«Πράσινοι» χείμαρροι στον Βόλο

Ο Βόλος δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Οπως συνέβη στις περισσότερες ελληνικές πόλεις, η πυκνή δόμηση κατέλαβε σταδιακά τις όχθες των ρεμάτων και τα σημεία όπου αυτά πλημμύριζαν, τα ρέματα τσιμεντώθηκαν και μετετράπησαν σε ανοικτούς ή κλειστούς αγωγούς ομβρίων και αποκόπηκαν από τη ζωή της πόλης. Τα προβλήματα λύθηκαν; Οχι, όπως αποδεικνύεται εδώ και δεκαετίες στην πράξη. Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας επιχειρεί να ανοίξει τη συζήτηση, δίνοντας στους φοιτητές τον λόγο για το πώς τα τρία ρέματα της πόλης θα μπορούσαν να διαδραματίσουν ένα νέο ρόλο στην αντιμετώπιση των πλημμυρών αλλά και στην αύξηση των χώρων πρασίνου.

Η πρωτοβουλία ανήκει στο Εργαστήριο Υποδομών, Τεχνολογικής Πολιτικής και Ανάπτυξης του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας, που διοργάνωσε ένα θερινό εργαστήριο για τη βιώσιμη αστική διαχείριση του νερού με τίτλο «Volos: Re-streaming the city». Στο εργαστήριο συμμετείχαν 18 τελειόφοιτοι και μεταπτυχιακοί φοιτητές από την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αλβανία, τη Ρωσία και το Λουξεμβούργο, οι οποίοι κατέθεσαν τις ιδέες τους για τον επανασχεδιασμό διαφορετικών σημείων της πόλης, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Παντολέοντα Σκάγιαννη και της διδάσκουσας Ηούς Καρύδη.

«Ο Βόλος είναι μια πόλη πυκνοδομημένη, με λίγο και αρκετά κατακερματισμένο πράσινο», εξηγεί η κ. Καρύδη. «Παραδόξως, το αξιόλογο και εκτεταμένο υδρογραφικό δίκτυο των τριών ρεμάτων του Βόλου (Ξηριά, Κραυσίδωνα και Αναύρου) παραμένει έντονα διαιρετικό για το δίκτυο των δημοσίων χώρων της πόλης και αναξιοποίητο, καθώς θα μπορούσε να προσφέρει πολύπλευρα στη ζωή της πόλης. Επιπλέον, όπως προκύπτει από τις πρόσφατες μελέτες πλημμυρικής επικινδυνότητας του υπουργείου Περιβάλλοντος, η παροχετευτική ικανότητά τους είναι πλέον ξεπερασμένη από τεχνικής άποψης (ανοικτή εγκιβωτισμένη διατομή), με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ανταποκριθούν σε έντονες καταιγίδες. Επομένως, είναι αναγκαίος ένας επανασχεδιασμός της πλημμυρικής υποδομής της πόλης, ένα “πράσινο masterplan”, που θα περιλαμβάνει και τεχνικές, περιβαλλοντικές και δημιουργικές παρεμβάσεις για την αποκατάσταση της σχέσης μεταξύ της πόλης και των ρεμάτων της».

Εξι είδη παρεμβάσεων

Αφού παρακολούθησαν σεμινάρια ώστε να κατανοήσουν την πόλη του Βόλου σε επίπεδο σχεδιασμού και ιστορίας, οι φοιτητές επεξεργάστηκαν έξι είδη παρεμβάσεων σε διαφορετικά σημεία της πόλης, όπως το σημείο εκβολής των ρεμάτων, η διαδρομή των ρεμάτων από το Πήλιο έως τον Βόλο και άλλα. «Χρησιμοποιήσαμε τους χειμάρρους ως σημεία αναφοράς, ως πράσινους διαδρόμους γύρω από τους οποίους συρράψαμε διαδρομές φυσικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος», λέει η κ. Καρύδη. «Στόχος το εργαστηρίου δεν ήταν απλώς να δούμε… πώς θα φύγει το νερό στη θάλασσα σε μια πλημμύρα, αλλά και πώς θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε τόσο τα ρέματα όσο και το πλημμυρικό νερό, συλλέγοντάς το, για παράδειγμα, σε ειδικά φυτεμένες περιοχές». Οι παρεμβάσεις που πρότειναν οι φοιτητές δεν απαιτούν… τόνους τσιμέντου, αλλά τη χρησιμοποίηση των δρόμων και των δημοσίων χώρων με τη βοήθεια –σαφώς φθηνότερων– πράσινων παρεμβάσεων. «Οι επεμβάσεις αυτού του είδους εφαρμόζονται εδώ και δεκαετίες στη Βόρεια Ευρώπη», καταλήγει η κ. Καρύδη. «Στη χώρα μας, η δυσκολία έγκειται συνήθως στην άγνοια των αρμοδίων φορέων για τα θέματα αυτά, που έχουν μάθει να αντιμετωπίζουν τα αντιπλημμυρικά έργα με έναν συγκεκριμένο τρόπο».