Mάχη Βορρά – Νότου για τον νέο επταετή προϋπολογισμό της Ε.Ε.

ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ-ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Εντονος σκεπτικισμός επικρατεί στις Βρυξέλλες λίγες μέρες πριν από την άτυπη σύνοδο της 20ής Φεβρουαρίου για τη δυνατότητα εξεύρεσης συμβιβασμού σχετικά με το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ), τον κοινοτικό προϋπολογισμό της επόμενης επταετίας. Το μεσημέρι της Παρασκευής ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ παρουσίασε στα κράτη-μέλη τη δική του πρόταση για το ΠΔΠ, που θα αποτελέσει τη βάση των διαπραγματεύσεων στην τελική ευθεία. Ο κ. Μισέλ έχει συναντηθεί τις τελευταίες εβδομάδες με όλους τους ηγέτες των 27 κρατών-μελών της Ε.Ε. –κάποιες συναντήσεις διήρκεσαν πάνω από τρεις ώρες– και τους έχει διαμηνύσει ότι έχει φτάσει η ώρα των αποφάσεων. Υψηλόβαθμος Ευρωπαίος αξιωματούχος τόνιζε την Παρασκευή ότι «είμαστε πεπεισμένοι ότι καθένας από τους 27 ηγέτες μπορεί να παρουσιάσει την πρότασή μας ως νίκη».

Οι «φειδωλοί»

Ωστόσο, Ευρωπαίοι διπλωμάτες –ειδικά από τις πιο εύπορες χώρες, που καλούνται να καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων– εκφράζουν αυξανόμενη δυσπιστία ότι είναι εφικτή η συμφωνία. «Δεν θα στοιχημάτιζα πολλά χρήματα σε αυτό» σημειώνει ένας στην «Κ». «Οι δύο πλευρές απέχουν πολύ η μία από την άλλη. Είναι αναγκαίο να υπάρξει μία πρώτη αποτυχημένη προσπάθεια», εξηγεί άλλος.

Τα δύο βασικά στρατόπεδα είναι οι «φειδωλοί τέσσερις» (Σουηδία, Δανία, Αυστρία, Ολλανδία), συν η φαινομενικά λιγότερο αδιάλλακτη Γερμανία, απέναντι στους επονομαζόμενους «Φίλους της Συνοχής», με άτυπο επικεφαλής τον Πορτογάλο πρωθυπουργό Αντόνιο Κόστα. Η διαφοροποίηση του Βερολίνου από τους υπόλοιπους θιασώτες της κοινοτικής δημοσιονομικής πειθαρχίας οφείλεται κυρίως στην επιθυμία της κυβέρνησης Μέρκελ να έχει λυθεί το ζήτημα αυτό πριν από τη γερμανική προεδρία του δεύτερου εξαμήνου του έτους (η ατζέντα της είναι ήδη γεμάτη με το νέο σύμφωνο για το μεταναστευτικό, τη νέα οδηγία για τον περιορισμό των εκπομπών και το Brexit).

Η βασική θέση των καθαρών συνεισφορέων σχετικά με το μέγεθος του νέου ΠΔΠ –του πρώτου της μετα-Brexit εποχής, που συνεπάγεται ένα καθαρό χρηματοδοτικό κενό 60 δισ. ευρώ περίπου– είναι ότι πρέπει να περιοριστεί στο 1% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (ΑΕΕ) της οικονομίας των «27» (πρόκειται για το ίδιο ποσοστό που είχε αποφασιστεί το 2013 για την τρέχουσα περίοδο – απλά τότε οι χώρες ήταν 28). Μεγάλη σημασία όμως έχει γι’ αυτούς η διατήρηση του «διορθωτικού μηχανισμού» (του λεγόμενου rebate) – των επιστροφών που λαμβάνουν από τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Η διατήρηση των rebates θα είναι κλειδί για να υποχωρήσουν από τη σκληρή θέση του 1%.

Η πρόταση του Σ. Μισέλ ισοδυναμεί με το 1,074% του ευρωπαϊκού ΑΕΕ ή 1,094 τρισ. ευρώ, 7 δισ. περισσότερα από την πρόταση της φινλανδικής προεδρίας που κατατέθηκε τον Δεκέμβριο (1,087 τρισ., 1,07% του ΑΕΕ). Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία είχε κατατεθεί επί ημερών Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, έθετε το συνολικό ύψος του ΠΔΠ στο 1,11% του ΑΕΕ.

Οι Φινλανδοί προέβλεπαν ανώτατο όριο 374 δισ. ευρώ για την πολιτική συνοχής –μείωση περίπου 12% σε σύγκριση με την τρέχουσα περίοδο– και πλαφόν 7% σε αυξήσεις για τα κράτη-μέλη. Η πρόταση Μισέλ ανεβάζει αυτό το όριο στα 380 δισ., προβλέπει προοδευτική αύξηση των πλαφόν ανάλογα με το εισόδημα της κάθε χώρας και αυξάνει την ευελιξία στη μεταφορά πόρων μεταξύ ταμείων. Για την ΚΑΠ και το περιβάλλον, οι Φινλανδοί προέβλεπαν ανώτατο όριο 346,6 δισ., εκ των οποίων 254,2 δισ. σε άμεσες επιδοτήσεις προς τους αγρότες (μείωση 11% σε σχέση με την τρέχουσα περίοδο). Τα όρια αυτά αυξάνονται με τη νέα πρόταση στα 354,1 δισ. και τα 256,7 δισ. αντίστοιχα.

Και οι φίλοι της Συνοχής

Οι 15 «Φίλοι της Συνοχής», στους οποίους συμπεριλαμβάνεται και η Ελλάδα, επιμένουν ο συνολικός προϋπολογισμός να ξεπεράσει το 1,2% του ευρωπαϊκού ΑΕΕ. Σε πρόσφατη κοινή τους διακήρυξη τάχθηκαν υπέρ της διατήρησης της χρηματοδότησης της πολιτικής συνοχής «σε πραγματικούς όρους στα ίδια επίπεδα με την περίοδο 2014-20».

Οι δύο προτεραιότητες της Ελλάδας και το φιλόδοξο σχέδιο της Κομισιόν

Η χώρα μας μετά τις απώλειες που υπέστη στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο εξαιτίας του υπολογισμού της κατανομής των πόρων συνοχής βάσει των οικονομικών στοιχείων του 2007 (παραμονές της κρίσης), θέτει ως κύριες προτεραιότητες τη μεγιστοποίηση των συγκεκριμένων πόρων, αλλά και των αγροτικών επιδοτήσεων.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο πρέπει κι αυτό να εγκρίνει τη συμφωνία που θα επιτευχθεί σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, είναι ακόμη πιο φιλόδοξο: έχει καταθέσει πρόταση για ΠΔΠ ύψους 1,3% του ΑΕΕ – 240 δισ. ευρώ περισσότερα από τη φινλανδική πρόταση. Σε επιστολή που απέστειλαν την περασμένη εβδομάδα στον Σαρλ Μισέλ οι κύριες πολιτικές ομάδες του Κοινοβουλίου, απειλούν να θέσουν βέτο εάν δεν γίνουν δεκτά τα βασικά τους αιτήματα. Ωστόσο, στην επιστολή δεν γίνεται ρητή αναφορά στο συνολικό ύψος του ΠΔΠ, αλλά στην ανάγκη θεσμοθέτησης νέων «ίδιων πόρων» της Ε.Ε. (Στην πρόταση Μισέλ προτείνονται δύο νέοι «ίδιοι πόροι», ένας φόρος επί του πλαστικού και έσοδα από το σύστημα εμπορίας ρύπων.) 

Το συνολικό ύψος του ΠΔΠ, όμως, είναι μία μόνο πτυχή μιας εξαιρετικά περίπλοκης διαπραγμάτευσης. Ορισμένες χώρες, ιδίως μεταξύ των πιο εύπορων, ενδιαφέρονται για την αλλαγή της κατανομής των κοινοτικών πόρων υπέρ των προτεραιοτήτων του μέλλοντος (κλιματική αλλαγή, τεχνολογική έρευνα, μετανάστευση), εις βάρος ειδικά της κοινής αγροτικής πολιτικής. Τονίζουν ότι εξακολουθούν να δαπανώνται υπερβολικά πολλά κονδύλια σε άμεσες πληρωμές προς τον γεωργικό τομέα και ότι το 70% αυτών των πληρωμών κατευθύνεται σε πολυεθνικούς κολοσσούς. Για τη Γαλλία, ωστόσο, η υπεράσπιση της ΚΑΠ αποτελεί κόκκινη γραμμή. Μία πηγή μάλιστα δίνει το στίγμα των τακτικών ελιγμών που λαμβάνουν χώρα παραμονές της συνόδου: το Παρίσι ενθαρρύνει τη συζήτηση για την κατάργηση των διορθωτικών μηχανισμών ώστε να δαπανήσουν οι «φειδωλοί τέσσερις συν ένας» διαπραγματευτικό κεφάλαιο στην υπεράσπισή τους και να μην επιμείνουν σε καίρια πλήγματα στην ΚΑΠ.    

Επιπλέον, υπό συζήτηση θα τεθεί η χρηματοδότηση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, κεντρικού εργαλείου της ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας που έχει θέσει ως άμεση προτεραιότητα η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η πρόταση Μισέλ εντάσσει τα κονδύλια αυτά –7,5 δισ. ευρώ– υπό την επικεφαλίδα της ΚΑΠ και του περιβάλλοντος.

Οι εκτιμήσεις έμπειρων διπλωματών με τους οποίους συνομίλησε η «Κ» είναι ότι, σε περίπτωση μη λύσης στη σύνοδο, θα γίνει μια δεύτερη προσπάθεια, πιθανότατα πριν από το τέλος Απριλίου. Αλλοι ωστόσο δεν αποκλείουν ότι ο Μισέλ θα επιχειρήσει να κλείσει το θέμα την επόμενη εβδομάδα – ό,τι και αν αυτό χρειαστεί.