Πλαστικό, «φονιάς» φαλαινών

Οι ελληνικές θάλασσες κρύβουν πολύ περισσότερους θησαυρούς από όσους φανταζόμαστε. Το τυχαίο και αναπάντεχο συναπάντημα με ένα ζευγάρι δελφινιών σε κάποιο ταξίδι, μπορεί να μας γεμίζει χαρά και να ανοίγει παράθυρα σε έναν άγνωστο κόσμο που βρίσκεται κάτω από το νερό. «Οι ελληνικές θάλασσες παρουσιάζουν έναν απρόσμενο πλούτο, μια ξεχωριστή βιοποικιλότητα, σε ό,τι αφορά τα είδη κητωδών», λέει στην «Κ» ο Αλέξανδρος Φραντζής, επιστημονικός υπεύθυνος του Ινστιτούτου Κητολογικών Ερευνών «Πέλαγος». Κητώδη είναι τα δελφίνια, οι φάλαινες, οι φυσητήρες, οι φώκαινες και μερικά ακόμη, συγγενικά τους είδη.

Κι όμως (και) αυτός ο πλούτος απειλείται. «Τα κητώδη δεν είναι σε καλή κατάσταση. Καθώς είναι κορυφαίοι θηρευτές μέσα στη θάλασσα, αποτελούν έναν από τους δείκτες της περιβαλλοντικής υγείας των θαλασσών, εκφράζοντας τελικά τη συνολική περιβαλλοντική υποβάθμισή τους. Οι απειλές αυξάνονται, όπως για παράδειγμα η αυξημένη κυκλοφορία των πλοίων και εν γένει σκαφών, καθώς και η ηχορρύπανση που αναπτύσσεται. Η σύγκρουση με σκάφος αποτελεί βασική αιτία θανάτου για τους φυσητήρες. Η προοπτική εξορύξεων στην ευρύτερη περιοχή δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερη ανησυχία», σημειώνει ο κ. Φραντζής.

Επιπλέον, το κοινό δελφίνι δυσκολεύεται να βρει τροφή λόγω της μείωσης των ιχθυοαποθεμάτων, ενώ το ζωνοδέλφινο έχει πληγεί εδώ και δύο δεκαετίες από έναν ιό. Σύμφωνα με ερευνητές, η εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος του ζωνοδέλφινου συνδέεται με τη ρύπανση από τα PCBs (τύπος χλωριωμένου αρωματικού υδρογονάνθρακα, που έχει απαγορευθεί πλέον, αλλά είχε μεγάλη χρήση και ανιχνεύεται στο περιβάλλον).

Μεγάλη απειλή για τους ερευνητές του Ινστιτούτου «Πέλαγος» αποτελούν τα πλαστικά που βρίσκονται στη θάλασσα και ειδικά οι πλαστικές σακούλες που καταπίνουν τα κητώδη. «Δεν θα ξεχάσουμε την εικόνα που είδαμε όταν ανοίξαμε το στομάχι ενός νεκρού αρσενικού φυσητήρα, ηλικίας 2,5 ετών και μήκους περίπου 5,5 μέτρων. Ηταν μικρότερος απ’ όσο θα έπρεπε, εξαιρετικά αδύναμος και με εμφανή σημάδια παρατεταμένης ασιτίας. Στο στομάχι του βρήκαμε πάνω από 100 πλαστικά αντικείμενα ή μέρη τους. Μεταξύ αυτών σακούλα από ψησταριά της Θεσσαλονίκης, τουρκική σακούλα σκουπιδιών και τουρκική γκοφρέτα, καθώς και συσκευασίες από ελληνικά μπισκότα και παγωμένο τσάι. Ηταν εκεί μέσα όλος ο ανθρώπινος πολιτισμός», σημειώνει ειρωνικά ο Αλ. Φραντζής. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου, το 66% των φυσητήρων στην Ελλάδα έχει πλαστικά κατάλοιπα στο στομάχι. Σε άλλη περίπτωση είχαν βρεθεί σακούλες από οικοδομικά υλικά, καθώς και πολύ μεγάλα τμήματα από δίχτυα (μήκους πάνω από 2,5 μ.), που χρησιμοποιούνται σε θερμοκήπια. Τα πλαστικά απορρίμματα που πέφτουν στη θάλασσα δεν πλήττουν μόνο τις φάλαινες, αλλά και τα δελφίνια (έχει βρεθεί και σταχτοδέλφινο σε ανάλογη κατάσταση), τις φώκιες κ.λπ.

Δύο σοβαρά προβλήματα

Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Κητολογικών Ερευνών εντοπίζουν δύο σοβαρά προβλήματα: Το ένα είναι η τεράστια χρήση του πλαστικού. Το δεύτερο είναι οι χωματερές και οι ΧΥΤΑ σε περιοχές κοντά στις ακτές, απ’ όπου με ισχυρούς ανέμους και νεροποντές πλαστικά απορρίμματα καταλήγουν στη θάλασσα. «Απαιτείται δραστική μείωση και κατάργηση της χρήσης πλαστικής σακούλας, με ταυτόχρονη σωστή διαχείριση των απορριμμάτων», τονίζει ο κ. Φραντζής.

Τα αναγκαία αυτά μέτρα δεν αφορούν μόνο τα κητώδη, καθώς πλαστικές ίνες έχουν ανιχνευθεί σχεδόν στο σύνολο των ψαριών που καταναλώνουμε…