Παγκόσμια ανησυχία για αστάθεια από τις συνεχείς αυξήσεις στις τιμές τροφίμων

Οι προηγούμενες αυξήσεις στην τιμή των βασικών τροφίμων έχουν συνδεθεί με περιόδους κοινωνικής αναταραχής, συμπεριλαμβανομένης της Αραβικής Άνοιξης, το 2011.

Εάν οι τιμές συνεχίσουν να αυξάνονται, σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις της πανδημίας – ο κόσμος θα μπορούσε να έχει ασταθές μέλλον.

Οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 2,4% τον Φεβρουάριο, σύμφωνα με τον Δείκτη Τιμών Τροφίμων.

Αυτό σηματοδοτεί τον ένατο συνεχόμενο μήνα της αύξησης των τιμών, με αποτέλεσμα ο δείκτης – ο οποίος προσαρμόζεται με τον πληθωρισμό – να φτάσει στο υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούλιο του 2014.
Στις ΗΠΑ, οι τιμές αυξήθηκαν σχεδόν κατά 3% το 2020, σχεδόν διπλάσιο ποσοστό από τον πληθωρισμό, ασκώντας πίεση στους φτωχότερους Αμερικανούς, οι οποίοι ξοδεύουν περισσότερο από το ένα τρίτο του εισοδήματός τους σε τρόφιμα.

Αλλά η πραγματική απειλή υπάρχει σε χώρες όπου μεγάλα τμήματα του πληθυσμού ζουν κοντά στο όριο της πείνας.

Η Βραζιλία, η οποία ήδη πλήττεται σφοδρά από την COVID-19 , αντιμετωπίζει την ταχύτερη αύξηση των τιμών των τροφίμων πέρυσι σε σχέση με τον πληθωρισμό.

Στη Ρωσία, το κόστος των τροφίμων διατηρήθηκε υπό έλεγχο, μόνο λόγω των δασμών και των ελέγχων των εξαγωγών, αλλά αυτά τα μέτρα τροφοδότησαν τον πληθωρισμό και είναι απίθανο να εμποδίσουν τις τιμές να ανεβούν όταν αρθούν οι πολιτικές στα τέλη Μαρτίου.

Στη Νιγηρία – όπου το μέσο νοικοκυριό ξοδεύει ήδη περισσότερο από το ήμισυ του εισοδήματός του σε τρόφιμα –  οι επιθέσεις κατά των αγροτών συνέβαλαν στην αύξηση των τιμών.

Η Ινδία έχει συμβάλει στη διατήρηση των τιμών σε προσιτές τιμές, δαπανώντας τα περισσότερα στον κόσμο για την επιδότηση των τροφίμων, αλλά πλήττεται από τις διαμαρτυρίες των αγροτών που  είναι πιθανό να μεταφράζεται σε υψηλότερες τιμές και περισσότερες αναταραχές.

Οι κυβερνήσεις ανησυχούν για τις επιπτώσεις της αύξησης των τιμών των τροφίμων.

Οι προηγούμενες αυξήσεις το 2011 συνέβαλλαν τις διαμαρτυρίες στον αραβικό κόσμο και οι υψηλές τιμές το 2008 συνέβαλαν στην αστάθεια σε ολόκληρο τον Νότιο κόσμο.

Η αυξανόμενη επισιτιστική κρίση στο Σουδάν – όπου ο πληθωρισμός είναι τριπλάσιος και η τιμή του ψωμιού υπερδιπλασιάστηκε – οδήγησε σε αυξανόμενες διαμαρτυρίες ενάντια στην κοινή στρατιωτική-πολιτική κυβέρνηση.

Στο Λίβανο, οι τιμές των τροφίμων τετραπλασιάστηκαν τον Δεκέμβριο.

«Αυτές οι αυξήσεις των τιμών αποσταθεροποιούν, όχι μόνο επειδή προκαλούν πολλή δυσκολία στις κοινότητες και τα νοικοκυριά, αλλά και επειδή υπάρχει αυτή η προσδοκία ότι η κυβέρνηση θα κάνει κάτι γι ‘αυτό», δήλωσε  ο Cullen Hendrix,  στο Bloomberg.

Η άνοδος της τιμής των τροφίμων έχει πολλαπλές αιτίες. Τα Lockdown καταστρέφoυν τα συστήματα τροφίμων», σημειώνει ο Lawrence Haddad, εκτελεστικός διευθυντής της Παγκόσμιας Συμμαχίας για τη Βελτιωμένη Διατροφή, ενώ ο πληθωρισμός και τα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως οι χειμερινές καταιγίδες του Φεβρουαρίου στο Τέξας παίζουν επίσης ρόλο.

Αλλά η κρίση είναι επίσης μια υπενθύμιση για το πώς διασυνδέεται – και πόσο ευάλωτο είναι – το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων, με τον φτωχότερο κόσμο να εξαρτάται από τα τρόφιμα που πωλούνται  από τους μεγαλύτερους παραγωγούς.

Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature Food αυτό το μήνα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τυχόν περιορισμοί από τρεις βασικούς εξαγωγείς θα ήταν αρκετοί για να αυξήσουν την τιμή του σίτου κατά 70%, ενώ ο αραβόσιτος και το ρύζι θα αυξηθούν κατά 40% και 60%, αντίστοιχα.

Ακόμη και οι καταναλωτές σε ευημερούσες χώρες δεν εξαιρούνται, με τους παραγωγούς τροφίμων να μειώνουν τον αριθμό των ειδών προς πώληση και να συρρικνώνουν το μέγεθος των μεταποιημένων τροφίμων για να διατηρούν τις τιμές φαινομενικά σταθερές.

Πάντως, οι τιμές είναι πολύ χαμηλότερες από την κορυφή του 2011 και υπάρχουν ενδείξεις ότι οι αυξήσεις των τιμών των σιτηρών επιβραδύνονται ακόμη και καθώς η παραγωγή σιταριού προβλέπεται να φτάσει σε ρεκόρ ύψους 780 εκατομμυρίων τόνων την επόμενη σεζόν.

Ωστόσο, η αυξημένη παραγωγή δεν θα βοηθήσει εάν η πανδημία εμποδίζει την πρόσβαση των φτωχών σε τρόφιμα ενώ  μακροπρόθεσμα, η κλιματική αλλαγή είναι πιθανό να διαταράξει όλο και περισσότερο τη γεωργία.

Η έλλειψη τροφίμων είναι που θα οδηγήσει  τους ανθρώπους στους δρόμους, κάτι που είναι πιθανό να κάνει τους επόμενους μήνες ασταθείς.