Νεφρολιθίαση: Τι να τρώτε για να αποφύγετε την πέτρα στο νεφρό

Οι πέτρες στο νεφρό (ή νεφρολιθίαση) είναι πολύ συνηθισμένες. Υπολογίζεται πως κάθε ενήλικας έχει μία στις οκτώ πιθανότητες να παρουσιάσει νεφρολιθίαση κάποια στιγμή στη ζωή του. Έχει όμως και 50% πιθανότητες να υποτροπιάσει μέσα σε μία δεκαετία και 75% πιθανότητες υποτροπής μέσα σε μία 20ετία.

Η νεφρολιθίαση αναπτύσσεται όταν υπάρχουν σε μεγάλες συγκεντρώσεις και στο κατάλληλο περιβάλλον ούρων ορισμένες ουσίες που αποβάλλουν οι νεφροί. Οι ουσίες αυτές είναι το ασβέστιο, τα οξαλικά, τα φωσφορικά άλατα κ.λπ.

Οι ουσίες αυτές μπορεί να δημιουργήσουν κρυστάλλους. Αναλόγως με τις ουσίες που κρυσταλλοποιούνται, οι νεφρικοί λίθοι μπορεί να είναι:

• Λίθοι ασβεστίου. Αποτελούνται κυρίως από οξαλικό και φωσφορικό ασβέστιο. Στο σχεδόν 80% των περιπτώσεων, η νεφρολιθίαση οφείλεται σε λίθους ασβεστίου.
• Λίθοι ουρικού οξέος. Δημιουργούνται όταν υπάρχει αυξημένο ουρικό οξύ.
• Φλεγμονώδεις λίθοι. Οφείλονται σε χρόνιες λοιμώξεις του ουροποιητικού.
• Λίθοι κυστίνης. Οφείλονται σε γενετική διαταραχή.

Η διατροφή είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για νεφρολιθίαση. Η ελλιπής πρόσληψη υγρών την ευνοεί, ενώ αντιθέτως η προσεγμένη διατροφή προστατεύει από αυτήν.

Ο κλινικός διαιτολόγος-βιολόγος Χάρης Δημοσθενόπουλος, προϊστάμενος του Διαιτολογικού Τμήματος του Νοσοκομείου Λαϊκό στην Αθήνα εξηγεί τι πρέπει να προσέχουμε για να αποφύγουμε τη νεφρολιθίαση, αλλά και τι πρέπει να κάνουν όσοι ήδη την έχουν εκδηλώσει.

Για προστασία από τη νεφρολιθίαση

Αν θέλετε να αποφύγετε τη νεφρολιθίαση πρέπει να προσέξετε τα εξής:

• Να καταναλώνετε τουλάχιστον 2 λίτρα υγρά την ημέρα, για να παράγει ο οργανισμός τουλάχιστον 2 λίτρα ούρα ημερησίως. Στα υγρά συνυπολογίζονται ροφήματα, φρούτα, λαχανικά, σούπες και γενικώς κάθε τρόφιμο με υψηλή περιεκτικότητα σε νερό.

Θα ξέρετε ότι καταναλώνετε αρκετά υγρά όταν το χρώμα των ούρων σας είναι ανοικτόχρωμο (υποκίτρινο). Αν τα ούρα σας έχουν σκούρο κίτρινο, κεχριμπαρένιο (σαν μέλι) ή σχεδόν καφέ χρώμα πρέπει να αυξήσετε την πρόσληψη υγρών.

• Μειώστε την κατανάλωση άλατος. Φυσιολογικά δεν πρέπει να τρώμε περισσότερο από 1 κουταλάκι του γλυκού (ή 6 γραμμάρια) επιτραπέζιο αλάτι. Ωστόσο το 75% του άλατος που καταναλώνουμε προέρχεται από «κρυφές» πηγές, κυρίως από τυποποιημένα τρόφιμα. Μάλιστα το 40% προέρχεται από το ψωμί του εμπορίου, σύμφωνα με παλαιότερες έρευνες του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Επομένως, όταν μαγειρεύετε να προσθέτετε ελάχιστο αλάτι στο φαγητό (αντικαταστήστε το με πολλά μπαχαρικά) και μην βάζετε επιπλέον ποσότητα στο πιάτο σας. Να διαβάζετε επίσης τις ετικέτες των τροφίμων ώστε να επιλέγετε όσα έχουν το λιγότερο νάτριο. Ιδανικά δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα 0,6 γρ. νάτριο ανά 100 γρ. τροφίμου (αντιστοιχούν σε 1,5 γρ. αλάτι ανά 100 γρ. τροφίμου).

• Μην τρώτε πολλά ζωικής προελεύσεως τρόφιμα. Μοσχάρι, χοιρινό, αρνί, πουλερικά και αυγά πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο. Το ίδιο και τα αλμυρά ψάρια και θαλασσινά.
• Να τρώτε καθημερινά τρία φρούτα και δύο σαλάτες.
• Μην το παρακάνετε με τα διατροφικά συμπληρώματα. Η παρατεταμένη λήψη υψηλών δόσεων βιταμίνης D, βιταμίνης C και ασβεστίου (μεμονωμένα ή σε συνδυασμό μεταξύ τους) μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για νεφρολιθίαση.

Για την πρόληψη των υποτροπών

Αν ήδη έχετε πάθει νεφρολιθίαση, από το είδος των λίθων σας θα εξαρτηθεί τι πρέπει να προσέξετε. Σε γενικές γραμμές συνιστώνται αυτά που ακολουθούν, αλλά συμβουλευθείτε πρώτα τον ουρολόγο σας:

• Για τους λίθους οξαλικού ασβεστίου: Περιορίστε την κατανάλωση τροφίμων πλουσίων σε οξαλικά. Τέτοια τρόφιμα είναι, π.χ., ο μαϊντανός, τα παντζάρια, η σοκολάτα, οι ξηροί καρποί, το σπανάκι, τα φασόλια, το τσάι, η μπίρα. Ωστόσο μην μειώσετε την κατανάλωση ασβεστίου, διότι η φτωχή σε ασβέστιο διατροφή αυξάνει την απέκκριση οξαλικών από τους νεφρούς (άρα και τον κίνδυνο για νεφρολιθίαση).
• Για τους λίθους κυστίνης: Η προσεγμένη διατροφή δεν παίζει καθοριστικό ρόλο στη θεραπεία. Συνιστάται αύξηση της πρόσληψης υγρών (μέχρι 3-4 λίτρα την ημέρα) και περιορισμός του αλατιού.
• Για τους λίθους ουρικού οξέος: Μείωση της κατανάλωσης ζωικών πρωτεϊνών, αποφυγή τροφίμων με πολλές πουρίνες (π.χ. εντόσθια, συκώτι, σαρδέλες, γαρίδες, σκουμπρί, μύδια, ρέγκα).
• Για τους φλεγμονώδεις λίθους: Συνιστώνται άφθονα υγρά, περιορισμός του άλατος και καθημερινή κατανάλωση εσπεριδοειδών.