Κυκλική Οικονομία και Προστασία του Περιβάλλοντος τα επόμενα στοιχήματα για τον κλάδο των Ορυκτών Πρώτων Υλών

Η Κυκλική Οικονομία ως εργαλείο που θα βοηθήσει τον κλάδο των Ορυκτών Πρώτων Υλών (ΟΠΥ) να απαντήσει στην πρόκληση της κλιματικής αλλαγής και να επιτύχει τον στόχο της βιώσιμης ανάπτυξής του με ταυτόχρονη προστασία του περιβάλλοντος, βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του 5ου Greek RawMaterials Community Dialogue, που διοργάνωσε και φέτος το Περιφερειακό Κέντρο Ελλάδας για τις Πρώτες Ύλες – EIT RawMaterials Hub: Regional Center Greece (RCGREECE) στο πλαίσιο της ετήσιας θεσμοθετημένης συνάντησης της Ελληνικής Κοινότητας των ΟΠΥ. 

Η διοργάνωση, παρότι φέτος πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά, σημείωσε μεγάλη επιτυχία και συγκέντρωσε διακεκριμένους Έλληνες και Ευρωπαίους εκπροσώπους του κλάδου, τόσο από την ακαδημαϊκή κοινότητα όσο από την αγορά, καθώς και θεσμικούς φορείς, δίνοντας την ευκαιρία για ανταλλαγή απόψεων σε υψηλό επίπεδο, με ενεργό συμμετοχή του κοινού.

Με τουλάχιστον 100 δισεκατομμύρια τόνους εκπομπών αερίων και απορριμμάτων κάθε χρόνο, που αναλογούν σε περίπου 40 κιλά ανά άτομο, η επένδυση στην Κυκλική Οικονομία μοιάζει πλέον με μονόδρομο, γι’ αυτό και η Ευρωπαϊκή Ένωση την θέτει ως βασική προτεραιότητα όχι μόνο για την περιβαλλοντική πολιτική της, αλλά και συνολικά για τις πολιτικές της τα επόμενα χρόνια. Μέσα σε αυτό το σκηνικό καλείται να προσαρμοστεί, να λειτουργήσει και να αναπτυχθεί περαιτέρω ο κλάδος των ΟΠΥ, καθώς η αειφορία γίνεται πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καινοτομίας και της ανάπτυξης, όπως τόνισε ο Καθηγητής Ιωάννης Πασπαλιάρης, Διευθυντής του RCGREECE, ανοίγοντας τις εργασίες της διήμερης διοργάνωσης. Στο ίδιο μήκος κύματος βρέθηκαν με τις εναρκτήριες ομιλίες τους η κα Αννα Μισέλ Ασημακοπούλου, Μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ο κος Krzysztof Kubacki, Διευθυντής του EIT RawMaterials Innovation Hub CLC East.

Η «πράσινη» ανάπτυξη του κλάδου των ΟΠΥ, με την επένδυση στην έξυπνη εξόρυξη και διαχείριση, στην ανάπτυξη νέων, αειφόρων προϊόντων και στη συνεργασία με την αγορά αλλά και με την κοινωνία, αναδείχθηκε ως κορυφαία πρόκληση για το μέλλον της βιομηχανίας. Όπως τόνισε ο Mattia Pellegrini, επικεφαλής της Μονάδας Διαχείρισης Αποβλήτων και Δευτερογενών Υλικών (ENV.B.3) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Κυκλική Οικονομία δεν είναι απλώς ένας από τους 8 πυλώνες της «Πράσινης Συμφωνίας» (Green Deal) της Ε.Ε., αλλά αναδεικνύεται σε Νο1 προτεραιότητα και είναι η πρώτη φορά που ένα περιβαλλοντικό θέμα βρίσκεται στην κορυφή των προτεραιοτήτων των πολιτικών της Ένωσης. Πρόσθεσε, δε, ότι δεν αφορά μόνο το περιβάλλον αλλά και το ευρωπαϊκό βιομηχανικό μοντέλο του μέλλοντος, γι’ αυτό και το Πλάνο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία παρουσιάστηκε από την Ε.Ε. μαζί με τη νέα Βιομηχανική Στρατηγική της, τον περασμένο Μάρτιο, και θέτει προτεραιότητες και στόχους για τη λειτουργία της βιομηχανίας σε αυτό το νέο περιβάλλον. 

Στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκε και ο Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, Κωνσταντίνος Αραβώσης, ο οποίος προανήγγειλε την ανακοίνωση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας του Επιχειρησιακού Πλάνου 2021-2025 για την Κυκλική Οικονομία, το οποίο περιλαμβάνει 65 δράσεις που θα οδηγήσουν στον κυκλικό μετασχηματισμό. Όπως είπε, το  ΕΙΤ RawMaterials και το RCGREECE μπορούν να διαδραματίσουν κομβικό ρόλο στην προσπάθεια να περάσουμε στο μοντέλο της Κυκλικής Οικονομίας, ενώ προανήγγειλε περισσότερες πρωτοβουλίες και σε νομοθετικό επίπεδο το επόμενο διάστημα στο πεδίο της διαχείρισης αποβλήτων.

Στις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει το τελευταίο διάστημα το Υπουργείο Περιβάλλοντος και σχετίζονται με τον κλάδο των ΟΠΥ αναφέρθηκε η Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Φυσικών Πόρων, Αλεξάνδρα Σδούκου, μέσω επιστολής, εστιάζοντας στον Εθνικό Οδικό Χάρτη για τις Εξορύξεις και τη Γεωθερμία, στο Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης για τις περιοχές που εξαρτώνται από το λιγνίτη, το μετασχηματισμό της ΛΑΡΚΟ κ.ά., που όπως είπε εντάσσονται στην ενεργό συμμετοχή της Ελλάδας στις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η βιομηχανία σχεδιάζει το μέλλον

Τον τρόπο με τον οποίο η βιομηχανία ΟΠΥ θα απαντήσει στις προκλήσεις του μέλλοντος και ιδιαίτερα στην προσαρμογή στο μοντέλο της Κυκλικής Οικονομίας, περιέγραψαν εκπρόσωποι των επιχειρήσεων του κλάδου. Όπως είπε ο Mark Rachovides, Πρόεδρος της Euromines, «στην Ευρώπη διαμορφώνεται ένας μοναδικός συνδυασμός παραγόντων που δίνουν την ευκαιρία για ένα Green Deal: Δημοκρατία, ανθρώπινο δυναμικό, υποδομές, τεχνογνωσία. Στο μέλλον θα προσπαθήσουμε να εξάγουμε νέα προϊόντα αντί για λιγνίτη».

Κοινό συμπέρασμα των βιομηχανικών και θεσμικών εκπροσώπων κκ Γ. Πανιάρα, Προέδρου Επιτροπής ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, A. Κεφάλα, Προέδρου Συνδέσμου Ελληνικών Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, Δ. Χανή, Προέδρου Ένωσης Τσιμεντοβιομηχανιών Ελλάδος και Β. Ρίζου, Ερευνητή, Επικεφαλή βιώσιμων πόρων και κυκλικής οικονομίας στο Κέντρο Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής, ήταν πως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα αναδειχθούν σε κεντρικό παράγοντα για τη λειτουργία της Κυκλικής Οικονομίας, γι’ αυτό και ενθαρρύνεται από την Ε.Ε. η δημιουργία Cluster στον τομέα της εξόρυξης, που μπορούν να συμβάλουν στην υποστήριξη των παρεχόμενων υπηρεσιών, του τεχνολογικού μετασχηματισμού, της μεταφοράς τεχνογνωσίας και πόρων, αλλά και της πρόσβασης σε νέες επενδύσεις, τόσο σε κεντρικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. 

Μεγάλο ήταν το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων για το τεχνικό Workshop με τίτλο «Διαχείριση & Χαρακτηρισμός Εξορυκτικών Αποβλήτων» καθώς το συγκεκριμένο θέμα είναι πλέον αναπόσπαστο μέρος του σχεδιασμού κάθε εξορυκτικής δραστηριότητας, τόσο για τον έλεγχο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων όσο και για την μετατροπή των αποβλήτων σε χρήσιμα δευτερογενή υλικά, που δημιουργούν οικονομίες κλίμακας. 

Στο πλαίσιο αυτού, ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν οι καλές πρακτικές στον τομέα της εξόρυξης στην Ελλάδα που παρουσίασε η  Ελληνικός Χρυσός ΑΕ, με έμφαση στο φιλόδοξο και επιτυχημένο μοντέλο διαχείρισης αποβλήτων στην Κασσάνδρα της Χαλκιδικής, που είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της εξορυκτικής δραστηριότητας της εταιρείας σε Ολυμπιάδα, Στρατώνι και Σκουριές.

Τέλος, κοινό συμπέρασμα όλων των εκπροσώπων του κλάδου ήταν ότι στην επιτυχία του μοντέλου της Κυκλικής Οικονομίας είναι εξαιρετικά σημαντικός ο ρόλος της Εκπαίδευσης, είτε αυτή αφορά τους άμεσα εμπλεκόμενους του κλάδου είτε τους φοιτητές, τους επαγγελματίες ή ακόμα και τους καταναλωτές.