Μια ιστορία που σπανίως λέγεται και έφερε 1.600 ναζί επιστήμονες σε μυστικά αμερικανικά εργαστήρια

Είναι γεγονός ότι ο πόλεμος αναγκάζει σε λύσεις άμεσης ανάγκης, αντιδρώντας σε συμβάντα που καλπάζουν και αψηφούν καλοσχεδιασμένα πλάνα στο χαρτί.

Κι έτσι δεν είναι λίγες οι φορές στην πολεμική ιστορία όπου μυστικά στρατιωτικά σχέδια συλλαμβάνονται και εκτελούνται στο πι και φι, επιμένοντας στο εδώ και τώρα και αδιαφορώντας για τις ευρύτερες συνέπειες σε βάθος χρόνου.

Ένα τέτοιο ήταν και η Επιχείρηση Συνδετήρας, που λειτούργησε μεταξύ 1945-1959 και μετέτρεψε τις ΗΠΑ σε έναν πρωτόγνωρο παράδεισο για τους Ναζί. Γερμανούς επιστήμονες δηλαδή άμεσα ενταγμένους στο κόμμα ή συνεργάτες του καθεστώτος.

Η Αμερική μεταμορφώθηκε σε ένα ασφαλές καταφύγιο γι’ αυτούς, καθώς τώρα είχε έναν νέο πόλεμο να παλέψει, έστω και ακήρυχτο. Ψυχρό Πόλεμο τον είπαν και έπρεπε πάση θυσία να πάρουν οι Αμερικάνοι το πάνω χέρι.

Αυτό ήταν το διαβόητο ακόμα και στις μέρες του Operation Paperclip, ένα άκρως απόρρητο πρόγραμμα των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ που αποσκοπούσε να φέρει τα μεγαλύτερα μυαλά του ναζιστικού μηχανισμού στη χώρα, για να ενταχθούν στην υπηρεσία της κατάκτησης του Διαστήματος και της μάχης με την ΕΣΣΔ.

Κι έβγαλαν λαβράκι, γιατί ήταν ουσιαστικά αυτοί οι επιστήμονες που έκαναν δυνατά παγκόσμια ορόσημα, όπως η προσσελήνωση του Apollo 11!

Για να συμβεί βέβαια αυτό, οι Αμερικάνοι έθαψαν βαθιά κάθε έννοια ηθικής και δικαίου. Τα αρχεία που αφορούσαν στους ναζί επιστήμονες (εγκληματίες ή απλώς συνεργούς) εξαφανίστηκαν από προσώπου γης, ώστε να εργαστούν μυστικά για την υπερδύναμη.

Το ερώτημα που συνεχίζει να απασχολεί είναι αν οι ΗΠΑ ήταν δικαιολογημένες στην απόφασή τους να δώσουν άφεση αμαρτιών σε εγκληματίες πολέμου με αντάλλαγμα το πολιτικό αβαντάζ;

Μετά την κατατρόπωση της ναζιστικής απειλής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου λοιπόν, μια νέα μάχη θα ξεκινούσε. Κι αυτή τη φορά δεν θα έπεφτε ούτε σφαίρα…

Πώς οργανώθηκε η επιχείρηση

Αμέσως μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου, όσο ο κόσμος δόξαζε τους Συμμάχους για τον θρίαμβο κατά της ναζιστικής λαίλαπας, εκείνοι ήταν απασχολημένοι με την επόμενη ημέρα. Και η αλήθεια είναι πως πήραν αρκετές αμφιλεγόμενες αποφάσεις ο καθένας τους, αποφάσεις που έμειναν κρυφές για δεκαετίες ολόκληρες.

Ίσως η πιο υστερόβουλη από όλες να ήταν το συγχωροχάρτι σε ναζί εγνωσμένου κύρους για να επιστρατευτούν στις υπηρεσίες της Αστερόεσσας. Επιχείρηση Συνδετήρα την είπαν και θα απέδιδε ζηλευτούς καρπούς, αρπάζοντας 1.600 ναζί επιστήμονες από τα αδηφάγα χέρια των άλλων Συμμάχων.

Γιατί οι ΗΠΑ δεν ήταν μόνες τους σε αυτή την ανήθικη κούρσα. Όλοι οι μεγάλοι παίκτες των νικητών ήθελαν να βάλουν στο χέρι όσο περισσότερα μπορούσαν από την τεχνολογία και την τεχνογνωσία του Άξονα. Οι παλιές διαφορές Δύσης και ΕΣΣΔ ήρθαν ξανά στην επιφάνεια και Αμερικάνοι και Άγγλοι κυρίως έτρεχαν για να οικειοποιηθούν πράγματα πριν τους Ρώσους.

Η Αμερική είχε όμως το πάνω χέρι. Όσο ο επαπειλούμενος Ψυχρός Πόλεμος κινδύνευε να καταστρέψει την πολύτιμη νίκη, οι ΗΠΑ εκχώρησαν τάχιστα ασυλία σε κορυφαίους επιστήμονες των Ναζί για εγκλήματα πολέμου και τους φυγάδευσαν στα μυστικά εργαστήρια στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Η κούρσα ήταν να δουλέψουν σε αμερικανικά και όχι σοβιετικά εργαστήρια, γιατί τόσο σπουδαίοι επιστήμονες δεν θα πήγαιναν χαμένοι. Και οι Ρώσοι είχαν εξάλλου το δικό τους σχέδιο υφαρπαγής μεγάλων ναζιστικών μυαλών, μιλάμε για κανονική και ανηλεή μάχη.

Μέσα σε μία μέρα, στις 22 Οκτωβρίου 1946 συγκεκριμένα, μυστικές υπηρεσίες και Κόκκινος Στρατός άρπαξαν με την απειλή του όπλου 2.200 γερμανούς ειδικούς (πάνω από 6.000 ανθρώπους, αν μετρήσουμε και τις οικογένειές τους) από τη ζώνη κατοχής των Σοβιετικών και τους ξαπέστειλαν να δουλέψουν σε εργαστήρια της Ένωσης.

Γι’ αυτό Αμερικανοί και Βρετανοί είχαν ξεκινήσει νωρίτερα την επιχείρηση σκούπα, για να μην τους προλάβουν οι εξελίξεις. Πριν ακόμα τελειώσει επισήμως ο πόλεμος, στρατιωτικά τμήματα Αγγλίας και Αμερικής όργωναν τα κατεχόμενα γερμανικά εδάφη αναζητώντας στρατιωτικά, επιστημονικά και τεχνολογικά μυστικά. Και τους δημιουργούς τους, αλίμονο.

Στα κλεφτά και πίσω από τις γραμμές των Συμμάχων, οργανώσεις όπως η Combined Intelligence Objectives Subcommittee (γνωστή αργότερα ως Joint Intelligence Objectives Agency), χτένιζε τα εδάφη κατάσχοντας στρατιωτικό εξοπλισμό, ντοκουμέντα και εργασίες. Και ανακρίνοντας φυσικά γερμανούς επιστήμονες, βολιδοσκοπώντας τις διαθέσεις τους.

Μια τέτοια ανακάλυψη έμελλε να διαδραματίσει κεφαλαιώδη ρόλο, ένα χαρτί που βρέθηκε τον Μάρτιο του 1945 στις τουαλέτες του Πανεπιστημίου της Βόννης και απαριθμούσε όλους τους επιστήμονες που είχαν επιστρατευθεί στις τελευταίες φάσεις του πολέμου από το Γ’ Ράιχ.

Η «Λίστα Όσενμπεργκ» ήταν πραγματικός θησαυρός. Ήταν ένας κατάλογος που είχε συνταχθεί από τον ίδιο τον Βέρνερ Όσενμπεργκ, τον αρχιμηχανικό που διοικούσε την Ένωση Έρευνας Αμύνης του Γ’ Ράιχ, και περιείχε όλους τους σημαντικούς γερμανούς επιστήμονες που εργάζονταν στα εργαστήρια του καθεστώτος.

Το βάθος και η έκταση της ναζιστικής έρευνας

Όταν δεν κατάφερε να πάρει την ΕΣΣΔ, ο Χίτλερ δεν το έβαλε κάτω. Αντιθέτως, συγκέντρωνε νέες προμήθειες και σκάρωνε καινούρια σχέδια για να αναμετρηθεί με τον κόκκινο γίγαντα. Το 1943 ασχολήθηκε και το πλέον πολύτιμο αγαθό του, επιστήμονες, μαθηματικούς, μηχανικούς, τεχνικούς και πάνω από 4.000 ειδικούς στα πυραυλικά συστήματα, κλείνοντάς τους σε ένα λιμάνι της Βαλτικής για να αναπτύξουν νέες γραμμές άμυνας απέναντι στην προέλαση του Κόκκινου Στρατού.

Το Πεενεμούντε της βόρειας Γερμανίας έγινε το επίκεντρο των πυραυλικών ερευνών των Ναζί και ο Όσενμπεργκ επιστρατεύτηκε για να φέρει εκεί την επιστημονική ελίτ της Γερμανίας. Στο βιογραφικό των οποίων δεν θα έπρεπε να υπάρχουν απλώς σημαντικά επιτεύγματα και διακρίσεις, αλλά και δεδηλωμένες συμπάθειες ως προς τη ναζιστική ιδεολογία.

Έπρεπε να ήσουν και άσος στη δουλειά σου και «δικός» τους για να μπεις εκεί. Αυτή ήταν η «Λίστα Όσενμπεργκ» και όσα ονόματα περιείχε ήταν δηλωμένα υπέρ του ναζιστικού καθεστώτος και των σκοπών του.

Στο Πεενεμούντε γινόταν σπουδαία δουλειά σε όρους οπλικής τεχνολογίας και οι ναζί σύντομα θα διέθεταν ακόμα και όπλα βιολογικού πολέμου. Και τότε ξύπνησε το Πεντάγωνο και είπε μα για στάσου, αυτά τα όπλα τα θέλουμε κι εμείς!

Επιχείρηση Συνδετήρας

Να συλλάβουν και να ανακρίνουν ήθελαν αρχικά όσους ήταν στην περιβόητη λίστα. Αυτό προέβλεπε το Operation Overcast, όπως ονομάστηκε αρχικά η επιχείρηση. Όσο ανακάλυπταν όμως οι Αμερικάνοι τις αδιανόητες πτυχές της ανώτερης ναζιστικής τεχνολογίας, τα σχέδια άλλαζαν συνεχώς.

Γιατί να μην τους μαζέψουν οικογενειακώς στις ΗΠΑ και να τους βάλουν να δουλέψουν γι’ αυτούς; Κι έτσι στις 22 Μαΐου 1945 οι Σύμμαχοι επιτέθηκαν στη βάση του Πεενεμούντε και έπιασαν όσους εργάζονταν στον πύραυλο V-2. Τι ήταν ο V-2; Ο πρώτος κατευθυνόμενος βαλλιστικός πύραυλος μεγάλου βεληνεκούς του κόσμου!

Τώρα στη μάχη ρίχτηκε και το Γραφείο Στρατηγικών Ερευνών (OSS), που θα μετονομαζόταν αργότερα σε CIA. Αφού απέσπασαν και τη σύμφωνη γνώμη του προέδρου Τρούμαν, η Επιχείρηση Συνδετήρας έτρεχε πια κανονικά.

Μόνο που ο πρόεδρος τούς είπε ξεκάθαρα ότι δεν μπορούν να στρατολογήσουν κανέναν δηλωμένα ναζί επιστήμονα. Και όλοι στο Πεενεμούντε ήταν τέτοιοι! Το «παραθυράκι» στην ντιρεκτίβα βρέθηκε φυσικά: έσβησαν ό,τι αρχείο, μητρώο ή πειστήριο μπορούσε να τους συνδέσει με τον ναζιστικό μηχανισμό.

Καθαροί και απαλλαγμένοι από κάθε πιθανό έγκλημα πολέμου, 1.600 γερμανοί επιστήμονες και οι οικογένειές τους κατέφτασαν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού για να φέρουν την επανάσταση στο οπλοστάσιο των ΗΠΑ, στα όπλα χημικού και βιολογικού πολέμου, και την κούρσα για την κατάκτηση του Διαστήματος.

Ποιοι ήταν οι ευνοούμενοι των ΗΠΑ

Πρώτος και καλύτερος, ο Βέρνερ φον Μπράουν! Επικεφαλής στο τμήμα έρευνας του V-2, του πυραύλου που ισοπέδωσε τη Βρετανία, ο φον Μπράουν ήταν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού ένας συνηθισμένος αμερικανός πολίτης, γερμανικής καταγωγής. Έφτασε να γίνει σημαίνον μέλος της NASA και διευθυντής του Marshall Space Flight Center!

Από τα μητρώα του σβήστηκε πως στο πυραυλικό πρόγραμμά του εργάζονταν όμηροι από το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπούχενβαλντ. Αθώα θύματα που πέθαιναν από την πείνα και την υπερκόπωση. Σβήστηκε επίσης και η χρήση του V-2 ως «όπλου εκδίκησης», καθώς οι ναζί τον χρησιμοποιούσαν για να σμπαραλιάζουν πόλεις ως αντίποινα στους συμμαχικούς βομβαρδισμούς.

Η συμφωνία με τον Διάβολο απέδωσε όμως για την Αμερική. Ο φον Μπράουν της χάρισε τον πρώτο δορυφόρο της στο Διάστημα, τον Explorer 1, και τον Saturn V αργότερα, όταν εντάχθηκε επισήμως στη NASA. Με τον Saturn V πήγε η αποστολή του Apollo στη Σελήνη.

Πώς να μην τιμηθεί με το Εθνικό Μετάλλιο Επιστήμης; Αλλά και τέσσερις στενοί συνεργάτες του επιβραβεύτηκαν με το NASA Distinguished Service Medal, την υψηλότερη τιμή που δίνει η Διαστημική Υπηρεσία των ΗΠΑ.

Μόλις αποβιβάστηκε σε αμερικανικό έδαφος το 1945, ο τεχνικός διευθυντής του Πεενεμούντε κλείστηκε σε μυστική στρατιωτική βάση στο Τέξας και έκανε δοκιμές για τον V-2. Ως και το 1977 που έφυγε από τη ζωή, χτυπημένος από καρκίνο, έζησε καταξιωμένος και δαφνοστεφής.

Μαζί του είχε πάντα τους κοντινούς του συνεργάτες, μια στρατιά από ναζί επιστήμονες που είχαν στελεχώσει κάθε σημαντικό τομέα του Marshall Space Flight Center. Στο πλευρό του ανελλιπώς και ο Kurt Debus, επίσημο μέλος των SS αυτός, που ήταν ο διευθυντής του πεδίου δοκιμών που ξέρουμε σήμερα ως Kennedy Space Center.

Πέρα από τις άλλες τιμές, ένας κρατήρας της Σελήνης έχει πάρει το όνομά του και ένας δεύτερος του φον Μπράουν.

Μαζί τους σταθερά και ο Otto Ambros, ο «αγαπημένος χημικός του Αδόλφου Χίτλερ», όπως ήταν γνωστός, ο οποίος δικάστηκε μάλιστα στη Νυρεμβέργη για μαζικές δολοφονίες και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού τον είδαν όμως με επιείκεια, οι γνώσεις του ήταν απαραίτητες βλέπετε για την κατάκτηση του Διαστήματος. Πέθανε ως ειδικός σύμβουλος του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ.

Για 50 ολόκληρα χρόνια, από το 1963-2013, η Ένωση Διαστημικής Ιατρικής των ΗΠΑ τιμούσε τους κορυφαίους επιστήμονες με το Strughold Award. Από τον ίδιο τον «πατέρα της διαστημικής ιατρικής», Hubertus Strughold. Ποιος ήταν ο Strughold;

Όπως αποκάλυψε η «Wall Street Journal» το 2013, αναγκάζοντας την Ένωση Διαστημικής Ιατρικής να αλλάξει άρον-άρον το όνομα του βραβείου, ήταν ένας από αυτούς τους ναζί γιατρούς που έκαναν πειράματα σε ανθρώπους.

Και τα ονόματα είναι εδώ πολλά και τρανά. Όλα τους ξεπλύθηκαν από τα κρίματα του παρελθόντος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο δρ Theodor Benzinger, ο οποίος έφυγε από τη ζωή στα 90+ και οι «New York Times» του αφιέρωσαν ένα υπέροχο άρθρο ως εφευρέτη του θερμομέτρου του αυτιού.

Ξέχασαν να αναφέρουν ότι ήταν άλλος ένας ναζί γιατρούς που έκανε την έρευνά του σε ομήρους των στρατοπέδων συγκέντρωσης.

Όλοι αυτοί εργάστηκαν αρχικά σε μυστικές εγκαταστάσεις του Τέξας και του Νέου Μεξικού ως «ειδικοί σύμβουλοι του υπουργείου Πολέμου» και αργότερα, καθαροί από το ύποπτο παρελθόν τους, βρήκαν τη θέση τους στον ανώτερο κρατικό μηχανισμό.

Κανείς τους δεν δικάστηκε ποτέ (εκτός από έναν, τον Georg Rickhey, τον οποίο ξετρύπωσαν και πήγαν το 1947 στη Γερμανία για να δικαστεί και αθωώθηκε τελικά!) και όλοι έζησαν ζωή χαρισάμενη…

Τι απέμεινε από την Επιχείρηση

Ακόμα και σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας που αφορά στο Operation Paperclip παραμένει ανησυχητικά άγνωστο, λες και κάποιοι επιμένουν πεισματικά να αρνούνται τα χρονικά του.

Πρόσφατες δημοσιογραφικές έρευνες και αξιώσεις για πρόσβαση στα ντοκουμέντα συνάντησαν άρνηση και πάλι άρνηση. Σε κάποιες περιπτώσεις δε, ακόμα και αγωγές. Όταν μάλιστα είναι οι «New York Times» αυτοί που κάνουν την έρευνα, το αίτημά τους εγκρίνεται μεν, αλλά τα διαθέσιμα στοιχεία απουσιάζουν.

Ακόμα και για κάποιους από αυτούς τους επιστήμονες που συνδέθηκαν αργότερα με τη θηριωδία του Ολοκαυτώματος δεν υπάρχει τίποτα διαθέσιμο. Κάποιοι έκαναν προφανώς πολύ καλά τη δουλειά τους και τους εξαφάνισαν από προσώπου γης.

Πριν τους εμφανίσουν μαγικά ως αξιοσημείωτους αμερικανούς πολίτες με αξιοζήλευτη επιστημοσύνη. Μια επιστημοσύνη τόσο καλή που πέρα από τη συνεισφορά τους στον στρατιωτικό εξοπλισμό και τη μάχη του Διαστήματος, οι πατέντες που κατοχυρώθηκαν από τη δουλειά τους ξεπέρασαν σε αξία τα 10 δισ. δολάρια.

Το 2005 η οργάνωση Interagency Working Group, που έχει φτιαχτεί από τον Μπιλ Κλίντον, κατέληξε στην έκθεσή της που έστειλε στο Κογκρέσο πως «η πεποίθηση ότι αυτοί [αμερικανικός στρατός και CIA] δεν επιστράτευσαν παρά λίγα ‘‘σάπια μήλα’’ δεν μπορεί να σταθεί στο φως των νέων ντοκουμέντων».