Νέες ευνοϊκές ρυθμίσεις για τις μεγάλες τουριστικές επενδύσεις

Πλήθος τροποποιήσεων της πολεοδομικής νομοθεσίας υπέρ των μεγάλων τουριστικών επενδύσεων περιλαμβάνει σχέδιο νόμου που έδωσε προς διαβούλευση το υπουργείο Τουρισμού. Ανάμεσα σε αυτές, προβλέπεται ότι γύρω από περιοχές οργανωμένων τουριστικών αναπτύξεων μπορεί να τίθενται πολεοδομικοί περιορισμοί σε εκτάσεις τρίτων, ενώ δημόσιες δασικές εκτάσεις μπορούν να χρησιμοποιούνται και για τη δημιουργία γηπέδων γκολφ. Επίσης μπορούν κατ’ εξαίρεση να πωληθούν δημόσιες εκτάσεις στον παλαιό αιγιαλό, που πριν από ένα έτος χαρακτηρίστηκαν κοινόχρηστες.

Οι διατάξεις περιλαμβάνονται σε σχέδιο νόμου με κύριο θέμα την ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού, που έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση έως τις 9 Μαρτίου. Ένα σημαντικό μέρος των διατάξεων ουσιαστικά επεκτείνει τις ευεργετικές ρυθμίσεις που είχαν θεσπιστεί από το 2013 έως σήμερα για διάφορες μορφές μεγάλων τουριστικών εγκαταστάσεων. Πιο συγκεκριμένα:

-Δημόσια δάση ή δασικές εκτάσεις που συμπεριλαμβάνονται στα όρια μεγάλων τουριστικών αναπτύξεων συνυπολογίζονται ως προς την αρτιότητα ενός γηπέδου (η συνολική έκταση πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 50 στρέμματα). Δηλαδή αν σε μια περιοχή το ιδιωτικό οικόπεδο είναι πολύ μικρό για να χτιστεί, μπορεί να «προσθέσει» δημόσια δάση, παρότι δεν του ανήκουν, για να γίνει το οικόπεδο οικοδομήσιμο. Για να γίνει όμως επέμβαση σε αυτά (μέχρι ποσοστού 10%) χρειάζεται απόφαση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

-Τροποποιείται η δασική νομοθεσία ώστε να επιτρέπεται μέσα σε δάση και δασικές εκτάσεις και η δημιουργία γηπέδων γκολφ και των υποστηρικτικών τους κτιρίων (με συντελεστή δόμησης 0,05).

-Επιτρέπεται στο προεδρικό διάταγμα για την έγκριση μιας ΠΟΤΑ  (Περιοχές Οργανωμένων Τουριστικών Αναπτύξεων) να περιλαμβάνεται εκτός των ρυθμίσεων που αφορούν την ίδια την επένδυση, να προβλεφθεί μια «ειδική ζώνη προστασίας» περιμετρικά (δηλαδή εκτός των ορίων της επένδυσης). Στη ζώνη αυτή, δηλαδή σε γειτονικά ακίνητα τρίτων, μπορούν να επιβληθούν περιορισμοί στις χρήσεις γης, στους όρους δόμησης και εν γένει στην άσκηση δραστηριοτήτων. Παρότι η φιλοσοφία της ρύθμισης είναι κατανοητή (να προστατευτεί μια μεγάλη τουριστική επένδυση), οι περιορισμοί στην εκμετάλλευση της ιδιοκτησίας ιδιωτών (τρίτων) υπέρ ενός άλλου ιδιώτη  πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά προκειμένου να μην εγείρονται ζητήματα αντισυνταγματικότητας.

-Μέχρι σήμερα, η νομοθεσία θεωρούσε ίδιου επιπέδου (στην ιεραρχία του πολεοδομικού σχεδιασμού) τις ΠΟΤΑ και τα Ειδικά Χωρικά Σχέδια (ΕΧΣ). Πλέον ορίζεται ότι οι ΠΟΤΑ μπορούν και να λειτουργούν όπως τα ΕΧΣ, δηλαδή να μπορούν να τροποποιούν τον υφιστάμενο σε μια περιοχή σχεδιασμό (πολεοδομικά σχέδια, ζώνες οικιστικού ελέγχου κλπ) και να εγκρίνονται με την ίδια διαδικασία.

-Κάθε μορφής πολεοδόμηση στη νομοθεσία απαιτεί την έκδοση προεδρικού διατάγματος, πρόβλεψη που έχει τεθεί μετά από πλούσια νομολογία του ΣτΕ. Όμως προβλέπεται ότι στην περίπτωση των ΠΟΤΑ η πολεοδόμηση θα εγκρίνεται με απόφαση γενικών διευθυντών ή με κοινή απόφαση των υπουργών Περιβάλλοντος και Τουρισμού. Επιπλέον, με την ίδια απόφαση μπορούν να εγκρίνονται και οι περιβαλλοντικοί όροι. Η διάταξη αυτή μειώνει σαφώς το χρόνο που απαιτείται για την ολοκλήρωση του σχεδιασμού μιας ΠΟΤΑ, επεκτείνει όμως τη φιλοσοφία των «δύο ταχυτήτων» στον πολεοδομικό σχεδιασμό και ενδεχομένως να συναντήσει τις αντιρρήσεις του ΣτΕ, αν προσβληθεί.

-Επιτρέπεται στις ΠΟΤΑ να αντικατασταθεί (μετά την έγκριση ενός σχεδίου) μέρος της δυναμικότητας των ξενοδοχειακών καταλυμάτων για να γίνουν τουριστικές κατοικίες προς ενοικίαση ή πώληση. Στην ισχύουσα νομοθεσία, είναι προϋπόθεση για την ίδρυση μιας ΠΟΤΑ η ύπαρξη ξενοδοχείου 1.000 κλινών. Με την προτεινόμενη ρύθμιση δεν διευκρινίζεται αν η μείωση των κλινών των ξενοδοχείων μπορεί να «πέσει» κάτω από αυτό το όριο.

-Η επιτρεπόμενη αύξηση ή μείωση της έκτασης μιας ΠΟΤΑ (χωρίς να απαιτείται νέο προεδρικό διάταγμα) επεκτείνεται από 10% της συνολικής έκτασης σε 15%.

-Επιτρέπεται να αποσπαστεί από μια ΠΟΤΑ ένα τμήμα προκειμένου να γίνει αυτοτελής ΠΟΤΑ, ενδεχομένως και με αλλαγή ιδιοκτησίας (λ.χ. να πωληθεί). Δεν διευκρινίζεται αν τα νέα κομμάτια μπορούν να είναι μικρότερα από το όριο των 800 στρεμμάτων, που ετίθετο ως ελάχιστο εμβαδό μιας περιοχής ώστε να χαρακτηριστεί ΠΟΤΑ (ώστε αυτό να μην οδηγήσει σε κατατμήσεις, που θα έχουν τους ευνοϊκούς όρους μεγάλων επενδύσεων).

-Η νομοθεσία για τις ΠΟΤΑ και για τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα είχε προβλέψει από το 2013 πως όταν από την έκτασή τους περνούν δρόμοι, τότε δεν θεωρείται ότι οι δρόμοι αυτοί τις κατατμούν (τις χωρίζουν σε οικόπεδα), αλλά θα αντιμετωπίζονται κατ’ εξαίρεση ως μια ενιαία έκταση (σαν να μην υπήρχαν οι δρόμοι). Η ρύθμιση αυτή επεκτείνεται τώρα σε όλες τις μορφές μεγάλων τουριστικών αναπτύξεων (ξενοδοχεία 4 ή 5 αστέρων εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής, ΕΣΧΑΣΕ, ΕΣΧΑΔΑ κ.α.). Κατ΄επέκταση, η δόμηση επιτρέπεται να τοποθετηθεί σε οποιοδήποτε τμήμα του ακινήτου.

-Επιτρέπεται η λειτουργική ενοποίηση camping και ξενοδοχείων.

-Με τον ν.4607/2019 όλες οι δημόσιες εκτάσεις στον παλαιό αιγιαλό χαρακτηρίστηκαν «κοινόχρηστες», δεν μπορούσαν δηλαδή να πωληθούν όπως εκείνες που ανήκουν στην ιδιωτική περιουσία του δημοσίου . Με ρύθμιση στο προτεινόμενο σχέδιο νόμου ανοίγει ένα μεγάλο «παράθυρο» στην πρόβλεψη αυτή για όλους όσους είχαν υποβάλλει αίτημα εξαγοράς μιας τέτοιας έκτασης πριν την έναρξη ισχύος του νόμου (δηλαδή τις 24 Απριλίου 2019) για να επεκτείνουν υφιστάμενες ή να δημιουργήσουν νέες τουριστικές εγκαταστάσεις. Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, σκοπός της ρύθμισης είναι η αποκατάσταση της ασφάλειας δικαίου. Το ερώτημα είναι κατά πόσο η αρχή αυτή είναι συνταγματικά ισχυρότερη από τη διασφάλιση του κοινόχρηστου χαρακτήρα μιας έκτασης, άρα και του δημοσίου συμφέροντος. Περαιτέρω, ενδεχομένως να γεννώνται και ζητήματα για την ασφάλεια της όλης διαδικασίας.

Αξιοσημείωτη πάντως είναι η «απουσία» του υπουργείου Περιβάλλοντος (που είναι αρμόδιο για την πολεοδομική και χωροταξική νομοθεσία) για ακόμα μια φορά από την κατάρτιση αμιγώς πολεοδομικών ρυθμίσεων.