Πόλεμος και στην οικονομία: Τι φοβάται η κυβέρνηση και πώς δίνει στήριξη

Βέβαιο θεωρείται πλέον το «κόψιμο» των προοπτικών για το 2022 σε σχέση με τους ρυθμούς ανάπτυξης πριν από την έναρξη του πολέμου. Παρά τις πολλές μεταβλητές, οι εκτιμήσεις των αναλυτών, τόσο για την Ευρωζώνη, όσο και για την ελληνική οικονομία δεν δείχνουν προς το παρόν ύφεση, αλλά ότι οι επιπτώσεις στο ΑΕΠ θα είναι της τάξεως από 0,5% έως 1,5%.

Την ανάσα πάντως κόβουν ήδη κάποια σενάρια που εκτοξεύουν δραματικά τον πληθωρισμό στο 11% στην Ελλάδα. Αυτό όμως που θα κρίνει το τελικό κόστος στην οικονομία, την ακρίβεια-και ως εκ τούτου τούτου και στις τσέπες των καταναλωτών -είναι η διάρκεια του πολέμου. Ηδη, στην Ελλάδα, έχει χτυπήσει συναγερμός καθώς η ακρίβεια γύρισε τη χώρα πίσω στο χρόνο και συγκεκριμένα στη δεκαετία του ‘90. Ο πληθωρισμός σημείωσε άνοδο 7,2%, κοντά στο υψηλό 7,3% του 1996. Στο υπουργείο Οικονομικών έχουν μπει σε διαδικασία αναθεώρησης των στόχων για εφέτος, ειδικά στο μέτωπο του πληθωρισμού, καθότι δεν αποκλείονται σενάρια για άνοδο στο 5-5,5% εφέτος.

Ο εν άγνωστος Χ της διάρκειας -και το μέγεθος των αναταράξεων- είναι ο κύριος παράγοντας που δίνει το τέμπο στις αγορές, στις αυξήσεις των τροφίμων και των τιμών ενέργειας.  Από το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής δίνονται κάποιες προβλέψεις και το δυσμενές  σενάριο προκαλεί σοκ.

Σύμφωνα με την παρουσίαση σχετικής έκθεσης χθες από τον επικεφαλής του Γραφείου Φραγκίσκου Κουτεντάκη, το βασικό σενάριο προβλέπει ότι ο πληθωρισμός θα ανέλθει στο 6,99% το 2022 και η ανάπτυξη στο 3,58%. Βάσει του ήπιου σεναρίου η ανάπτυξη θα φτάσει στο 2,75% και πληθωρισμός στο 7,43%. Στο ακραίο σενάριο η ανάπτυξη αγγίζει το 2,21% και 11,01% πληθωρισμό και περιλαμβάνει την υπόθεση της αύξησης της μέσης διεθνούς τιμής πετρελαίου κατά 50 δολάρια, του φυσικού αερίου κατά 100 δολάρια.

Τονίζεται ότι οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν με ακρίβεια και ότι η τελική επίπτωση θα εξαρτηθεί από την διάρκεια, την τελική έκβαση και από την νομισματική και δημοσιονομική πολιτική.  Ο κ. Κουτεντάκης τόνισε την ανάγκη να ληφθούν στοχευμένα μέτρα και για το ενδεχόμενο μείωσης του Ειδικού Φόρου στα καύσιμα σημείωσε ότι μια μείωση στο 50% θα οδηγούσε σε απώλεια περίπου 2 δισ. ευρώ.

Πολεμικά σενάρια

Πηγές του υπουργείου Οικονομικών μεταφέρουν το κλίμα αβεβαιότητας για τις προβλέψεις, λόγω της άγνωστης έκβασης των γεωπολιτικών εξελίξεων. Εκφράζεται η δυσκολία για τις εκτιμήσεις καθότι είναι άγνωστη ακόμα η διάρκεια του πολέμου, όπως επίσης και η επόμενη ημέρα, αλλά και το πως οι αγορές θα αντιδράσουν στην όποια εξέλιξη. Οι πολλοί άγνωστοι παράμετροι οδηγούν το υπουργείο Οικονομικών σε προσεκτικές κινήσεις και στη λήψη μέτρων βραχυχρόνιου χαρακτήρα, τα οποία θα αναθεωρούνται βάσει των εξελίξεων.

Τα αυξημένα φορολογικά έσοδα το δίμηνο Ιανουαρίου -Φεβρουαρίου «δένουν» πάντως τα μέτρα στήριξης της κυβέρνησης. Ο αναπληρωτής υπουργός οικονομικών  Θόδωρος Σκυλακάκης τόνισε  ότι τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 8.765 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 887 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου. Τμήμα της αύξησης αυτής, ποσού 300 εκατ. ευρώ περίπου, αφορά την παράταση της προθεσμίας πληρωμής των τελών κυκλοφορίας.

Μεγάλο ατού είναι τα ταμειακά διαθέσιμα που ανέρχονται περίπου  στα 41 δισ. Ευρώ. Εμφανίζονται αρκετά φειδωλοί ως προς τους υπολογισμούς για το κόστος των εξελίξεων στην ελληνική οικονομία. Πηγές αναφέρουν ότι έχουν εξεταστεί σενάρια όμως υπάρχουν πολλές υποθέσεις στην εξίσωση για να φανεί το συνολικό κόστος και εν τελει θα καταλήξει ο ετήσιος πληθωρισμός. Εκφράζεται επίσης ανησυχία για το αν και πως θα επηρεάσει ο πόλεμος (και η διάρκεια του) το επενδυτικό κλίμα και την πορεία του τουρισμού, ενώ παράλληλα η κυβέρνηση “τρέχει” τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης, όπου η δόση των 3,6 δισ. Ευρώ   προγραμματίζεται για τα μέσα Απριλίου.

Τι βλέπει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Στο βασικό σενάριο των νέων προβολών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που ενσωματώνουν μια πρώτη αξιολόγηση των επιπτώσεων του πολέμου, η ανάπτυξη ψαλιδιστικε: 3,7% το 2022, 2,8% το 2023 και 1,6% το 2024. Τον προηγούμενο Δεκέμβριο η πρόβλεψη ήταν για ανάπτυξη 4,2% το 2022, 2,9% το 2023 και 1,6% το 2024. Οι ανησυχίες για τον πληθωρισμό ήταν διάχυτες κατά τη συνεδρίαση της περασμένης Πέμπτης.

Σύμφωνα με τις νέες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ο πληθωρισμός θα ανέλθει στο  5,1% το 2022, ποσοστό υπερδιπλάσιο του στόχου. Αυτή η πρόβλεψη είναι υπό την προϋπόθεση ότι οι διακοπές στον  εφοδιασμό της ενέργειας είναι προσωρινές. Όμως σε ένα χειρότερο σενάριο ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη θα μπορούσε να φτάσει το 7,1%.

Η ΕΚΤ, όπως φάνηκε στην τελευταία συνεδρίαση των μελών της, αυτή τη φορά δεν θα είναι στην πρώτη γραμμή άμυνας. Λόγω του πληθωρισμού,  εμμέσως πέταξε το μπαλάκι στις κυβερνήσεις, καθώς αποφάσισε να επιβραδύνει τις αγορές ομολόγων και ίσως και να σταματήσει τα τρέχοντα προγράμματα μέχρι τον Οκτώβριο, στα οποία συμμετέχει η Ελλάδα – χωρίς την επενδυτική βαθμίδα έχοντας όμως τη στήριξη της τράπεζας για όσο χρειαστεί.

Τι ετοιμάζει η κυβέρνηση

Δεν θα έχει αναδρομική ισχύ η παρέμβαση στην αγορά καυσίμων σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Οικονομικών. Ο αέρας που δίνει η υπέρβαση των φορολογικών εσόδων στο πρώτο δίμηνο του έτους κατά 580 εκατ. ευρώ διευκολύνει την κυβέρνηση ως προς τα νέα μέτρα στήριξης των πολιτών και των επιχειρήσεων έναντι της ενεργειακής κρίσης. Το πακέτο έχει κλειδώσει και από το οικονομικό επιτελείο εκτιμάται πως οι ανακοινώσεις ενδεχομένως να γίνουν σήμερα ή και την Πέμπτη.

Η κυβέρνηση σχεδιάζει τη συνέχιση της υποστήριξης για τους λογαριασμός ρεύματος και φυσικού αερίου και γίνεται προσπάθεια να είναι όσο το δυνατόν πιο ενισχυμένη και ουσιαστική η βοήθεια. Αφορά επίσης την  οικονομική ενίσχυση  των πιο ευάλωτων και αδύναμων πολιτών για να αντιμετωπίσουν το κύμα της ακρίβειας. Πρόκειται επίσης να ανακοινωθεί παρέμβαση στα καύσιμα, ώστε όποιος αγοράζει καύσιμα να πληρώνει σε τιμή μικρότερη από εκείνη που αναγράφεται στην αντλία. Θα υπάρχουν  εισοδηματικά κριτήρια, πιο διευρυμένα από τα κριτήρια που θα υπάρχουν για την οικονομική ενίσχυση των πιο ευάλωτων.

Από το Μέγαρο Μαξίμου μιλούν για ένα απλό τρόπο και ότι ο κόσμος θα πληρώνει ικανοποιητικά φθηνότερα τα καύσιμα από όσο αναγράφεται στην αντλία, αυτό πρέπει να συγκρατήσουν αυτήν την στιγμή οι πολίτες.