συμβάλλουν στο υψηλότερο αίσθημα ευτυχίας. Οι σχέσεις χαμηλής ποιότητας, από την άλλη πλευρά, χαρακτηρίζονται από συχνές συγκρούσεις και άγχος και μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την υγεία, επηρεάζοντας τόσο την καθημερινή ευτυχία όσο και τη μακροπρόθεσμη ευημερία.

Η κατανόηση του ξεχωριστού ρόλου κάθε πυλώνα — δομή, λειτουργία και ποιότητα — είναι απαραίτητη για να κατανοήσουμε πώς οι κοινωνικές σχέσεις επηρεάζουν την υγεία και την ευημερία μας. Καθένας από αυτούς συμβάλλει με μοναδικό τρόπο και, όταν καλλιεργούνται από κοινού, συμβάλλουν σε μια πιο υγιή και ικανοποιητική ζωή.