Μελάνωμα: Επικίνδυνο ακόμα και το κοκκίνισμα από τον ήλιο

Ας το πάρουμε απόφαση: δεν υπάρχει ασφαλές μαύρισμα στον ήλιο. Ο οργανισμός μας χρειάζεται τον ήλιο, τον έχει ανάγκη, αλλά λίγα λεπτά την ημέρα και όχι όλο το μεσημέρι. Οι ειδικοί είναι κατηγορηματικοί: ακόμα και το κοκκίνισμα από τον ήλιο είναι επικίνδυνο. Γιατί; Διότι αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου στο δέρμα.

Όπως εξηγεί ο Dr H. Peter Soyer, καθηγητής Δερματολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κουήνσλαντ, στην Αυστραλία, ο ήλιος είναι αληθινό φάρμακο για την υγεία. Ει μη τι άλλο είναι απαραίτητος για να συνθέσει το δέρμα μας βιταμίνη D. Η βιταμίνη αυτή είναι απαραίτητη για την υγεία των οστών και των μυών, για γερό ανοσοποιητικό, λιγότερα αυτοάνοσα νοσήματα, καλή αρτηριακή πίεση κ.λπ.

Όπως όμως ισχύει για κάθε φάρμακο, η δόση (εν προκειμένω του ηλίου) μπορεί εύκολα να το μετατρέψει σε φαρμάκι. Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο δεν κάνει καθόλου καλό στο δέρμα. Αντιθέτως, ανοίγει τον δρόμο στην πρόωρη γήρανσή του και στον δερματικό καρκίνο.

Μάλιστα οι συνέπειες είναι αθροιστικές. Τί σημαίνει αυτό; Ότι οι βλάβες  κάθε καλοκαιριού προστίθενται σε εκείνες των προηγούμενων ετών.  Έτσι, επιταχύνεται η εμφάνιση ρυτίδων, κηλίδων και άλλων ενδείξεων φωτογήρανσης, καθώς και ο κίνδυνος δερματικού καρκίνου.

Στην πραγματικότητα, τονίζει ο Dr Soyer, η υπερβολική έκθεση στον ήλιο συμβάλλει:

• Στο 95% των κρουσμάτων μελανώματος στο δέρμα
• Στο 99% των υπολοίπων καρκίνων του δέρματος (βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα)

Πόσο ήλιο χρειαζόμαστε

Πόση ώρα λοιπόν πρέπει να εκτιθέμεθα στον ήλιο; Η απάντηση σε αυτό εξαρτάται από την εποχή του χρόνου, σύμφωνα με επιστήμονες από την Ισπανία.

Οι επιστήμονες αυτοί δημοσίευσαν το 2017 μελέτη στην οποία υπολόγισαν πόση ώρα ηλιοθεραπεία χρειαζόμαστε για επαρκή βιταμίνη D. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους, τον Ιανουάριο χρειαζόμαστε 2 ώρες έκθεση στον ήλιο. Τον Απρίλιο 11 λεπτά. Τον Ιούλιο μόλις 7 λεπτά. Και τον Οκτώβριο 31 λεπτά.

Οι εκθέσεις αυτές αφορούν έκθεση στον ήλιο το μεσημέρι (μεταξύ 12.30′ και 13.30′). Επιπλέον, οι υπολογισμοί έγιναν με εκτεθειμένο στον ήλιο το 25% του σώματος, διευκρίνισαν οι ερευνητές στην επιστημονική επιθεώρηση Science of the Total Environment.

Επομένως, αν θέλετε να κάνετε ηλιοθεραπεία, δεν υπάρχει κανένας λόγος να υπερβείτε τα 7 λεπτά τον Ιούλιο ή ακόμα λιγότερα τον Αύγουστο!

Πόσο αυξάνει τον κίνδυνο

Πώς μπορεί, όμως, το κοκκίνισμα από τον ήλιο να ανοίγει το δρόμο στο μελάνωμα; Όπως εξηγούν επιστήμονες από τον βρετανικό οργανισμό Cancer Research UK, το κοκκίνισμα από τον ήλιο είναι ένδειξη πως το δέρμα έχει πάθει ηλιακό έγκαυμα.

Το ηλιακό έγκαυμα αποτελεί δερματική βλάβη και η αντίδραση του οργανισμού είναι η κινητοποίηση μηχανισμών που θα την επιδιορθώσουν. Επιπλέον, αποτελεί ένδειξη ότι έχει υποστεί βλάβη το DNA των δερματικών κυττάρων από την υπερβολική υπεριώδη ακτινοβολία.

Όταν το ηλιακό έγκαυμα επαναλαμβάνεται, οι βλάβες στο DNA μπορεί μακροπρόθεσμα να εδραιωθούν. Το τελικό επακόλουθο μπορεί να είναι ένας δερματικός καρκίνος.

Μελέτες έχουν δείξει πως μόνο ένα ηλιακό έγκαυμα κάθε 2 χρόνια είναι αρκετό για να τριπλασιαστούν οι πιθανότητες μελανώματος.

«Το ιστορικό ηλιακών εγκαυμάτων ιδίως σε παιδική ηλικία είναι βασικός παράγοντας κινδύνου για μελάνωμα. Πάντοτε ρωτάμε τον ασθενή αν είχε ηλιακά εγκαύματα», λέει η δερματολόγος Ελίνα Θεοδωρακοπούλου, ακαδημαϊκή υπότροφος της Β’ Κλινικής Δερματικών & Αφροδισίων Νόσων στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αττικόν.

«Τί σημαίνει αυτό; Αν όταν έβγαινε στον ήλιο, την πρώτη καλοκαιρινή ημέρα ή της άνοιξης, κοκκίνιζε; Και μετά από πόση ώρα; Ένα τέταρτο, μισή ώρα, μία ώρα; Αυτό είναι σημαντικό, δείχνει ουσιαστικά αν το άτομο έχει κάποια επίπτωση σε έγκαυμα στον ήλιο. Ρωτάμε επίσης αν έβγαζε και φουσκάλες», εξήγησε σε πρόσφατη ενημερωτική ημερίδα το μελάνωμα του Συλλόγου Καρκινοπαθών ΚΕΦΙ Αθηνών.

 Άλλοι παράγοντες κινδύνου για μελάνωμα

Το κοκκίνισμα από τον ήλιο, με ή χωρίς φουσκάλες, είναι ένας μόνο παράγοντας κινδύνου για μελάνωμα. Άλλοι είναι:

• Η συχνότητα έκθεσης στον ήλιο. Είναι π.χ. περιοδική στις διακοπές ή/και παρατεταμένη.
• Το σολάριουμ σε ηλικία κάτω των 35 ετών. Σχετίζεται με αύξηση κατά 75% του κινδύνου μελανώματος.
• Το επάγγελμα. Μεγαλύτερο κίνδυνο αντιμετωπίζουν όσοι εκτίθενται καθημερινά στον ήλιο (π.χ. αγρότες, αλιείς)
• Η ύπαρξη πολλών σπίλων (ελιές) στο δέρμα (πάνω από 100).
• Το σύνδρομο των δυσπλαστικών σπίλων. Μερικοί άνθρωποι γεννιούνται με σπίλους (ελιές) διαμέτρου πάνω από 5 χιλιοστά, που έχουν ακανόνιστα όρια και χρωματική ποικιλομορφία. Οι σπίλοι αυτοί είναι δυσπλαστικοί. Έχουν 6-10 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για μελάνωμα.
• Η εμφάνιση εφηλίδων (κηλίδων) σε σημεία του σώματος που δεν εκτίθενται στον ήλιο (π.χ. στα γεννητικά όργανα, στα πέλματα).
• Το οικογενειακό και ατομικό ιστορικό μελανώματος
• Οι μεγάλοι συγγενείς σπίλοι (διάμετρος πάνω από 20 εκατοστά). Πρέπει να αξιολογούνται από τον δερματολόγο ιατρό.
• Η ανοσοκαταστολή, δηλαδή η εξασθένηση του ανοσοποιητικού για οποιονδήποτε λόγο. Π.χ. από αυτοάνοσο νόσημα, θεραπεία καταστολής του ανοσοποιητικού, εκ γενετής ανοσοκαταστολή, η HIV/AIDS λοίμωξη κ.λπ.