Παιδικό άσθμα και φάρμες: Ποια η σύνδεσή τους;
Η συχνότητα του άσθματος στα παιδιά αυξάνεται τις τελευταίες δεκαετίες, ωστόσο πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν κοντά σε φάρμες κινδυνεύουν λιγότερο. Και, σύμφωνα με μια νέα γερμανική μελέτη, το δυσεξήγητο ως τώρα φαινόμενο συνδέεται με τα μικρόβια του εντέρου.
Το ανθρώπινο μικροβίωμα, όπως ονομάζεται το σύνολο των μικροοργανισμών που ζουν πάνω και μέσα μας, έχει συνδεθεί τα τελευταία χρόνια με μια πληθώρα παθήσεων, από την παχυσαρκία και τον διαβήτη μέχρι τις συμπεριφορικές διαταραχές.
Αμέσως μετά τη γέννηση, το ανθρώπινο έντερο αρχίζει να αποικίζεται από μικρόβια της μητέρας και του περιβάλλοντος, τα οποία έρχονται σε επαφή με κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και επηρεάζουν τη δράση τους. Η σύσταση του εντερικού μικροβιώματος παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις τους πρώτους μήνες ζωής, τείνει όμως να σταθεροποιείται γύρω στην ηλικία του ενός έτους και παραμένει εν πολλοίς σταθερό στην ενήλικη ζωή μας.
«Διαπιστώσαμε ότι ένα σχετικά μεγάλο μέρος της προστατευτικής δράσης έναντι του άσθματος την οποία προσφέρουν τα αγροκτήματα συνδέεται με την ωρίμανση του εντερικού μικροβιώματος κατά το πρώτο έτος ζωής» αναφέρει ο Δρ Μάρτιν Νέπνερ, πρώτος συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύεται στο Nature Medicine.
Με άλλα λόγια, τα μικρόβια στα οποία εκτίθενται τα βρέφη που μεγαλώνουν κοντά σε φάρμες εκπαιδεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να μην αντιδρά σε αβλαβείς ουσίες του περιβάλλοντος, όπως συμβαίνει κατά τις κρίσεις άσθματος.
Οι ερευνητές δηλώνουν πως η σχέση του μικροβιώματος με το άσθμα ήταν αναμενόμενη, εξεπλάγησαν όμως από την ισχυρή επίδραση που αποκάλυψε η μελέτη.
Ο Ντέπνερ και η ομάδα του ανέλυσαν δείγματα κοπράνων από 700 παιδιά που μεγάλωσαν κοντά σε φάρμες μέχρι την ηλικία των 12 ετών και συμμετέχουν στο πρόγραμμα PASTURE –μια μεγάλη μελέτη κοορτής που συνεχίζεται εδώ και σχεδόν 20 χρόνια με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η ανάλυση έδειξε ότι ο φυσικός τοκετός (σε αντιδιαστολή με την καισαρική) και ο θηλασμός προστατεύουν έναντι του άσθματος, πιθανώς λόγω επαφής με μικρόβια της μητέρας που επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα των νεογνών.
Επιπλέον, έδειξε ότι ο κίνδυνος εκδήλωσης άσθματος είναι αντιστρόφως ανάλογος με τα επίπεδα του βουτυρικού οξέος στα κόπρανα. Το βουτυρικό είναι ένα λιπαρό οξύ κοντής αλυσίδας και έχει βρεθεί να προστατεύει από το άσθμα σε προηγούμενες μελέτες σε ποντίκια.
Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι η προστατευτική επίδραση των αγροκτημάτων ίσως συνδέεται με βακτήρια του γένους Roseburia και Coprococcus που παράγουν βουτυρικό οξύ. Και πράγματι, τα παιδιά με ώριμο εντερικό μικροβίωμα παρουσίαζαν αυξημένα επίπεδα αυτών των βακτηρίων, σε σχέση με τα παιδιά στα οποία το μικροβίωμα δεν έχει ακόμα σταθεροποιηθεί.
«Η μελέτη μας προσφέρει περαιτέρω ενδείξεις ότι το έντερο ενδέχεται να επηρεάζει την υγεία των πνευμόνων» λέει ο Δρ Μάρκους Έγκε του Παιδιατρικού Νοσοκομείου «Φον Χάουνερ», μέλος της ερευνητικής ομάδας. «Αυτό ενισχύει την ιδέα της ύπαρξης ενός άξονα εντέρου-πνευμόνων στον άνθρωπο» προσθέτει.
Η έρευνα έδειξε επίσης ότι η προστατευτική δράση δεν εξαρτάται από κάποιο μεμονωμένο είδος βακτηρίου, αλλά από την ωρίμανση όλου του μικροβιώματος –κάτι που θέτει υπό αμφισβήτηση τη χρήση μεμονωμένων βακτηρίων ως προβιοτικών για την πρόληψη του άσθματος, επισημαίνουν οι ερευνητές.
Αναφέρουν ακόμα ότι η προστατευτική δράση ίσως συνδέεται με μικρόιβια του μη επεξεργασμένου γάλακτος, αυτό όμως είναι δύσκολο να μελετηθεί επειδή η κατανάλωση μη παστεριωμένου γάλακτος είναι επικίνδυνη.
Πάντως το Παιδιατρικό Νοσοκομείο «Φον Χάουνερ» στο Μόναχο έχει ήδη ξεκινήσει κλινική μελέτη για την επίδραση του ήπια επεξεργασμένου γάλακτος στην πρόληψη του άσθματος και των αλλεργιών.