Σχέδιο 56 ημερών για σταδιακή επανεκκίνηση της οικονομίας

Mετά το Μεγάλο Lockdown, έρχεται η ώρα για το Μεγάλο Πείραμα του σταδιακού ανοίγματος των επιχειρήσεων, που θα εξελιχθεί στο διάστημα 4 Μαΐου έως τέλος Ιουνίου.

Θα ήταν ψέμα αν ισχυρίζονταν στην κυβέρνηση ότι δεν ανησυχούν. Πηγή του οικονομικού επιτελείου επισημαίνει ότι «χρειάζεται τρομερή προσοχή, να μη χρειαστεί να ξανακλείσουν» κάποιες επιχειρήσεις, ενώ σημειώνει πως «το πιο δύσκολο είναι ότι καλείς κάποιους επιχειρηματίες να λειτουργήσουν με ζημία», λόγω των ειδικών μέτρων ασφαλείας που θα ισχύσουν.

Τούτων λεχθέντων, στο οικονομικό επιτελείο εργάζονται εντατικά πάνω σε σενάρια μέτρων για το δεύτερο αυτό στάδιο στήριξης της οικονομίας. Οι υγειονομικές προδιαγραφές που θα επιλέξει ο πρωθυπουργός θα καθορίσουν το σενάριο που θα επικρατήσει. Ομως, η κατεύθυνση είναι ήδη ξεκάθαρη: από τη γενικευμένη στήριξη, με επίκεντρο το επίδομα των 800 ευρώ στους εργαζομένους, περνάμε στα στοχευμένα μέτρα, κυρίως ενίσχυσης της ρευστότητας των επιχειρήσεων. Ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας εξηγεί ότι αρκετές επιχειρήσεις ζητούν ήδη να πάρουν πίσω το προσωπικό τους που βρίσκεται σε αναστολή και το κράτος πρέπει να καθορίσει το νομοθετικό πλαίσιο που θα τους επιτρέψει να το κάνουν. Για τις ημέρες που δεν θα λειτουργεί η επιχείρηση, το κράτος θα δώσει το αναλογούν ποσοστό του επιδόματος, με όσο πιο ακριβή τρόπο, προσθέτει.

Πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες από κυβερνητική πηγή, στα μέτρα που εξετάζει η κυβέρνηση για την επόμενη φάση περιλαμβάνεται και πάλι ένα είδος κάλυψης απώλειας εισοδήματος εργαζομένων από το κράτος. Συγκεκριμένα, εξετάζεται, για ένα μεταβατικό στάδιο, η καθιέρωση ενός σχήματος μειωμένης απασχόλησης εργαζομένων, με το κράτος να αναλαμβάνει να καλύψει μέρος της απώλειας. Το σχήμα είναι γνωστό στη Γερμανία ως Kurzarbeit και στην Αγγλία ως short term work scheme. Ετσι, αν μια επιχείρηση μειώσει τον χρόνο απασχόλησης και τον μισθό ενός εργαζομένου π.χ. κατά το 1/3, το κράτος θα καλύψει ένα μέρος αυτού του 1/3 της αμοιβής του εργαζομένου. Η πηγή επισημαίνει, πάντως, ότι το σχήμα πρέπει να μελετηθεί προσεκτικά, καθώς περικλείει κινδύνους φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής. Ο μέχρι στιγμής σχεδιασμός προβλέπει ότι η πλειονότητα των επιχειρήσεων θα ανοίξει τον Μάιο, με εστιατόρια, ξενοδοχεία και πολυκαταστήματα να παραπέμπονται πιθανότατα για τον Ιούνιο.

Για την ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων, τα μέτρα της δεύτερης φάσης περιλαμβάνουν:

• Την επιστρεπτέα προκαταβολή στις επιχειρήσεις, ύψους 1 δισ. ευρώ, που πιθανότατα θα επαναληφθεί με άλλο 1 δισ. ευρώ.

• Επιδότηση τόκων των ενήμερων δανείων για τρεις μήνες (Απρίλιος, Μάιος, Ιούνιος).

• Εγγύηση της Αναπτυξιακής Τράπεζας για δάνεια 7 δισ. ευρώ.

• Στήριξη κλάδων, όπως ο τουρισμός, η ακτοπλοΐα, ο πρωτογενής τομέας.

Σε αυτά θα προστεθούν, μόλις ψηφιστούν και τεθούν σε εφαρμογή (στόχος είναι οι αρχές Ιουνίου), οι ενισχύσεις στο πλαίσιο του πακέτου που αποφάσισε το Eurogroup της 9ης Απριλίου:

• Το πρόγραμμα SURE της Κομισιόν για την ενίσχυση της απασχόλησης, από το οποίο η Ελλάδα υπολογίζεται να πάρει 1,5 δισ. ευρώ.

• Τα δάνεια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, που εκτιμάται ότι θα φθάσουν στα 2,5-3 δισ. για τις ελληνικές επιχειρήσεις.

Η προληπτική γραμμή ESM

Για το τρίτο σκέλος του πακέτου του Eurogroup, την προληπτική γραμμή του ESM, μέσω της οποίας η Ελλάδα θα μπορούσε να εξασφαλίσει δάνεια 4 δισ. ευρώ, ο υπουργός Οικονομικών είναι μάλλον αρνητικός προς το παρόν. Ωστόσο, σύμφωνα με κυβερνητική πηγή, αν ξεκαθαρίσει ότι η γραμμή δεν θα συνοδεύεται από μνημόνιο και προηγηθούν άλλες χώρες (ενδιαφέρον δείχνει η Ισπανία, με δεύτερη την Πορτογαλία, ενώ η Ιταλία το σκέφτεται ακόμη), ίσως ακολουθήσει τελικά και η χώρα μας.

Συνολικά υπολογίζεται ότι ο προϋπολογισμός όλων των μέτρων στήριξης, από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους, θα ξεπεράσει τα 24 δισ. ευρώ, σύμφωνα με κυβερνητικούς υπολογισμούς.

Προσδοκίες για πλήρη ανάκαμψη το 2021

Κυβέρνηση και Τράπεζα της Ελλάδος είναι μετριοπαθέστερες στις εκτιμήσεις τους για τις πληγές που θα αφήσει ο κορωνοϊός στην οικονομία σε σύγκριση με φορείς όπως το ΔΝΤ.

Ετσι, η κυβέρνηση, σύμφωνα με πληροφορίες, στο Πρόγραμμα Σταθερότητας που ετοιμάζει και θα υποβάλει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τις επόμενες μέρες, προβλέπει ότι η ύφεση θα διαμορφωθεί φέτος στο 4,7% (έναντι πρόβλεψης του ΔΝΤ για ύφεση 10%) και θα υπάρχει πλήρης ανάκαμψη, με ρυθμό της τάξης του 5% το 2021.

Το πρόγραμμα, που θα καλύπτει τη διετία 2020-2021, δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη και ενδέχεται να έχει δύο σενάρια, αλλά το βασικό είναι το παραπάνω. Ως προς το πρωτογενές αποτέλεσμα, προβλέπεται ελλειμματικό, αλλά δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμη το μέγεθος.

Εκτιμάται ότι θα είναι της τάξης του 2%-3% του ΑΕΠ, έναντι πρόβλεψης του ΔΝΤ για 5,1%. Ωστόσο, προβλέπεται και πάλι επιστροφή σε πρωτογενές πλεόνασμα την ερ

χόμενη χρονιά, ενώ το ΔΝΤ βλέπει συνέχιση του πρωτογενούς ελλείμματος. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι θεσμοί, με τους οποίους συζήτησε τις παραδοχές της αυτές η κυβέρνηση την περασμένη εβδομάδα, είναι και αυτοί πιο απαισιόδοξοι ως προς την ύφεση, την οποία βλέπουν στο 8%-9%, αν και παραδέχονται ότι υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα.

Η ΤτΕ εξάλλου υπολόγισε, σύμφωνα με πληροφορίες, ότι η αύξηση του χρέους θα είναι 14% του ΑΕΠ, δηλαδή θα φτάσει το 190% του ΑΕΠ το 2020 (έναντι 200,8% του ΑΕΠ, που υπολογίζει το ΔΝΤ), ενώ εκτιμά ότι αν η κυβέρνηση κάνει χρήση του αποθέματος η αύξηση μπορεί να περιοριστεί στο 6% του ΑΕΠ.

Οι υπολογισμοί της τράπεζας βασίζονται στις εξής παραδοχές: Η ύφεση θα φτάσει το 4%, όπως έχει πει και ο διοικητής της Γιάννης Στουρνάρας, και το πρωτογενές έλλειμμα θα είναι της τάξης του 3%-4% του ΑΕΠ, ελαφρώς υψηλότερο από τις κυβερνητικές εκτιμήσεις. Οι εκτιμήσεις της τράπεζας έχουν συνυπολογίσει μέτρα 8,9 δισ. για την άμεση στήριξη της οικονομίας και άλλα 4 δισ. για την ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων (με μικρότερο πολλαπλασιαστή). Το σενάριο της τράπεζας προβλέπει κορύφωση της ύφεσης το β΄ τρίμηνο και σταδιακή υποχώρησή του το γ΄ και το δ΄ τρίμηνο. Εκτιμά δε ότι η συμμετοχή του τουρισμού στο ΑΕΠ είναι 10%, όπως φαίνεται και από την αντίστοιχη απασχόληση. Ως γνωστόν, η ΤτΕ έχει κι ένα δυσμενές σενάριο, με 3 μήνες lockdown, οπότε η ύφεση φτάνει το 8%, αλλά δεν θεωρεί ότι είναι πιθανό με τα σημερινά δεδομένα.