Κορωνοϊός: Εξελίσσεται για να προστατευτεί από τα εμβόλια. Τι δείχνει η μετάλλαξη Έψιλον

Ο νέος κορωνοϊός έχει την ικανότητα να δημιουργεί μεταλλάξεις που του επιτρέπουν να αποφεύγει τα υπάρχοντα εμβόλια και πιθανώς ορισμένες θεραπείες εναντίον, σύμφωνα με μία νέα μελέτη. Το εύρημα αυτό δεν είναι θεωρητικό, αλλά υπαρκτό, καθώς αφορά το στέλεχος Έψιλον που ανιχνεύθηκε στην Καλιφόρνια από τα τέλη του 2020.

Όπως εξηγεί ο κ. Γιώργος Κόκοτος, καθηγητής Οργανικής Χημείας-Φαρμακοχημείας στο ΕΚΠΑ, επιστήμονες από ΗΠΑ και Ελβετία δημοσίευσαν προσφάτως μελέτη που αποκαλύπτει έναν «πρωτοφανή μοριακό μηχανισμό» με τον οποίο μπορεί ο κορωνοϊός να διαφεύγει των υπαρχόντων εμβολίων.

Ειδικότερα, το στέλεχος Έψιλον φέρει μεταλλάξεις αμινοξέων στην πρωτεΐνη-ακίδα του. Την πρωτεΐνη αυτή χρησιμοποιεί ο κορωνοϊός για να προσκολλάται στα ανθρώπινα κύτταρα (πρόσδεση). Ύστερα μπορεί να εισβάλλει στο εσωτερικό τους για να αρχίσει η λοίμωξη COVID-19.

Τρία αμινοξέα

Οι μεταλλάξεις στο στέλεχος Έψιλον αφορούν τρία αμινοξέα της πρωτεΐνης ακίδας, που αντικαθίστανται από διαφορετικά αμινοξέα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αλλαγή της δομής της πρωτεΐνης στον χώρο. Το γεγονός αυτό εμποδίζει πλέον τα αντισώματα να αναγνωρίσουν την πρωτεΐνη.

Τελική συνέπεια είναι να μετριάζεται η εξουδετερωτική ισχύς που έχουν τα αντισώματα που έχουν προέλθει:

• Είτε από τον εμβολιασμό εναντίον της COVID-19
• Είτε από προηγούμενη λοίμωξη με τον κορωνοϊό

«Τέτοιες μεταλλάξεις έχουν τη δυνατότητα να αποφεύγουν και ειδικά μονοκλωνικά αντισώματα που χρησιμοποιούνται στην κλινική πράξη ως θεραπευτικά μέσα», προσθέτει ο καθηγητής.

Η αλλαγή της δομής της πρωτεΐνης-ακίδας στη μετάλλαξη Έψιλον διαπιστώθηκε με ηλεκτρονική κρυομικροσκοπία. Ο σχηματισμός ενός νέου δισουλφιδικού δεσμού επιβεβαιώθηκε με φασματομετρία μάζας.

Λίγα κρούσματα

Το στέλεχος Έψιλον που έχει δημιουργήσει ο κορωνοϊός χαρακτηρίζεται ως «μετάλλαξη ανησυχίας», κατά τον κ. Κόκοτο. Έχει εξαπλωθεί σε αρκετές πολιτείες των ΗΠΑ και σε 34 άλλες χώρες του κόσμου. Έως στιγμής, τα κρούσματά της στις ΗΠΑ ανέρχονται σε περίπου 46.000. Στις υπόλοιπες χώρες, ο αριθμός τους παραμένει μικρός.

Η κατανόηση του μηχανισμού με τον οποίο οι μεταλλάξεις έχουν τη δυνατότητα να μετριάζουν λίγο ή πολύ την προστατευτική δράση των αντισωμάτων είναι πολύ σημαντική. Αφ’ ενός δείχνει πόσο σημαντική είναι η συνεχής εγρήγορση για την COVID-19. Αφ’ ετέρου «υπογραμμίζει την αναγκαιότητα ανάπτυξης φαρμάκου που θα αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τη νόσο, σκοτώνοντας τον κορωνοϊό στο αρχικό του στάδιο», καταλήγει ο κ. Κόκοτος.

Όπως αναφέρει ο βρετανικός Independent, το στέλεχος Έψιλον είχε προκαλέσει ιδιαίτερη ανησυχία όταν πρωτοανιχνεύθηκε, γιατί μεταδιδόταν εύκολα. Τον περασμένο Φεβρουάριο αντιπροσώπευε το 16% των κρουσμάτων που προκαλούσε ο κορωνοϊός στις ΗΠΑ. Ωστόσο σύντομα το υπερκέρασε το στέλεχος Άλφα (βρετανικό) που κυριάρχησε στις ΗΠΑ. Έτσι, σήμερα το στέλεχος Έψιλον αποτελεί το 1% των κρουσμάτων.