Μέτρα στήριξης της οικονομίας με ορίζοντα ενός μήνα

Το υπουργείο Οικονομικών αυξάνει το αποθεματικό του κατά τέσσερα δισ. ευρώ, προκειμένου να χρηματοδοτήσει τα μέτρα ανακούφισης επιχειρήσεων και εργαζομένων. Ο αντίκτυπος αυτών των μέτρων έχει συμπεριληφθεί στην πρόβλεψη που φέρνει το ελληνικό ΑΕΠ να υποχωρεί φέτος κατά τουλάχιστον 3%, στοιχείο που από μόνο του δείχνει πόσο βαθιά πληγώνει την ελληνική οικονομία ο κορωνοϊός.

Ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς. Ηδη από την επόμενη εβδομάδα, το υπουργείο Οικονομικών θα διευρύνει ακόμη περισσότερο τον κατάλογο των επιχειρήσεων και των επαγγελματιών που θα μπορούν να κάνουν χρήση των ευνοϊκών μέτρων: παράταση πληρωμών στις ασφαλιστικές και φορολογικές υποχρεώσεις, αναστολή συμβάσεων εργασίας των εργαζομένων –οι οποίοι με τη σειρά τους θα μπορούν να πάρουν τα 800 ευρώ διασφαλίζοντας τα ασφαλιστικά τους δικαιώματα–, ενέσεις ρευστότητας και αναστολή πληρωμής δανείων.

Διεύρυνση του καταλόγου –ουσιαστικά ελάχιστοι κλάδοι και επιχειρήσεις θα εξαιρούνται όπως τα σούπερ μάρκετ, συγκεκριμένες βιομηχανικές επιχειρήσεις κυρίως στον κλάδο των τροφίμων κ.λπ.– σημαίνει και διεύρυνση του κόστους των μέτρων. Ο προβληματισμός που διατυπώνεται ήδη, είναι ο εξής: η κυβέρνηση ρίχνει στη μάχη αποθέματα ρευστότητας μόνο και μόνο για να χρηματοδοτήσει μέτρα ανακούφισης και βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα. Ουσιαστικά, καμία από τις εξαγγελίες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα δεν αφορά στην «επόμενη ημέρα».

Το επίδομα των 800 ευρώ, τα χαμηλότοκα δάνεια από την πλευρά του κράτους, τα voucher των 600 ευρώ για τους επιστήμονες, τα επιδόματα ανεργίας και η χρηματοδότηση των ασφαλιστικών εισφορών των εργαζομένων, οι συμβάσεις των οποίων θα ανασταλούν προκειμένου να περιοριστεί κατά το δυνατόν η έξαρση της ανεργίας, είναι μέτρα με βραχυπρόθεσμο αντίκτυπο. Καμία πρόβλεψη δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή για μέτρα μόνιμου χαρακτήρα, όπως η μείωση φόρων και ασφαλιστικών εισφορών που θα συνέβαλαν στο να επουλωθούν όσο το δυνατόν γρηγορότερα οι ανοικτές πληγές που θα αφήσει ο κορωνοϊός. Ηδη η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι αναστέλλεται η εξίσωση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων με τις εμπορικές (κάτι που θα ενεργοποιούσε και την πρόσθετη μείωση των συντελεστών υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ κατά 8%), ενώ τηρείται σιγή ιχθύος σχετικά με το κατά πόσον θα προχωρήσουν οι προγραμματισμένες μειώσεις των ασφαλιστικών εισφορών αλλά και η εξαγγελία για μείωση της εισφοράς αλληλεγγύης από φέτος.

Χωρίς στοιχεία

Ουσιαστικά, το οικονομικό επιτελείο δεν μπορεί να έχει ακόμη εικόνα για τα δημοσιονομικά περιθώρια που υπάρχουν:

• Πρώτον, διότι δεν είναι ακόμη σαφές αν τα μέτρα ανακούφισης που ουσιαστικά καλύπτουν την περίοδο μέχρι και το τέλος Απριλίου, θα χρειαστεί να παραταθούν και για τον Μάιο (κάτι που θα οδηγήσει σε πρόσθετες δημοσιονομικές ανάγκες).

• Δεύτερον, διότι ακόμη δεν υπάρχει εικόνα για την «τρύπα» που θα δημιουργηθεί στα έσοδα από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές το επόμενο διάστημα. Εκτός από τους εκατοντάδες χιλιάδες φορολογούμενους και επιχειρήσεις που δικαιούνται αναστολή, μένει να φανεί από την επόμενη εβδομάδα ποια θα είναι η αντίδραση και των υπολοίπων. Δηλαδή, αν θα επιλέξουν να συσσωρεύσουν ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις για να διατηρήσουν αποθέματα ρευστότητας.

• Τρίτον, διότι δεν υπάρχει ακόμη εικόνα για το ποιες θα είναι οι συνέπειες στη φετινή τουριστική περίοδο.

• Και τέταρτον, διότι είναι άγνωστο αν θα υπάρξει επανάληψη της πανδημίας κατά το τέταρτο και κρίσιμο τρίμηνο της φετινής χρονιάς.

Δύσκολες επιλογές

Από την επόμενη εβδομάδα, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να κάνουν τις πρώτες επιλογές τους εν μέσω θύελλας κορωνοϊού. Πρέπει να αποφασίσουν:

• Πρώτον, αν θα κάνουν χρήση του δικαιώματος να πληρώσουν με τέσσερις μήνες καθυστέρηση τις φορολογικές υποχρεώσεις του Μαρτίου και του Απριλίου (σ.σ. προς το παρόν η παράταση αφορά αυτές τις υποχρεώσεις) ή αν θα επιλέξουν να διαθέσουν ένα μέρος της ρευστότητάς τους προκειμένου να εξασφαλίσουν έκπτωση 25% επί των ποσών που τους έχουν βεβαιωθεί. Η έκπτωση του 25% δεν θα αφορά μόνο τον ΦΠΑ αλλά θα υπολογίζεται επί των δόσεων μιας ρύθμισης που εκκρεμεί.

• Δεύτερον, τι θα κάνουν με το μισθολογικό κόστος – αν δεν έχει βέβαια ανασταλεί πλήρως η λειτουργία της επιχείρησής τους. Εχουν τη δυνατότητα είτε να πληρώσουν τον μισό μισθό και τις μισές ασφαλιστικές εισφορές στον εργαζόμενο, προσαρμόζοντας αντίστοιχα και τις ώρες εργασίας του, είτε να αναστείλουν συμβάσεις εργασίας. Στη δεύτερη περίπτωση απαλλάσσονται από την υποχρέωση καταβολής και του μισθού και των ασφαλιστικών εισφορών, αλλά χάνουν πλήρως τις υπηρεσίες του εργαζομένου. Και στην περίπτωση της λειτουργίας με προσωπικό ασφαλείας και στην περίπτωση της αναστολής συμβάσεων εργασίας, η κυβέρνηση έχει βάλει ρήτρα διατήρησης των ίδιων θέσεων εργασίας. Αρα, ο εργοδότης θα πρέπει να λάβει και αυτόν τον παράγοντα υπόψη του. Δηλαδή, αν αναστείλει συμβάσεις εργασίας για ένα μήνα, τον επόμενο μήνα θα πρέπει να λειτουργήσει με το σύνολο του προσωπικού, καλύπτοντας όλες τις δαπάνες που απορρέουν (μισθούς, ασφαλιστικές εισφορές κ.λπ.).

• Τρίτον, αν θα κάνουν χρήση των χρηματοδοτικών εργαλείων που προσφέρει η κυβέρνηση. Οι ενέσεις ρευστότητας μπορούν να διασφαλιστούν είτε με τη μετάθεση της πληρωμής του δώρου Πάσχα, είτε ακόμη και με την εξασφάλιση χαμηλότοκου δανείου μέσω του μέτρου της «επιστρεπτέας προκαταβολής». Οι όροι του ευνοϊκού δανεισμού από το κράτος θα γίνουν γνωστοί μέσα στον Απρίλιο και αφού δοθούν οι σχετικές εγκρίσεις από τη Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ε.Ε. Σε κάθε περίπτωση, θα πρόκειται ξεκάθαρα περί δανεισμού. Εξασφάλιση ρευστότητας μπορεί να επέλθει και από την αναστολή καταβολής των δανειακών υποχρεώσεων για χρονικό διάστημα που μπορεί να φτάσει έως και το τέλος Σεπτεμβρίου. Οι λεπτομέρειες θα καθορίζονται κατόπιν επικοινωνίας της τράπεζας με τους δανειολήπτες.

Πώς θα γίνουν οι ρυθμίσεις δανείων από τις τράπεζες

Το ξεκαθάρισμα της λίστας με τους Κωδικούς Αριθμούς Δραστηριότητας που θα ισχύει τελικώς για την ένταξη στο «καλάθι» των μέτρων, θα επηρεάσει και το ποιοι θα είναι αυτοί που θα εξασφαλίσουν ρύθμιση των δανειακών τους υποχρεώσεων και ποιοι όχι.

Οι τράπεζες θα ξεκινήσουν να έρχονται σε τηλεφωνική επικοινωνία με τους πελάτες τους μέσα στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα –θα υπάρξει ρύθμιση ώστε η επικοινωνία να γίνεται μόνο για τις ανάγκες ρύθμισης των δανειακών υποχρεώσεων και όχι για άλλους λόγους–, προκειμένου να προσφέρουν την παράταση, η οποία θα διαμορφώνεται ως εξής:

1. Για τις επιχειρήσεις με ενήμερα δάνεια στο τέλος Δεκεμβρίου του 2019, θα προβλέπεται αναστολή καταβολής των δόσεων έως και το τέλος Σεπτεμβρίου. Μένει να φανεί τι ακριβώς θα γίνει με αυτές τις δόσεις. Το πιθανότερο είναι ότι θα «κεφαλαιοποιηθούν» ώστε να υπάρξει προσαρμογή των υπόλοιπων δόσεων μέχρι και τη λήξη του δανείου.

2. Για τα φυσικά πρόσωπα, η αναστολή θα είναι τρίμηνη. Δηλαδή, δεν θα πληρωθούν οι δόσεις Μαρτίου, Απριλίου και Μαΐου, ενώ και για τα φυσικά πρόσωπα (κατά κύριο λόγο τους εργαζομένους που θα υποστούν αναστολή στη σύμβαση εργασίας τους) θα προχωρήσει η λύση της «κεφαλαιοποίησης» των δόσεων που δεν θα πληρωθούν σε αυτό το διάστημα.

Οι τράπεζες θα έχουν τη δυνατότητα να κινηθούν και εκτός καταλόγου ΚΑΔ προκειμένου να διευκολύνουν τους πελάτες τους, οι οποίοι θα έρθουν σε πρόσκαιρη αδυναμία καταβολής των δόσεων.

Για παράδειγμα, εργαζόμενος μπορεί να μην υποστεί αναστολή της σύμβασής τους, αλλά να έχει κατακόρυφη μείωση οικογενειακού εισοδήματος λόγω της μετατροπής της σύμβασής τους από πλήρους απασχόλησης σε εκ περιτροπής εργασία.

Επίσης, παίζει ρόλο και το τι θα γίνει το οικογενειακό εισόδημα. Ετσι, σε πολύ μεγάλο βαθμό θα παίζει ρόλο η κατά περίπτωση συνεννόηση ανάμεσα στην τράπεζα και στον δανειολήπτη.

Χαμένοι στους… ΚΑΔ επιχειρήσεις και λογιστές

Σύγχυση επικρατεί με τους ΚΑΔ. Μόλις την Παρασκευή, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι παράταση φορολογικών υποχρεώσεων θα προβλέπεται όχι μόνο για τις επιχειρήσεις με κύριο Κωδικό Αριθμό Δραστηριότητας ο οποίος θα συμπεριλαμβάνεται στη σχετική λίστα, αλλά και για τις επιχειρήσεις ή τους επαγγελματίες που θα αντλούν το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων τους από έναν δευτερεύοντα ΚΑΔ. Ωστόσο, δεν αποσαφηνίστηκε (ακόμη) αν θα ισχύσει το ίδιο και για τα υπόλοιπα μέτρα, όπως για παράδειγμα την παράταση των ασφαλιστικών εισφορών ή τη δυνατότητα ένταξης των υπαλλήλων σε καθεστώς αναστολής εργασίας ώστε οι τελευταίοι να εισπράξουν το επίδομα των 800 ευρώ.

Μάλιστα, κοινή υπουργική απόφαση που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ στις 26 Μαρτίου (την ίδια ημέρα που δημοσιεύθηκε και η απόφαση για την παράταση των φορολογικών υποχρεώσεων) αναφέρει ότι η παράταση των ασφαλιστικών εισφορών θα ισχύσει μόνο για όσους έχουν κύριο ΚΑΔ που εντάσσεται στη σχετική λίστα. 

Καμία αναφορά δεν υπάρχει σε δευτερεύουσα δραστηριότητα, ακόμη και αν αυτή αποφέρει το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων. Αντίστοιχα, οι οδηγίες που έχει δώσει το σύστημα «Εργάνη» –και οι οποίες αφορούν την υποβολή της δήλωσης για την ένταξη των εργαζομένων σε καθεστώς αδράνειας– και πάλι κάνουν αναφορά στον κύριο ΚΑΔ. Μένει να φανεί μέσα στις επόμενες ημέρες αν η λογική ένταξης στα μέτρα και όσων αντλούν τα περισσότερα έσοδά τους από έναν δευτερεύοντα ΚΑΔ θα γενικευθεί ή αν θα ισχύσει τελικώς μόνο για την παράταση των φορολογικών υποχρεώσεων. Επίσης, αναμένονται οι οδηγίες για το αν και ποιους θα αφορά τελικώς η έκπτωση του 25% επί των φόρων, εφόσον αυτοί θα πληρωθούν εμπρόθεσμα. Το βασικό ερώτημα που μένει να απαντηθεί είναι αν η έκπτωση του 25% θα αφορά όλους τους φορολογουμένους ή μόνο αυτούς που μπορούν να κάνουν χρήση της παράτασης αλλά δεν θα ασκήσουν αυτό τους το δικαίωμα. Πάντως, η κυβέρνηση έχει δηλώσει –διά του υπουργού Εργασίας– ότι η έκπτωση δεν θα δίνεται επί του ΦΠΑ. Είναι και η βασική φορολογική υποχρέωση που λήγει στο τέλος Μαρτίου και η οποία αφορά τις μεγάλες επιχειρήσεις που τηρούν διπλογραφικά βιβλία.

Μέσα στις επόμενες ημέρες θα φανεί εάν η λογική ένταξης στα μέτρα και όσων αντλούν τα περισσότερα έσοδά τους από έναν δευτερεύοντα ΚΑΔ θα γενικευθεί ή αν θα ισχύσει τελικώς μόνο για την παράταση των φορολογικών υποχρεώσεων.

Πρακτικά, για να μπορέσουν οι επαγγελματίες και οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων να αντιληφθούν αν δικαιούνται ή όχι την παράταση των φορολογικών υποχρεώσεων, θα πρέπει να ανατρέξουν στο έντυπο Ε3 της περυσινής φορολογικής δήλωσης. Στον κωδικό 021 του εντύπου Ε3 αναγράφεται ο Κωδικός Αριθμός της Κύριας Δραστηριότητας. Στον κωδικό 022, ο φορολογούμενος δηλώνει τον Κωδικό Αριθμό Δραστηριότητας (ΚΑΔ) στον οποίο αντιστοιχούν τα μεγαλύτερα ακαθάριστα έσοδα.

Ετσι, για να συμπεριληφθεί στα μέτρα ο επαγγελματίας ή η επιχείρηση, θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στη λίστα του υπουργείου Οικονομικών είτε ο ΚΑΔ που έχει δηλωθεί στον κωδικό 021 είτε ο ΚΑΔ που έχει αναγραφεί στον κωδικό 022.

Οσοι διασφαλίσουν την παράταση των φορολογικών υποχρεώσεων, θα μπορούν να πληρώσουν ό,τι λήγει στο χρονικό διάστημα μέχρι και το τέλος Απριλίου (ΦΠΑ, δόσεις ρυθμίσεων, βεβαιωμένες οφειλές, ΦΜΥ κ.λπ.) μέχρι το τέλος Αυγούστου. Για τις ασφαλιστικές εισφορές, από την άλλη, το κριτήριο προς το παρόν είναι ο κύριος ΚΑΔ και το κατά πόσον αυτός περιλαμβάνεται στη σχετική λίστα που ενσωματώνεται σε διαφορετική υπουργική απόφαση. Οι ασφαλιστικές υποχρεώσεις των μηνών Φεβρουαρίου και Μαρτίου θα μπορούν να πληρωθούν έως το τέλος Σεπτεμβρίου και στο τέλος Οκτωβρίου αντίστοιχα.