Πόνος: Ανακάλυψαν νέο όργανο στο δέρμα που τον προκαλεί

Ο πόνος δεν αναπτύσσεται γενικώς και αορίστως στο δέρμα μας, αλλά από ένα συγκεκριμένο όργανο το οποίο έως πρότινος ήταν άγνωστο, αναφέρουν Σουηδοί επιστήμονες.

Το όργανο αυτό αποτελείται από εξειδικευμένα κύτταρα, που βρίσκονται ανάμεσα στην επιδερμίδα και την υποκείμενη στοιβάδα του δέρματος (το χόριο).

Όπως ανακάλυψαν οι ερευνητές, τα κύτταρα αυτά αντιλαμβάνονται τα επικίνδυνα μηχανικά ερεθίσματα από το περιβάλλον και ενεργοποιούν το αίσθημα του πόνου.

Η νέα ανακάλυψη δίνει ελπίδες ότι θα οδηγήσει στην ανάπτυξη καινοτόμων φαρμάκων, ιδίως για τον νευροπαθητικό πόνο.

Προστασία και αγωνία

Ο πόνος προκαλεί αγωνία και έχει τεράστιο κόστος για την κοινωνία. Υπολογίζεται ότι είναι συνεχής σε χιλιάδες ανθρώπους και υπάρχει μεγάλη ανάγκη για νέα παυσίπονα.

Ο νευροπαθητικός πόνος προκαλείται από τραυματισμό και βλάβη των νεύρων εξαιτίας ασθένειας ή τραύματος. Υπολογίζεται ότι ποσοστό 7-10% των Ευρωπαίων πάσχουν από νευροπαθητικό πόνος εξαιτίας παθήσεων όπως ο καρκίνος, ο έρπης, το εγκεφαλικό επεισόδιο, η οσφυαλγία κ.λπ.

Ταυτοχρόνως, όμως, ο πόνος είναι απαραίτητος για την επιβίωση του ανθρώπου και έχει προστατευτικό ρόλο. Και αυτό γιατί προκαλεί αντανακλαστικές αντιδράσεις που αποτρέπουν την περαιτέρω βλάβη του σώματος. Ο πόνος, π.χ., είναι αυτός που μας κάνει να τραβάμε το χέρι όταν νιώθουμε τρύπημα από αιχμηρό αντικείμενο ή φωτιά.

Πλέγμα κυττάρων

Η νέα έρευνα πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες του Πανεπιστημίου Καρολίνσκα, στη Στοκχόλμη. Οι ερευνητές εντόπισαν το όργανο και έλεγξαν την λειτουργικότητά του σε ποντίκια.

Όταν το αδρανοποίησαν μέσω γενετικής τροποποίησης, ανακάλυψαν ότι δεν επηρεαζόταν η αντίδραση των ζώων σε ερεθίσματα ζέστης ή κρύου. Ωστόσο είχαν μειωμένη αντίδραση στα μηχανικά ερεθίσματα, όπως τα τσιμπήματα και οι πιέσεις.

Το νέο όργανο ονομάσθηκε αλγαισθητικό γλοιονευρικό σύμπλεγμα (nociceptive glio-neural complex). Παρότι οι επιστήμονες το αποκαλούν όργανο, η δομή του είναι πολύ απλή και δεν μοιάζει με εκείνη πολύπλοκων οργάνων όπως η καρδιά ή ο σπλήνας.

Ουσιαστικά αποτελείται από ένα δίκτυο κυττάρων που λέγονται γλοιακά. Τα γλοιακά κύτταρα είναι γνωστό ότι περιβάλλουν και στηρίζουν τα νευρικά κύτταρα του σώματος. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, τα γλοιακά κύτταρα δημιουργούν μία δομή σαν πλέγμα ανάμεσα στην επιδερμίδα και το χόριο.

Το πλέγμα αυτό έχει χιλιάδες προεκβολές σαν νήματα που φθάνουν έως την επιφάνεια της επιδερμίδας. Εκεί περιβάλλουν τα νευρικά κύτταρα και τα ενεργοποιούν όποτε υπάρχει επώδυνο μηχανικό ερέθισμα.

Νέα δεδομένα

«Το εύρημα αυτό μας εξέπληξε. Έως τώρα πιστεύαμε ότι ο πόνος αναπτύσσεται από διέγερση των ελεύθερων νευρικών απολήξεων, δηλαδή από τα τελικά σημεία των νεύρων που βρίσκονται διάσπαρτα στο δέρμα», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Dr Patrik Ernfors. «Ωστόσο τελικά αυτό δεν ισχύει».

Ο Dr Ernfors, ο οποίος είναι καθηγητής στο Τμήμα Ιατρικής Βιοχημείας και Βιοφυσικής του Καρολίνσκα, πρόσθεσε ότι το νέο εύρημα αλλάζει την αντίληψη για τους κυτταρικούς μηχανισμούς του πόνου.

Εκτίμησε επίσης ότι τα νέα δεδομένα μπορεί να οδηγήσουν επιτέλους στην ανάπτυξη εξειδικευμένων θεραπειών ακόμα και για δύσκολες καταστάσεις, όπως η αλλοδυνία.

Η αλλοδυνία είναι μία μορφή νευροπαθητικού πόνου. Κατ’ αυτήν, ο πόνος που αναπτύσσουν οι πάσχοντες είναι ανυπόφορος και προκαλείται από ερεθίσματα που φυσιολογικά θα ήταν ανώδυνα. Ένας ασθενής με νευραλγία τριδύμου, π.χ., μπορεί να νιώθει ανυπόφορο πόνο από  ένα απαλό άγγιγμα στο πρόσωπό του.

Η νέα έρευνα δημοσιεύεται στην επιστημονική επιθεώρηση Science.