Κορωνοϊός: Γιατί έδωσαν κορτιζόνη στον Τραμπ και σε τι τον βοήθησε

Πολλά ερωτηματικά προκάλεσε η φαρμακευτική αγωγή στην οποία υποβλήθηκε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, όταν εκδήλωσε τη λοίμωξη που προκαλεί ο κορωνοϊός Covid-19. Μεταξύ άλλων του χορηγήθηκε δεξαμεθαζόνη, μία κορτιζόνη η οποία, όπως ελέχθη, ενδείκνυται για ασθενείς με βαριά νόσο Covid-19.

Αυτό, όμως, δεν είναι απολύτως ακριβές, σύμφωνα με τους καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών Ευστάθιο Καστρίτη και Θάνο Δημόπουλο (πρύτανης ΕΚΠΑ). Όπως εξηγούν, ορισμένα κορτικοστεροειδή (υδροκορτιζόνη, δεξαμεθαζόνη) είναι η μοναδική θεραπεία η οποία, όταν χορηγείται σε ασθενείς με μέτριας βαρύτητας ή σοβαρή νόσο Covid-19, σχετίζεται με:

• Ελάττωση της θνητότητας
• Ελάττωση της πιθανότητας διασωλήνωσης

Με βάση αυτά τα δεδομένα, η δεξαμεθαζόνη είχε ένδειξη για χορήγηση στον κ. Τραμπ, ο οποίος ως φαίνεται έπασχε από μέτριας βαρύτητας νόσο COVID-19.

Πόσο μειώνουν, όμως, τα κορτικοστεροειδή όπως η δεξαμεθαζόνη τους προαναφερθέντες κινδύνους; Να τι έχουν δείξει οι έως τώρα μελέτες, σύμφωνα με τους δύο διακεκριμένους Έλληνες καθηγητές.

Μελέτη RECOVERY

Στις 16 Ιουνίου 2020 ανακοινώθηκαν  τα πρώτα αποτελέσματα της κλινικής μελέτης RECOVERY, που διεξήχθη στη Βρετανία. Τα αποτελέσματα αυτά δημοσιεύθηκαν αναλυτικά έναν μήνα αργότερα στην ιατρική επιθεώρηση New England Journal of Medicine.

Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν 6.425 ασθενείς. Χωρίστηκαν τυχαία (τυχαιοποιήθηκαν) σε δύο ομάδες:

• Οι 2.104 έλαβαν δεξαμεθαζόνη
• Οι 4.321 έλαβαν την συνήθη αγωγή

Η θεραπεία με δεξαμεθαζόνη (6 mg την ημέρα για 10 ημέρες) μείωσε τη θνησιμότητα:

• Κατά το περίπου ένα τρίτο στους διασωληνωμένους ασθενείς (σε 29,3% έναντι 41,4%)
• Κατά το ένα πέμπτο σε ασθενείς που είχαν ανάγκη για συμπληρωματικό οξυγόνο (σε 23,3% έναντι 26,2%)

Ωστόσο, δεν υπήρχε σημαντικό όφελος μεταξύ των ασθενών που δεν χρειάζονταν οξυγόνο ή δεν ήταν διασωληνωμένοι.

Τρεις ακόμα μελέτες

Τρεις ακόμα τυχαιοποιημένες μελέτες εξέτασαν την χρήση κορτικοστεροειδών σε ασθενείς με μέτριας βαρύτητας ή σοβαρή CΟVΙD-19.

Η μελέτη REMAP-CAP τυχαιοποίησε 403 ασθενείς με σοβαρή νόσο να λάβουν:

• Υδροκορτιζόνη σε χαμηλή δόση
• Υδροκορτιζόνη σε προσαρμοσμένη δόση με βάση την βαρύτητα του σοκ ή
• Να μην λάβουν υδροκορτιζόνη

Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι η υδροκορτιζόνη (είτε σε σταθερή είτε σε προσαρμοσμένη δόση) πιθανώς βελτιώνουν την έκβαση της COVID-19.

Η μελέτη CoDEX τυχαιοποίησε 299 ασθενείς με μέτρια ή σοβαρή αναπνευστική δυσχέρεια (σύνδρομο ARDS) και τη λοίμωξη που προκαλεί ο κορωνοϊός να λάβουν:

• Δεξαμεθαζόνη υψηλής δόσης (20 mg ανά ημέρα για 5 ημέρες, στη συνέχεια 10 mg ανά ημέρα για 5 ημέρες)
• Την συνήθη θεραπεία (δηλαδή χωρίς κορτιζόνη)

Η μελέτη διεξήχθη σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) της Βραζιλίας. Όπως έδειξε, η δεξαμεθαζόνη πιθανώς βελτίωσε την έκβαση των ασθενών που την έλαβαν. Μάλιστα στην πορεία της μελέτης χορηγήθηκε και σε αρκετούς ασθενείς της ομάδας της συνήθους θεραπείας. Ωστόσο ο αριθμός των συμμετεχόντων ήταν ανεπαρκής ώστε να αξιολογηθεί η επίδραση του φαρμάκου στην θνητότητα.

Στη μελέτη CAPE COVID, που διεξήχθη σε ΜΕΘ στη Γαλλία, 149 ασθενείς τυχαιοποιήθηκαν ώστε να λάβουν:

• Χαμηλή δόση υδροκορτιζόνης
• Εικονικό φάρμακο (placebo)

Η μελέτη κατέδειξε τάση για μεγαλύτερο όφελος σε αρρώστους που έλαβαν υδροκορτιζόνη.

Συνδυασμένη ανάλυση από τον ΠΟΥ

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συντόνισε μία συνδυασμένη ανάλυση (προοπτική μετανάλυση) αυτών των κλινικών μελετών και τριών ακόμα. Η μετανάλυσή του ονομάστηκε PROSPERO CRD42020197242.

Στην μετανάλυση εντάχθηκαν στοιχεία από συνολικά 1.703 ασθενείς:

• Οι 678 είχαν τυχαιοποιηθεί να λάβουν κορτικοστεροειδή (υδροκορτιζόνη ή δεξαμεθαζόνη)
• Οι 1.025 είχαν τυχαιοποιηθεί να λάβουν τη συνήθη περίθαλψη ή εικονικό φάρμακο

Η μετανάλυση έδειξε ότι όντως η θνησιμότητα ήταν χαμηλότερη στους ασθενείς που λάμβαναν κορτιζόνη (δεξαμεθαζόνη ή υδροκορτιζόνη). Η μείωση του σχετικού κινδύνου έφτανε το περίπου 34%.

«Τα κορτικοστεροειδή φαίνεται να ωφελούν ασθενείς με σοβαρή COVID-19, είτε είναι διασωληνωμένοι είτε χρειάζονται συμπληρωματικό οξυγόνο χωρίς να είναι διασωληνωμένοι», τονίζουν οι καθηγητές Καστρίτης και Δημόπουλος. «Αν και το ακριβές χρονικό σημείο στην πορεία της νόσου, όπου πρέπει να γίνεται η έναρξη των κορτικοστεροειδών σε κάθε ασθενή ξεχωριστά, παραμένει ασαφές, σήμερα χορηγούνται σε ασθενείς που χρειάζονται συμπληρωματικό οξυγόνο είτε με απλή μάσκα είτε είναι διασωληνωμένοι».