Πένθος: Έρχεται και καθυστερημένα;

Ιανουάριος 2020, όλος ο πλανήτης ετοιμαζόταν, χωρίς να το ξέρει, να ζήσει μια εμπειρία που δεν θα έμοιαζε με καμία άλλη. Λίγο πριν λοιπον ο κόσμος βυθιστεί στο πένθος “της κανονικότητας”, η οικογένεια μου ετοιμαζόταν να βυθιστεί στο δικό της, όταν τις πρώτες ημέρες της νέας χρονιάς “έφυγε” ξαφνικά από τη Γη αυτή (που θα άλλαζε μια για πάντα), η μόνη πατρική φιγούρα που γνώρισα στη ζωή μου.

Και πάνω που περίμενα ότι το πένθος θα με διαλύσει αυτό δεν έγινε ποτέ, μέχρι τώρα τουλάχιστον. Ενώ χρόνια αναρωτιόμουν για τη συναισθηματική μου νοημοσύνη και η ανικανότητα μου να αισθάνθώ με προβλημάτιζε, η θλίψη ήρθε μια μέρα ξαφνικά, ακόμη και 4 χρόνια μετά την απώλεια.  Είναι όμως δυνατόν το πένθος να σου χτυπήσει την πόρτα χρόνια μετά ή  είμαι εγώ το πρόβλημα;

Υπάρχει καθυστερημένο πένθος;

Υπάρχει και συμβαίνει όταν η αντίδραση στο πένθος καθυστερεί ή αναβάλλεται μετά από μια απώλεια. Η καθυστερημένη αντίδραση πένθους, μπορεί να συμβεί μετά το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου, αλλά μπορεί επίσης να συμβεί μετά από μια σημαντική αλλαγή ή διαταραχή στη ζωή.

Το χαρακτηριστικό γνώρισμα του καθυστερημένου πένθους είναι ότι αντί να επέλθει αμέσως η διαδικασία του πένθους, τα συναισθήματα και οι αντιδράσεις που κανονικά συνοδεύουν μια μεγάλη απώλεια αναβάλλονται, μερικές φορές για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μόνο αργότερα, μετά την υποχώρηση του αρχικού σοκ, της αποφυγής ή της άρνησης, αρχίζει τελικά να εκδηλώνεται ο πλήρης αντίκτυπος της απώλειας.

Τι το προκαλεί;

Η αιτία μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο, αλλά υπάρχουν μερικοί παράγοντες που μπορεί να σχετίζονται, όπως:

Το απροσδόκητο του θανάτου

Ο ξαφνικός θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου μπορεί να είναι τόσο σοκαριστικός που η άρνηση έρχεται ως μηχανισμός άμυνας. Καθυστερώντας τη θλίψη, οι άνθρωποι μπορούν να καταστείλουν τα δύσκολα συναισθήματα που κανονικά θα βίωναν.

Το πένθος είναι τόσο συντριπτικό και τραυματικό όπου το άτομο βιώνει μια άρνηση με σκοπό να καθυστερήσει τα συναισθήματα του πένθους.

Άγχος και υποχρεώσεις

O θάνατος βάζει τέλος στη ζωή, αλλά μόνο του θανόντος. Οι άνθρωποι που μένουν πίσω πρέπει να συνεχίσουν και να ανταπεξέλθουν στην καθημερινότητα τους. Παράλληλα όμως, πρέπει να μάθουν να ζουν χωρίς το άτομο που έχασαν, με ό,τι αλλαγές φέρνει αυτός ο θάνατος. Ο συνδυασμός αυτών κάνει τα άτομα να καθυστερούν το πένθος που κάποια στιγμή θα αισθανθούν.

Τύψεις

Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου μπορεί να πυροδοτήσει όλα τα συναισθήματα, συμπεριλαμβανομένων των τύψεων και των ενοχών, εξαιτίας προβλημάτων που δεν επιλύθηκαν. Το να έρθεις πρόσωπο με πρόσωπο με το πένθος δεν είναι ποτέ εύκολο, και η καθυστέρηση του μπορεί μερικές φορές να προέρχεται από τη δυσκολία αντιμετώπισης τέτοιων πολύπλοκων συναισθημάτων.

Άλλοι παράγοντες

Μερικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας κάποιου, όπως ο τρόπος που αντιμετωπίζει τις δύσκολες καταστάσεις ή ακόμη και η έλλειψη υποστήριξης από τον κοινωνικό περίγυρο, μπορεί να κάνει το πένθος να έρθει πολύ αργότερα στη ζωή.

Μήπως σου συμβαίνει;

Οι άνθρωποι βιώνουμε το πένθος, καθυστερημένο και μη, με διαφορετικούς τρόπους, αλλά μερικά κοινά συναισθήματα είναι τα εξής:

• Αίσθημα μουδιάσματος
• Έντονη συναισθηματική αντίδραση σε καταστάσεις που σου θυμίζουν την απώλεια
• Έντονη θλίψη
• Σκέψεις και αναμνήσεις με το άτομο που έχασες
• Δυσκολία να διασκεδάσεις
• Αλλαγές στον τρόπο που βλέπεις τον εαυτό σου και τους στόχους σου
• Τύψεις και ενοχές
• Αλλαγές στον ύπνο, το βάρος και την όρεξη
• Κούραση και έλλειψη κινήτρου
• Πονοκέφαλοι, πόνοι στο στομάχι, προβλήματα πέψης, μυϊκή ένταση

Πώς να αντιμετωπίσεις το καθυστερημένο πένθος

Εάν νιώθεις ότι βιώνεις καθυστερημένο πένθος είναι σημαντικό να φροντίσεις για την ψυχική σου υγεία, με τρόπους θα σε βοηθήσουν να συνδεθείς με τα συναισθήματα σου, να τα βιώσεις πλήρως και να τα αντιμετωπίσεις.

• Journaling: Η καταγραφή των συναισθημάτων σου και των σκέψεων σου μπορεί πράγματι να λειτουργήσει θεραπευτικά. Μπορείς επίσης να γράψεις ένα γράμμα στο άτομο που έχασες, καταγράφοντας όλες τις αγαπημένες σου στιγμές μαζί του.
• Πρακτικές mindfulness: Οι πρακτικές αυτές είναι για να σε επικεντρώσουν στο εδώ και το τώρα. Μπορεί να αποτελέσει έναν τρόπο να συνδεθείς με τα συναισθήματα σου αλλά και με την σημασία τους. Μάλιστα σύμφωνα με έρευνες μπορεί να βοηθήσει τα άτομα που πενθούν να βελτιώσουν τη συναισθηματική ρύθμιση και την λειτουργικότητα τους.
• Ακολούθησε μια ρουτίνα: Το να μένεις πιστή σε μια ρουτίνα είναι πολύ σημαντικό όταν έχεις να αντιμετωπίσεις αγχωτικές περιόδους καθώς ενισχύει το αίσθημα κανονικότητας και σου δίνει μια αίσθηση ελέγχου.
• Μάθε για το πένθος: Αφιέρωσε λίγο χρόνο για να μάθεις για το πένθος και τα διαφορετικά του στάδια. Μπορεί να είναι παρήγορο να γνωρίζεις ότι αυτό που βιώνεις είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο. Αναζήτησε βοήθεια και υποστήριξη, τόσο από τους κοντινούς σου ανθρώπους όσο και από έναν εξειδικευμένο επαγγελματία ψυχολόγο.
• Τίμησε το αγαπημένο σου πρόσωπο: Βρες ουσιαστικούς τρόπους για να τιμήσεις τη μνήμη του ατόμου που έφυγε. Για παράδειγμα, μπορείς να κάνεις μερικές από τις δικές του αγαπημένες δραστηριότητες για να αισθάνεσαι πιο κοντά του.