Ο ενάρετος κύκλος εκπαίδευσης, πρακτικής και εφαρμοσμένης έρευνας

Η επιτυχία της βιομηχανίας στηρίζεται παραδοσιακά σε μερικές απλές βασικές αρχές όπως η σχέση μέγιστης παραγωγικότητας και ελάχιστου κόστους και η ικανότητα έγκαιρου εντοπισμού των αιτιών των προβλημάτων που αναφύονται σε σχεδιαστικό ή παραγωγικό επίπεδο. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, τη σύντμηση του κύκλου ζωής προϊόντων και τη διεθνοποίηση των αγορών, η βιομηχανία καλείται να είναι εξόχως καινοτόμα, κάτι που επιφέρει την ανάγκη για αυξημένες δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού που τη στελεχώνει σε όλα τα επίπεδα.

Η τεχνική κατάρτιση των στελεχών της βιομηχανίας και ειδικά των μηχανικών της δεν είναι μονοσήμαντη υπόθεση που αφορά μόνο τα εκπαιδευτικά ιδρύματα όπως τα πολυτεχνεία. Τα προγράμματα σπουδών των ελληνικών πολυτεχνικών σχολών δεν μπορούν να εξυπηρετούν μόνο ακαδημαϊκές ανάγκες και μάλιστα μη προσαρμοσμένες στις σύγχρονες εξελίξεις που συχνά προκαλούν οι πλέον ανεπτυγμένες πρακτικές μεγάλων επιχειρήσεων. Η γνώση της στατιστικής, για παράδειγμα, είναι μια αυτονόητη προϋπόθεση για έναν νέο μηχανικό, αλλά η μεθοδολογία six sigma που επιτρέπει τον αξιόπιστο εντοπισμό των αιτιών των αστοχιών μιας παραγωγικής διαδικασίας και τη μεθοδική αντιμετώπισή τους είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη λειτουργία μιας σύγχρονης βιομηχανικής επιχείρησης, όπως και η προσέγγιση της λιτής παραγωγής (lean manufacturing) η οποία φροντίζει να ελαχιστοποιεί τη σπατάλη και τα περισσεύματα προς όφελος του κόστους. Οι νέοι μηχανικοί που πρόκειται να στελεχώσουν τη βιομηχανία οφείλουν να μπορούν να επεξεργαστούν σύνθετα ζητήματα, λαμβάνοντας υπόψη τις βασικές αρχές επάνω στις οποίες η βιομηχανία και οι επιχειρήσεις εδράζονται. Η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης, η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και η πολυπαραγοντική προσέγγιση των διαδικασιών και των προϊόντων (σχεδιασμός, ανάπτυξη, βελτιστοποίηση, συντήρηση, ποιοτικός έλεγχος, κοστολόγηση, εφοδιαστική, εφαρμογές, marketing, after sales support κ.ά.) είναι μερικές μόνο από τις σύγχρονες απαιτήσεις που προκύπτουν και η ικανότητα ανταπόκρισης σε αυτές είναι μια νέα προτεραιότητα για τα προγράμματα σπουδών και την πρακτική εξάσκηση που πρέπει να τα συνοδεύει. Η πολυδιάσπαση των γνωστικών αντικειμένων που έχει επίσης συμβεί στη χώρα μας εδώ και μερικές δεκαετίες δεν έχει απαραίτητα αναβαθμίσει το επίπεδο παρεχόμενης εκπαίδευσης, αφού αντί να επιτυγχάνεται η απόκτηση βασικών σταθερών προκύπτει μια εξειδίκευση που στερείται ικανότητας προσέγγισης σύνθετων ζητημάτων.

Η διασύνδεση της βιομηχανίας με την εκπαίδευση είναι σαφώς ένα μέσο υποστήριξης της βιομηχανίας αλλά και παράγοντας αύξησης του συγκριτικού πλεονεκτήματος ενός πολυτεχνικού τμήματος και των αποφοίτων του, πράγμα που ωφελεί και την οικονομία. Δεδομένου ότι υφίσταται σαφές ενδιαφέρον από τις επιχειρήσεις να μελετήσουν διάφορα ζητήματα που αντιμετωπίζουν σε πρακτικό ή και θεωρητικό επίπεδο, προκειμένου να προχωρήσουν αργότερα σε πρακτικό, η εκπόνηση πρακτικής και διπλωματικών εργασιών στους χώρους της βιομηχανίας πρέπει να ενθαρρυνθεί, αφού αυτό προσδίδει αυξημένες δυνατότητες στους υποψηφίους να ενταχθούν στην αγορά εργασίας. Η εφαρμοσμένη έρευνα μπορεί να συγχρηματοδοτηθεί ενταγμένη σε ένα ενιαίο ακαδημαϊκό και ερευνητικό πλαίσιο, ιδιαίτερα τώρα που η εξωστρέφεια και η καινοτομία αποτελούν αδήριτη ανάγκη για τις ελληνικές βιομηχανικές επιχειρήσεις. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα πολυτεχνεία θα μπορούν εντός ενός νέου θεσμικού πλαισίου να αξιοποιούν άμεσα και πληρέστερα τις δυνατότητες χρηματοδότησης από τις επιχειρήσεις για ερευνητικούς σκοπούς ακόμη και μέσω της πρακτικής των τελειόφοιτων και των μεταπτυχιακών φοιτητών. Η πρόσφατη πρόταση του ΣΕΒ για τη θέσπιση βιομηχανικών διδακτορικών, για παράδειγμα, έρχεται να καλύψει αυτό ακριβώς το κενό στο ανώτατο επίπεδο σπουδών και σε περισσότερο ενδελεχή βάση συνδέοντας την τριτοβάθμια εκπαίδευση με τις επιχειρήσεις.

Η επιχειρηματικότητα δεν μπορεί παρά να συνάδει με το επίπεδο παρεχόμενης εκπαίδευσης και μάλιστα σε αλληλοτροφοδοτούμενη βάση. Τα πολυτεχνεία οφείλουν να προετοιμάζουν τους μηχανικούς του μέλλοντος για τις πραγματικές συνθήκες που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν εντός ενός ανταγωνιστικού περιβάλλοντος και οι επιχειρήσεις οφείλουν να συνεργαστούν με τα πολυτεχνεία εντός σαφώς καθορισμένων προγραμμάτων πρακτικής και εφαρμοσμένης έρευνα που θα τους προσδώσει περαιτέρω ανταγωνιστικότητα. Αυτός ο ενάρετος κύκλος εκπαίδευσης, πρακτικής και εφαρμοσμένης έρευνας μπορεί και πρέπει να αποτελέσει κριτήριο ανάπτυξης για την εκπαίδευση και το επιχειρείν σε μια εποχή που η γνώση είναι η κατεξοχήν δύναμη.

* Ο κ. Πάνος Λώλος είναι μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Παραγωγής – Συμβούλιο Βιομηχανιών για την Ανάπτυξη.