Σεισμός Τουρκία: Τι θα γίνει με τις εκλογές; Τα εμπόδια και τα σενάρια
Η Τουρκία μετράει ακόμα τις πληγές της από τον φονικό σεισμό που έχει στοιχίσει τη ζωή σε περισσότερους από 41.000 ανθρώπους, κατέστρεψε δεκάδες χιλιάδες κτήρια, άφησε δεκάδες χιλιάδες άστεγους και προκάλεσε κύμα φυγής από τις πληγείσες περιοχές.
Οι τραυματίες μέχρι αυτή τη στιγμή ανέρχονται σε 80.278.
Καθώς οι ώρες περνούν, το παράθυρο για την ανεύρεση επιζώντων κλείνει ολοένα και περισσότερο, με τις επιχειρήσεις διάσωσης να πλησιάζουν στο τέλος τους, και ενώ δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι παραμένουν θαμμένοι κάτω από τόνους τσιμέντου.
Η αγανάκτηση και η οργή των πολιτών, οι οποίοι θρηνούν για τους δικούς τους ανθρώπους, ξεχειλίζει. Οι πολίτες κατηγορούν την κυβέρνηση για καθυστερημένη αντίδραση και γενικότερη κακοδιαχείριση, ενώ στο στόχαστρο έχουν μπει οι εργολάβοι των κτηρίων-νεκροταφείων που κατέρρευσαν σαν χάρτινοι πύργοι.
Όλα αυτά θέτουν εν αμφιβόλω τη σκοπιμότητα της διοργάνωσης εκλογών στο εγγύς μέλλον.
Οι επικριτές της κυβέρνησης φοβούνται ότι μια τέτοια καθυστέρηση θα επιτρέψει στον Ερντογάν να ανασυντάξει τις δυνάμεις του και να αποφύγει μια εκλογική ήττα, που αυτή τη στιγμή θεωρείται σχεδόν αναπόφευκτη.
Οργή και επικρίσεις
Οι ομάδες έρευνας και διάσωσης εξακολουθούν να προσπαθούν να εντοπίσουν ίχνη ζωής κάτω από τους σωρούς των ερειπίων που οι επικριτές λένε ότι μετατράπηκαν σε ομαδικούς τάφους πρώτα από τους σεισμούς και μετά από την αποτυχία της κυβέρνησης να ανταποκριθεί γρήγορα στην καταστροφή.
Ο πολιτικός και κοινωνικοοικονομικός αντίκτυπος της τεράστιας κλίμακας καταστροφής παραμένει άγνωστος, αλλά ο ανθρωπιστικός φόρος αυξάνεται. Εκατομμύρια εκτοπισμένοι εξακολουθούν να αναζητούν απεγνωσμένα να καλύψουν βασικές ανάγκες, όπως στέγη, προϊόντα υγιεινής και θέρμανση.
Οι 10 τουρκικές επαρχίες που επλήγησαν από τους δίδυμους καταστροφικούς σεισμούς που συντάραξαν τη χώρα με διαφορά μόνο εννέα ωρών, φιλοξενούσαν περισσότερα από 13 εκατομμύρια πολίτες.
Κίνδυνοι ασθενειών
Οι ειδικοί προειδοποιούν για κινδύνους ασθενειών καθώς τα πλάνα που προέρχονται από τη ζώνη της καταστροφής δείχνουν σωρούς σκουπιδιών εν μέσω επανειλημμένων εκκλήσεων για φορητές τουαλέτες για τις εκτοπισμένες οικογένειες.
Μιλώντας στο Γκαζιαντέπ την Κυριακή, η αρχηγός του αντιπολιτευόμενου Κόμματος Iyi (σ.σ Καλό Κόμμα) Μεράλ Ακσενέρ είπε ότι τα σκουπίδια είναι εκτός ελέγχου στη ζώνη της καταστροφής.
«Αυτοί οι σωροί σκουπιδιών θα προσελκύσουν τρωκτικά μετά από λίγο. Τότε η επόμενη φάση θα είναι μια επιδημία», πρόσθεσε, υπενθυμίζοντας ότι περίπου 10.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της επιδημίας χολέρας που κατέστρεψε τις υποδομές της Αϊτής το 2010.
Αποτυχία συντονισμού και παραδοχή Ερντογάν
Ακόμη και ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος συνήθως παραμένει ανεπηρέαστος απέναντι στην κριτική, παραδέχτηκε την περασμένη εβδομάδα ότι οι κυβερνητικές υπηρεσίες άργησαν να στείλουν διασώστες και να προσφέρουν ανακούφιση στα θύματα τις πρώτες ημέρες του σεισμού.
Τα τουρκικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης εξακολουθούν να βρίθουν από εκκλήσεις για σκηνές και άλλες προμήθειες.
Μιλώντας στη Γκαζιαντέπ τη Δευτέρα, η Filiz Kerestecioglu, βουλευτής από το φιλοκουρδικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα, είπε ότι χρειάζονται ακόμα σκηνές σε πολλά μέρη και ότι αρκετά χωριά σε όλη τη ζώνη της καταστροφής περιμένουν ακόμη βοήθεια.
«Ο κόσμος υποφέρει πολύ. Κάναμε αίτηση για να λάβουμε σκηνή, βοήθεια ή κάτι τέτοιο, αλλά μέχρι τώρα δεν λάβαμε τίποτα», είπε ο Χασάν Σαϊμούα, ένας πρόσφυγας που μένει με την οικογένειά του σε μια παιδική χαρά στη νοτιοανατολική πόλη Γκαζιαντέπ της Τουρκίας, στο πρακτορείο Reuters.
Εκτός από τις αποτυχίες συντονισμού, οι επικριτές επισημαίνουν επίσης την επίμονα συγκεντρωτική λήψη αποφάσεων της κυβέρνησης, ακόμη και στα χαμηλότερα επίπεδα.
Μιλώντας στο Χατάι την Κυριακή, ο ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου επέκρινε τις κυβερνητικές υπηρεσίες για την αποτυχία να ενεργήσουν γρήγορα.
«Αν η γραφειοκρατία παραμένει σιωπηλή μπροστά σε ένα πρόβλημα, περιμένοντας οδηγίες από μια αρχή προτού να ενεργήσει, σημαίνει ότι το κράτος πασχίζει να ανασάνει», είπε.
Τα εμπόδια για πιθανή αναβολή
Ωστόσο, οποιαδήποτε προσπάθεια καθυστέρησης των εκλογών αντιμετωπίζει ένα σημαντικό συνταγματικό εμπόδιο: Το άρθρο 78 λέει ότι το κοινοβούλιο μπορεί να αναβάλει τις εκλογές για ένα έτος, αλλά μόνο σε περίπτωση πολέμου.
Ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μπουλέντ Αρίντς, ιδρυτής του AKP του Ερντογάν, κάλεσε τη Δευτέρα για αναβολή της ψηφοφορίας και είπε ότι τα συντάγματα δεν είναι «ιερά κείμενα».
«Οι εκλογές πρέπει να αναβληθούν αμέσως, ώστε η κρατική γραφειοκρατία να μπορέσει να επικεντρωθεί στη βοήθεια των πολιτών μας να επουλώσουν πληγές. Αυτό δεν είναι επιλογή αλλά αναγκαιότητα», είπε ο Αρίντς, με ορισμένους παρατηρητές να σχολιάζουν πως αυτή ήταν μια δοκιμαστική δήλωση, για να μετρήσουν τη δημόσια διάθεση.
Το θέμα επρόκειτο να τεθεί σε συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου υπό την προεδρία του Ερντογάν το απόγευμα της Τρίτης.
Ο Κιλιτσντάρογλου απέρριψε μια καθυστέρηση με την αιτιολογία ότι το σύνταγμα είναι σαφές για το θέμα.
«Κανείς δεν μπορεί να δημιουργήσει έναν δικό του νομικό κανόνα επινοώντας δικαιολογίες εκτός από το σύνταγμα και τους νόμους. Υπάρχει σύνταγμα. Εάν πούμε “η Τουρκία είναι κράτος δικαίου”, δεν μπορεί να υπάρξει (καθυστέρηση)», είπε σε συνέντευξή του στο Yetkin.
Πρόσθεσε ότι προτεραιότητα ήταν να οριστεί ημερομηνία εκλογών και να ξεκινήσει η προετοιμασία της Ανώτατης Εκλογικής Επιτροπής.
Οι δημοσκοπήσεις
Ήδη πριν από τον σεισμό οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι η ψηφοφορία θα ήταν η πιο σκληρή εκλογική πρόκληση για τον Ερντογάν, με τη δημοτικότητά του να διαβρώνεται από το αυξανόμενο κόστος ζωής και την πτώση της λίρας.
Η περιοχή που επλήγη από τον σεισμό υποστηρίζει παραδοσιακά τον Ερντογάν: πήρε το 55% των ψήφων εκεί στις προεδρικές εκλογές του 2018, ενώ το AKP και οι εταίροι του κέρδισαν το ίδιο επίπεδο υποστήριξης στις βουλευτικές εκλογές.
Οι καταστροφές έχουν επηρεάσει τις ψήφους στο παρελθόν.
Το ζήτημα υποψηφιότητας του Ερντογάν
Υπάρχει επίσης έντονη συζήτηση μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης εάν ο Ερντογάν μπορεί να είναι ξανά υποψήφιος, αφού ήταν πρόεδρος από το 2014 και υπηρετούσε τη δεύτερη θητεία του.
Ο συνταγματολόγος Ιμπραήμ Καμπόγλου, εκπρόσωπος της συνταγματικής επιτροπής του CHP, είπε ότι ο Ερντογάν θα μπορούσε να είναι υποψήφιος στις εκλογές μόνο εάν αυτές διεξαχθούν πριν από τον Ιούνιο.
Το σύνταγμα ορίζει όριο δύο θητειών για τους προέδρους, αλλά μπορούν να ζητήσουν άλλη θητεία εάν το κοινοβούλιο προκηρύξει πρόωρες εκλογές πριν από τη λήξη της δεύτερης θητείας.
Αν οι εκλογές γίνουν αργότερα, το Σύνταγμα θα έπρεπε να αλλάξει, είπε ο Καμπόγλου, προσθέτοντας ότι μια τέτοια συνταγματική αλλαγή θα γινόταν μόνο για ένα άτομο και η συζήτηση για κάτι τέτοιο θα ήταν προβληματική.