Κορωνοϊός: Τι είναι η αερογενής μετάδοση και γιατί έχει σημασία

Αίσθηση προκάλεσε η παραδοχή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ότι «έχουν προκύψει ενδείξεις» πως ο κορονοϊός Covid-19 μεταδίδεται αερογενώς. Τί ακριβώς είπε όμως; Τί σημαίνει αερογενής μετάδοση του ιού; Και ποιες είναι αυτές οι «ενδείξεις»;

«Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα αερογενούς μετάδοσης σε δημόσιους χώρους», δήλωσε η καθηγήτρια Benedetta Allegranzi, ανώτατη αξιωματούχος του Π.Ο.Υ. σε θέματα Πρόληψης & Ελέγχου Λοιμώξεων.

Όπως εξήγησε, οι χώροι όπου μπορεί να συμβεί αερογενής μετάδοση είναι κυρίως οι κλειστοί χώροι με:

• Συνωστισμό ατόμων και
• Φτωχό αερισμό

«Αναδύονται ενδείξεις ότι ο κορωνοϊός μπορεί να μεταδοθεί αερογενώς», είπε η Dr Allegranzi. «Ωστόσο δεν είναι οριστικές. Πρέπει να συλλέξουμε και να ερμηνεύσουμε τα στοιχεία αυτά και εξακολουθούμε να το κάνουμε».

Πως μεταδίδεται ο κορωνοϊός

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έλεγε έως τώρα πως ο κορωνοϊός μεταδίδεται από άτομο σε άτομο μέσω των μεγάλων σταγονιδίων που εκλύονται όταν ένας ασθενής βήχει ή φταρνίζεται.

Τα σταγονίδια αυτά συνήθως έχουν μέγεθος μεγαλύτερο από 5 μικρά (ή μικρόμετρα, συμβολίζονται μm). Το 1 μικρόν ισούται με ένα εκατομμυριοστό του μέτρου. Χάρη στη βαρύτητα, αυτά τα μεγάλα σταγονίδια δεν μένουν πολλή ώρα στον αέρα ούτε φθάνουν σε μεγάλη απόσταση.

Αν κάποιος βρίσκεται σε απόσταση 1,5 μέτρου από τον ασθενή που βήχει, πιθανότατα δεν θα μολυνθεί. Γι’ αυτό και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά να τηρούμε κοινωνική απόσταση 1-2 μέτρων από άλλα άτομα έως ότου περάσει η πανδημία.

Όπως προαναφέρθηκε, τα μεγάλα σταγονίδια δεν μένουν πολλή ώρα στον αέρα. «Προσγειώνονται» στις διάφορες επιφάνειες όπου ο κορωνοϊός μπορεί να ζήσει από λίγες ώρες έως λίγες ημέρες. Γι’ αυτό μία άλλη ισχυρή σύσταση είναι το συχνό και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών. Ειδάλλως, υπάρχει κίνδυνος να πιάσουμε τον κορωνοϊό με τα χέρια μας και να τον φέρουμε στα μάτια, στο στόμα ή στη μύτη μας, απ’ όπου θα μολυνθούμε.

Αυτά τα μεγάλα σταγονίδια, λοιπόν, ήσαν έως τώρα η κύρια πηγή μετάδοσης του κορωνοϊού.

Η αερογενής μετάδοση

Ο κορωνοϊός όμως από νωρίς στην πανδημία είχε δείξει πως μπορεί να μεταδίδεται και αερογενώς. Ωστόσο οι ενδείξεις δεν ήταν πολλές και αρχικά δεν είχαν αξιολογηθεί. Τώρα όμως έχουν αρχίσει να συσσωρεύονται.

Η αερογενής μετάδοση αφορά σταγονίδια που είναι αρκετά μικρά ώστε να αιωρούνται για αρκετή ώρα στον αέρα. Τα σταγονίδια αυτά έχουν μέγεθος κάτω από 5 μm.

Όπως έγραψαν και 239 επιστήμονες σε ανοικτή επιστολή προς τον Π.Ο.Υ. τα μικροσκοπικά σταγονίδια εκπέμπονται μεταξύ άλλων με την εκπνοή και την ομιλία. Επομένως, δεν χρειάζεται να είναι κάποιος εμφανώς άρρωστος με συμπτώματα για να τα απελευθερώσει γύρω του. Μπορεί κάλλιστα να είναι ένας ασυμπτωματικός ασθενής.

Επιπλέον, τα μικροσκοπικά σταγονίδια (το αερόλυμα, όπως το λένε οι επιστήμονες) μπορεί να εξαπλωθούν σε απόσταση αρκετών μέτρων. Μπορούν επίσης να αιωρούνται στον αέρα ακόμα κι όταν ο μολυσμένος φορέας τους έχει βγει από το δωμάτιο. Με τα σταγονίδια αυτά η μετάδοση γίνεται εύκολα μέσω της αναπνοής.

«Είναι σαν τον καπνό των τσιγάρων», λέει η Dr Linsey Marr, καθηγήτρια Πολιτικής & Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο Virginia Tech, μία εκ των 239 επιστημόνων. «Το σύννεφο του καπνού είναι πιο πυκνό γύρω από έναν καπνιστή. Διασπείρεται όμως σε ολόκληρο τον χώρο όπου βρίσκεται. Τα ιογενή αερολύματα δρουν σε μεγάλο βαθμό με τον ίδιο τρόπο».

Οι επιστημονικές ενδείξεις

Τα επιστημονικά δεδομένα, που υποστηρίζουν την άποψη ότι ο νέος κορωνοϊός μπορεί να μεταδοθεί και μέσω του αέρα, έχουν διάφορες μορφές. Υπάρχουν, κατ’ αρχάς, εργαστηριακές μελέτες που δείχνουν ότι ο κορωνοϊός μπορεί να μετατραπεί σε αερόλυμα. Μπορεί επίσης να επιζήσει έως 4 ώρες στα μικροσταγονίδια.

Επιπλέον, ίχνη από το DNA του κορωνοϊού έχουν βρεθεί σε δείγματα αερολυμάτων σε διάφορα νοσηλευτικά ιδρύματα, όπως σε δύο νοσοκομεία της πόλης Ουχάν (Wuhan). Η Ουχάν υπήρξε το επίκεντρο της παρούσας πανδημίας, αφού ο κορωνοϊός ξεκίνησε την πορεία του από μία τοπική υπαίθρια αγορά.

Βέβαια, πρέπει να τονιστεί πως η παρουσία του κορωνοϊού στα αερολύματα δεν συνεπάγεται αυτομάτως πως μεταδίδεται και από αυτά. Ισχυρές ενδείξεις επ’ αυτού παρέχουν ορισμένα περιστατικά που έχουν καταγραφεί τους τελευταίους μήνες. Κατ’ αυτά, υπήρξε μαζική μόλυνση πολλών ατόμων από τον κορωνοϊό παρά την απουσία στενής επαφής.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα υπήρξε η περίπτωση μιας χορωδίας στις ΗΠΑ. Στη διάρκεια μιας πρόβας μολύνθηκαν 45 άνθρωποι, παρότι διατηρούσαν αποστάσεις μεταξύ τους. Δύο από τους ασθενείς τελικά έχασαν τη ζωή τους.

Άλλο παράδειγμα είναι η μετάδοση του κορωνοϊού σε παρακείμενα τραπέζια εστιατορίου στην πόλη Guangzou της Κίνας. Όσοι μολύνθηκαν βρίσκονταν στη ροή του αέρα της μονάδας κλιματισμού του εστιατορίου.

Αυτά και άλλα περιστατικά παρατίθενται από τους 239 επιστήμονες στην ανοικτή επιστολή τους προς τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Τι σημαίνει η αερογενής μετάδοση

Η αερογενής μετάδοση υποδηλώνει πως ο κορωνοϊός μπορεί να μεταδίδεται πιο εύκολα απ’ ό,τι πίστευαν έως τώρα οι ειδικοί. Εγείρει επίσης την πιθανότητα να διασπείρεται ο κορωνοϊός μέσω των ρευμάτων αέρα. Ή ακόμα και μέσω του κλιματισμού, λέει ο Dr Hassan Vally, αναπληρωτής καθηγητής Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο La Trobe, στη Μελβούρνη.

Σε τέτοια περίπτωση, η ισχύουσα κοινωνική απόσταση μπορεί να μην είναι αποτελεσματική, κυρίως για τους κλειστούς χώρους με φτωχό φυσικό αερισμό.

Ποιο θα ήταν το «αντίδοτο»; «Η ευρύτερη χρήση μάσκας στους κλειστούς χώρους και ο αδιάκοπος φυσικός αερισμός», απαντά ο Dr Vally.

Πού μας αφήνουν όλ’ αυτά; Δύο επιλογές υπάρχουν, σύμφωνα με τους ειδικούς. Είτε θα υιοθετήσουμε άμεσα αυτού του είδους τα μέτρα, είτε θα περιμένουμε τα οριστικά συμπεράσματα της επιστήμης. Αν και, όπως έχει αποδείξει η πανδημία του κορωνοϊού έως σήμερα, η αναμονή δεν είναι πάντοτε ο καλύτερος σύμβουλος…