Νόσος Πάρκινσον: 8 πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε για τις θεραπείες της

Η νόσος Πάρκινσον αντιμετωπίζεται με φάρμακα και άλλες θεραπείες, που αποδίδουν καλύτερα όταν χορηγούνται την κατάλληλη στιγμή, στους κατάλληλους ασθενείς.

Η νόσος Πάρκινσον είναι μία προοδευτικά εξελισσόμενη ασθένεια. Συνήθως αρχίζει αργά, με σταδιακή επιβράδυνση των κινήσεων (βραδυκινησία). Αργότερα μπορεί να εμφανιστεί τρόμος (τρέμουλο), πρώτα στην μία πλευρά του σώματος και ύστερα στην άλλη.

Στα πιο προχωρημένα στάδιά της η νόσος μπορεί να επηρεάσει όλο το σώμα, από την ομιλία έως τις νοητικές λειτουργίες.

Αν και τρόπος ίασης γι’ αυτήν δεν υπάρχει, έχουν αναπτυχθεί αρκετές θεραπείες που προσφέρουν πολλά και καλά χρόνια ζωής στους ασθενείς. Αρκεί να γίνει εγκαίρως η διάγνωση και να χορηγείται η κατάλληλη αγωγή σε κάθε στάδιο της νόσου.

Ο νευρολόγος Παναγιώτης Ι. Ζήκος, υπεύθυνος του Ιατρείου Νόσου Πάρκινσον & Συναφών Διαταραχών του 251 Γενικού Νοσοκομείου Αεροπορίας και του Κέντρου Πάρκινσον & Διαταραχών Μνήμης Γαλατσίου, απαντά σε μερικά βασικά ερωτήματα για την αντιμετώπιση της νόσου.

Πόσο συχνά πρέπει να επισκέπτονται οι ασθενείς τον γιατρό;

Σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, στους περισσότερους πάσχοντες από νόσο Πάρκινσον συνιστάται να επισκέπτονται τον γιατρό τους δύο φορές τον χρόνο. Αυτό κρίνεται απαραίτητο για να αξιολογείται εκ νέου η κατάστασή τους και να ελέγχεται η αποδοτικότητα της φαρμακευτικής αγωγής τους.

Εάν ο ασθενής αντιμετωπίζει δυσκολίες στην διαχείριση της νόσου του ή με τη φαρμακευτική αγωγή του, μπορεί να χρειασθεί συχνότερες επισκέψεις.

Πώς εξελίσσεται η νόσος Πάρκινσον;

Ο ρυθμός εξέλιξης της νόσου επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, αλλά σε γενικές γραμμές η εξέλιξή της είναι αργή. Οι υπάρχουσες μελέτες δείχνουν ότι με τις κατάλληλες θεραπείες οι περισσότεροι ασθενείς ζουν με τη νόσο Πάρκινσον 7-10 χρόνια πριν εκδηλώσουν σοβαρές επιπλοκές.

Μερικοί, όμως, παρουσιάζουν πιο γρήγορη εξέλιξη, για λόγους που προς το παρόν παραμένουν άγνωστοι. Ωστόσο φαίνεται ότι τα δύο πρώτα χρόνια είναι τα πιο σημαντικά για την εξέλιξη της νόσου.

Ποιες είναι οι υπάρχουσες θεραπείες;

Οι θεραπευτικές επιλογές για τη νόσο Πάρκινσον είναι ειδικά φάρμακα και επεμβατικές θεραπείες. Τα φάρμακα χορηγούνται συνήθως από τα αρχικά στάδια. Οι επεμβατικές θεραπείες χορηγούνται όταν εμφανιστούν οι κινητικές διακυμάνσεις, δηλαδή όταν η υφιστάμενη αγωγή δεν καλύπτει επαρκώς τον ασθενή όλη την ημέρα.

Οι ασθενείς πρέπει να γνωρίζουν ότι η νόσος Πάρκινσον είναι ιδιαίτερη ασθένεια και κάθε πάσχοντας χρειάζεται εξατομικευμένο πλάνο θεραπείας. Αν και γίνονται πολλές προσπάθειες να βρεθούν θεραπείες που θα επιβραδύνουν ή θα αντιστρέφουν την πορεία της, προς το παρόν δεν έχει εγκριθεί κάποια.

Ο στόχος των θεραπειών που υπάρχουν είναι να μειώσουν τα συμπτώματά της, ώστε οι ασθενείς να λειτουργούν όσο το δυνατόν πιο φυσιολογικά.

Ποια είναι τα φάρμακα για τη νόσο Πάρκινσον;

Υπάρχουν έξι βασικές κατηγορίες φαρμάκων:

• Η λεβοντόπα
• Οι αγωνιστές ντοπαμίνης
• Οι αναστολείς του ενζύμου COMT
• Οι αναστολείς της μονοαμινοξιδάσης (ΜΑΟ) Β
• Τα αντιχολινεργικά
• Διάφοροι άλλοι ντοπαμινεργικοί παράγοντες (π.χ. παράγωγα αδαμαντίνης).

Σε κάθε κατηγορία φαρμάκων υπάρχουν πολλές επιλογές. Τα περισσότερα φάρμακα δρουν επηρεάζοντας την ντοπαμίνη. Η ντοπαμίνη είναι η χημική ουσία του εγκεφάλου που παίζει σημαντικό ρόλο στη συμπεριφορά, τον συγχρονισμό των κινήσεων και την κινητικότητα.

Αναλόγως με το στάδιο της νόσου και τις ανάγκες κάθε ασθενούς ξεχωριστά, μπορεί να χορηγηθεί ένα φάρμακο ή συνδυασμός φαρμάκων.

Σημειώνεται ότι η φαρμακευτική αγωγή αποδίδει καλύτερα όταν:

• Λαμβάνεται με σταθερό πρόγραμμα
• Συνδυάζεται με καθημερινή άσκηση, υγιεινή διατροφή και επαρκή ύπνο.

Έχουν τα φάρμακα κάποιες παρενέργειες που πρέπει να προσέχουν οι ασθενείς;

Όλα τα φάρμακα έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες. Ειδικά, όμως, αυτά που επηρεάζουν την ντοπαμίνη (κυρίως οι αγωνιστές ντοπαμίνης) σχετίζονται με ιδιαίτερες ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως μανία και εθιστικές/παρορμητικές συμπεριφορές (υπερσεξουαλικότητα, τζόγο, υπερβολικές αγορές, πολυφαγία).

Πριν την χορήγηση ντοπαμινεργικών φαρμάκων γίνεται ειδικό τεστ που αξιολογεί τους ασθενείς. Αν βρεθεί ότι έχουν προδιάθεση, π.χ. για τζόγο, είναι πιθανό να μην τους χορηγηθούν καθόλου αυτά τα φάρμακα ή να τους χορηγηθεί η ελάχιστη δυνατή δόση.

Αν τους χορηγηθούν, οι συγγενείς τους πρέπει να βρίσκονται σε εγρήγορση, ειδάλλως μπορεί να υπάρξει πρόβλημα με την ακούσια συμπεριφορά των ασθενών. Εάν ο ασθενής εκδηλώσει τέτοιου είδους παρορμητική συμπεριφορά, πρέπει να ενημερωθεί αμέσως ο νευρολόγος ιατρός. Και αυτό διότι με μία αλλαγή στην αγωγή ή μείωση της δόσης, το πρόβλημα μπορεί να λυθεί.

Πότε συνιστώνται επεμβατικές θεραπείες για τη νόσο Πάρκινσον;

Οι επεμβατικές θεραπείες συνιστώνται όταν τα φάρμακα από το στόμα έχουν μεν καλή δράση, αλλά παύουν να καλύπτουν όλη την ημέρα τον ασθενή. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι εκείνος παίρνει φάρμακα πολλές φορές την ημέρα, επειδή παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις της κινητικότητάς του (δηλαδή εναλλαγές καλής κινητικότητας ή υπερκινησίας με μειωμένη κινητικότητα ή ακόμα και ακινησία). Αυτό συνήθως συμβαίνει 3-5 χρόνια έπειτα από την έναρξη της φαρμακευτικής αγωγής.

Οι επεμβατικές θεραπείες μπορεί να δρουν με δύο τρόπους:

• Προκαλούν συνεχή ντοπαμινεργική διέγερση, δηλαδή τροφοδοτούν συνεχώς τον οργανισμό με μικροδόσεις ντοπαμίνης (αντλίες)
• Διεγείρουν τον εγκέφαλο με ηλεκτρομαγνητικό πεδίο (νευροδιεγέρτες).

Ποιες είναι οι επεμβατικές θεραπείες για τη νόσο Πάρκινσον;

Οι ευρύτερα χρησιμοποιούμενες επεμβατικές θεραπείες είναι:

• Η τοποθέτηση νευροδιεγέρτη DBS
• Η υποδόρια έγχυση απομορφίνης με ειδική αντλία
• Η τοποθέτηση αντλίας συνεχούς έγχυσης ντοπαμίνης

Όταν οι θεραπείες αυτές εφαρμόζονται σε προσεκτικά επιλεγμένους ασθενείς μπορούν να παράσχουν για αρκετά χρόνια καλή κινητικότητα και καλή ποιότητα ζωής.

Υπενθυμίζεται ότι οι θεραπείες αυτές συνιστώνται στο  στάδιο των κινητικών διακυμάνσεων της νόσου Πάρκινσον, αλλά όχι στο τελικό. Το τελικό στάδιο χαρακτηρίζεται από χρήση αναπηρικού αμαξιδίου ή λίγο και υποβοηθούμενο περπάτημα. Αν ο ασθενής βρίσκεται σε αυτή τη φάση, δεν μπορεί να τοποθετηθεί αντλία ή νευροδιεγέρτης.

Υπάρχουν άλλες θεραπείες;

Οι πάσχοντες από νόσο Πάρκινσον μπορεί επίσης να χρειασθούν (από τα αρχικά κιόλας στάδια) εντατική φυσικοθεραπεία. Άλλες θεραπείες που μπορεί να τους βοηθήσουν, αναλόγως με τα συμπτώματά τους, είναι εργοθεραπεία, λογοθεραπεία, διατροφική θεραπεία κ.λπ. Το τι θα χρειασθεί, καθορίζεται από την διεπιστημονική ομάδα που συνήθως αναλαμβάνει τον ασθενή.