Ο κορωνοϊός μπορεί να προκαλεί σοβαρές βλάβες στα μάτια

Ο κορονοϊός Covid-19 μπορεί να επηρεάζει τα μάτια και την όραση με τρόπους που ήταν άγνωστοι μέχρι πρότινος. Μία νέα κλινική μελέτη αποκαλύπτει ότι η μόλυνση από αυτόν μπορεί να προκαλέσει ανατομικές βλάβες βαθιά μέσα στο μάτι, που ίσως αποτελούν ένδειξη γενικότερης βλάβης στο κεντρικό νευρικό σύστημα και ειδικά στον εγκέφαλο.

Είναι η πρώτη φορά που αναφέρονται σε ανθρώπους ανατομικές οφθαλμικές βλάβες σχετιζόμενες με τον νέο κορωνοϊό. Ωστόσο είχαν προηγηθεί ανάλογα περιστατικά σε ζώα.

Αν τα νέα ευρήματα επιβεβαιωθούν από άλλες κλινικές μελέτες, οι οφθαλμικές βλάβες που σχετίζονται με τον κορωνοϊό μπορεί να αποτελέσουν δείκτη για το αν κάποιοι ασθενείς κινδυνεύουν να εκδηλώσουν και εγκεφαλικά προβλήματα εξαιτίας του, εκτιμούν οι ερευνητές.

Η νέα μελέτη πραγματοποιήθηκε στο Instituto da Visão και την Οφθαλμολογική Κλινική του Ομοσπονδιακού Πανεπιστημίου του São Paulo (Unifesp), στη Βραζιλία. Συμμετείχαν 12 επαγγελματίες Υγείας (έξι άνδρες και έξι γυναίκες), ηλικίας 25 έως 69 ετών). Οι εννέα από αυτούς ήταν γιατροί.

Ο κορωνοϊός Covid-19 προκάλεσε και στους 12 επαγγελματίες Υγείας λοίμωξη που εκδηλώθηκε με πυρετό, αδυναμία και δύσπνοια. Οι 11 από αυτούς είχαν επίσης απώλεια όσφρησης (ανοσμία). Οι δύο από ασθενείς χρειάστηκαν νοσηλεία στο νοσοκομείο, αλλά όχι στην εντατική.

Ένδεκα έως 33 ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων τους, οι ασθενείς υποβλήθηκαν σε λεπτομερή έλεγχο των ματιών τους με μια εξέταση που λέγεται οπτική τομογραφία συνοχής (OCT). Η εξέταση έγινε δύο φορές, σε δύο διαφορετικά μηχανήματα, για να βεβαιωθούν οι ερευνητές για τα ευρήματά της.

Έλεγχος με οπτική τομογραφία συνοχής

«Η οπτική τομογραφία συνοχής είναι μία προηγμένη εξέταση που επιτρέπει την υψηλής ευκρίνειας, λεπτομερή ανάλυση του πρόσθιου και του οπίσθιου θαλάμου του οφθαλμού, καθώς και του αμφιβληστροειδούς», εξηγεί ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ. Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.

Η εξέταση αυτή παρέχει τη δυνατότητα ελέγχου των υποκλινικών (ασυμπτωματικών) αλλοιώσεων του αμφιβληστροειδούς σε ασθενείς που πάσχουν από συστηματικά νοσήματα, όπως:

• Ο σακχαρώδης διαβήτης
• Η νόσος Πάρκινσον
• Η νόσος Αλτσχάιμερ
• Ορισμένες ιογενείς λοιμώξεις

Η OTC επιτρέπει επίσης την παρακολούθηση της εξέλιξης των οφθαλμικών βλαβών, καθώς και την συμμετρική ανάλυση, με ταυτόχρονη προβολή και σύγκριση των δύο οφθαλμών.

«Είναι μία εξέταση  που δεν χρησιμοποιεί ακτινοβολία, επομένως μπορεί να επαναλαμβάνεται όσο συχνά χρειάζεται», τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος. «Ουσιαστικά είναι σαν να λαμβάνουμε φωτογραφίες από το εσωτερικό του ματιού, χρησιμοποιώντας μια εξελιγμένη φωτογραφική μηχανή».

Βλάβες σε συγκεκριμένα σημεία

Η OCT έδειξε ότι όλοι οι ασθενείς με κορωνοϊό είχαν βλάβες στο επίπεδο ορισμένων στοιβάδων του αμφιβληστροειδούς. Ειδικότερα, οι αλλοιώσεις εντοπίζονταν στην έσω συναπτική στοιβάδα και στην στοιβάδα των γαγγλιακών κυττάρων.

Τέσσερις ασθενείς είχαν επίσης μικροαιμορραγίες κατά μήκος του αγγειακού τόξου (arcade) του αμφιβληστροειδούς. Είχαν επίσης χαρακτηριστικές βλάβες που υποδηλώνουν απόφραξη των προτριχοειδικών αρτηριδίων (cotton wool spots, CWS).

Αντιθέτως, δεν υπήρχαν ενδείξεις φλεγμονής στα μάτια των 12 ασθενών. Σε όλους, εξ άλλου, ήταν φυσιολογική η οπτική οξύτητα και τα αντανακλαστικά της κόρης των ματιών.

Ο αμφιβληστροειδής χιτώνας βρίσκεται στο οπίσθιο τμήμα του ματιού. Φέρει τα κύτταρα-υποδοχείς του φωτός (λέγονται ραβδία και κωνία), πάνω στα οποία εστιάζεται το φως. Τα ραβδία και τα κωνία το δεσμεύουν και ύστερα το οπτικό ερέθισμα μεταδίδεται, μέσω του οπτικού νεύρου, στον εγκέφαλο, όπου μετατρέπεται σε εικόνα. Η φυσιολογική λειτουργία του αμφιβληστροειδούς είναι απαραίτητη για καλή όραση.

Συνέπειες των αλλοιώσεων

«Οι ανατομικές αλλοιώσεις που εντοπίστηκαν στη νέα μελέτη προφανώς έχουν κάποιες λειτουργικές επιπτώσεις στην όραση. Δεν γνωρίζουμε ακόμα ποιες θα μπορούσαν να είναι, καθώς οι ασθενείς δεν τις αντιλαμβάνονταν», σχολιάζει ο κ. Κανελλόπουλος. «Είναι μια κατάσταση παρόμοια με εκείνη που έχει παρατηρηθεί σε πολλούς ασθενείς με λοίμωξη που έχει προκαλέσει ο νέος κορωνοϊός. Οι ασθενείς αυτοί αισθάνονται υγιείς, έχουν ενδεχομένως μόνο λίγο ήπιο βήχα, αλλά όταν κάνουν αξονική τομογραφία εντοπίζονται σημαντικές βλάβες στους πνεύμονές τους».

Το πιο σημαντικό εύρημα, συνεχίζει, είναι το γεγονός ότι εντοπίστηκαν αλλοιώσεις στην έσω συναπτική και στην γαγγλιακή στοιβάδα του αμφιβληστροειδούς. «Τα γαγγλιακά κύτταρα είναι ένα είδος νευρικών κυττάρων, που υπάρχουν και στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ)», εξηγεί. «Η εμφάνιση βλαβών σε αυτά τα οφθαλμικά κύτταρα μπορεί να σχετίζονται με τις εκδηλώσεις του κορωνοϊού στο ΚΝΣ. Τις εκδηλώσεις αυτές έχουν περιγράψει πολλές άλλες μελέτες σε ανθρώπους και σε ζώα».

Και συνέχισε: «Δεν αποκλείεται, όπως εκτιμούν και οι ερευνητές, να αποτελούν οι βλάβες στα οφθαλμικά γαγγλιακά κύτταρα έναν βιολογικό δείκτη που θα προειδοποιεί για ανάλογες, ασυμπτωματικές βλάβες στο ΚΝΣ και ειδικά στον εγκέφαλο. Ίσως λοιπόν τα ευρήματα στην OCT να αποτελούν έναν απλό και γρήγορο τρόπο για να εντοπίζουμε στο εγγύς μέλλον αν ένας ασθενής με COVID-19 έχει αρχίσει να παρουσιάζει εγκεφαλικές αλλοιώσεις. Ωστόσο αυτό είναι κάτι που πρέπει να τεκμηριωθεί με επιστημονική μελέτη για να εφαρμοστεί».

Οι ερευνητές από τη Βραζιλία συνεχίζουν την παρακολούθηση των 12 ασθενών, για να καταγράψουν την εξέλιξή τους στο χρόνο. Και αυτό διότι έχει μεγάλη σημασία να εξακριβωθεί αν θα επιμείνουν, θα υποχωρήσουν ή θα επιδεινωθούν με το πέρασμα του χρόνου, δήλωσε ο κύριος ερευνητής της νέας μελέτης Dr Rubens Belfort Jr, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Unifesp.

Η νέα μελέτη δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση The Lancet.