Σκανδαλώδεις αποδοχές στη ζημιογόνο ΛΑΡΚΟ

Μια ανάσα από το να διακόψει την παραγωγή της βρίσκεται η ΛΑΡΚΟ, η οποία από τον Μάρτιο έχει τεθεί σε καθεστώς ειδικής διαχείρισης εν λειτουργία, με στόχο είτε να πωληθεί σε ιδιώτη επενδυτή είτε να κηρύξει πτώχευση.  Για τη ΛΑΡΚΟ ισχύουν τα εξής παράδοξα: Πρώτον, είναι μια εταιρεία που παράγει νικέλιο και… ζημίες. Και όσο περισσότερο νικέλιο παράγει, τόσο μεγαλύτερες είναι οι ζημίες της. Δεύτερον, η διακοπή της παραγωγικής λειτουργίας της δεν είναι επιλογή της κυβέρνησης, επειδή αποφάσισε να απαλλάξει τον φορολογούμενο από τη χρηματοδότηση μιας βαθιά ζημιογόνου επιχείρησης. Είναι η μέθοδος που επέλεξαν οι συνδικαλιστές για να πιέσουν την κυβέρνηση και να μπλοκάρουν τη διαδικασία ιδιωτικοποίησης.

Με διάφορους τρόπους έχει μειωθεί η τροφοδοσία του εργοστασίου της Λάρυμνας με λατερίτη, την πρώτη ύλη για την παραγωγή νικελίου, με αποτέλεσμα, αν δεν αλλάξει κάτι σύντομα, να σβήσει και η τελευταία από τις τέσσερις ηλεκτροκαμίνους που λειτουργούν σήμερα.

Η ΛΑΡΚΟ είναι η επιτομή της κακοδαιμονίας του σύγχρονου ελληνικού κράτους και των δημοσίων επιχειρήσεων, το σημείο όπου εδώ και δεκαετίες τέμνονται η κακοδιαχείριση, η αναποτελεσματικότητα, το ρουσφέτι, τα κατεστημένα συμφέροντα, ο κρατικοδίαιτος συνδικαλισμός, αλλά και η εύλογη αγωνία για το αύριο τοπικών κοινωνιών που η ευημερία τους έχει ταυτιστεί σχεδόν αποκλειστικά με μία και μόνη επιχείρηση. Και όπως συμβαίνει συχνά, η εύλογη ανησυχία εργαλειοποιείται, γίνεται μοχλός πολιτικής πίεσης για να συντηρηθούν όλα τα υπόλοιπα.

Η ανάληψη της διοίκησης της ΛΑΡΚΟ από τον ειδικό διαχειριστή ήταν η θρυαλλίδα για να αποκαλυφθεί το δύσοσμο προϊόν πολιτικής συναλλαγής δεκαετιών: μια επιχείρηση που  έχει διαρρήξει τις σχέσεις της με οποιαδήποτε επιχειρηματική λογική και πρακτική.

Παραγωγή ζημιών

Η τιμή του νικελίου στις διεθνείς αγορές διαμορφώνεται αυτή τη στιγμή σε 12.000 δολάρια ανά τόνο. Το κόστος παραγωγής για την εταιρεία είναι 20.000 δολάρια περίπου. Δηλαδή, για κάθε τόνο νικελίου που παράγει η ΛΑΡΚΟ μπαίνει μέσα 8.000 δολάρια. Με ημερήσια παραγωγή 15 τόνους, η εταιρεία γράφει καθημερινά ζημίες 120.000 δολάρια.

Και αυτό δεν είναι συγκυριακό φαινόμενο, δεν σχετίζεται δηλαδή με την πτώση της τιμής του νικελίου επειδή πολλές χαλυβουργίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ανέστειλαν τη λειτουργία τους λόγω της πανδημίας. Σχεδόν διαχρονικά η ΛΑΡΚΟ παράγει επί ζημία. Το 2015 η μέση τιμή του νικελίου ήταν 11.886 δολ. ο τόνος και το εμπορικό κόστος της εταιρείας διαμορφώθηκε σε 16.627 δολ. ο τόνος. Και δεν έφτανε ότι η διεθνής τιμή ήταν χαμηλότερη του κόστους παραγωγής, η ΛΑΡΚΟ έφτασε πέρυσι να πουλάει και με έκπτωση, σε μια προσπάθεια να εισρεύσει ρευστό στο άδειο ταμείο της. Δηλαδή με την τιμή της αγοράς στα 13.700 δολάρια ανά τόνο, η ελληνική εταιρεία πουλούσε στα 11.500 δολάρια, για να έχει κάποια χρήματα και να συνεχίσει να παράγει ζημίες.

Ετσι, το 2009 με τζίρο 155 εκατ. ευρώ, είχε ζημίες 90 εκατ. και συνολικά αρνητικά κεφάλαια 400 εκατ. Επιπλέον, χρωστάει 364 εκατ. ευρώ στη ΔΕΗ, η οποία παρά τη δεινή οικονομική κατάστασή της και τις κατά καιρούς απειλές για διακοπή της παροχής ρεύματος, συνέχισε να την ηλεκτροδοτεί με εντολή του κοινού τους μετόχου, του ελληνικού Δημοσίου, έστω κι αν συστηματικά παραβίαζε τους όρους των αλλεπάλληλων ρυθμίσεων.

Η ΔΕΗ με τη σειρά της δεν πληρώνει δικές της υποχρεώσεις προς την αγορά ενέργειας, με αποτέλεσμα και η τρύπα από τη ΛΑΡΚΟ να μετακυλίεται εντέλει σε ιδιώτες παραγωγούς, στον ΑΔΜΗΕ, σε προμηθευτές κ.λπ.

Το μέσο ετήσιο μισθολογικό κόστος ανά εργαζόμενο στη ΛΑΡΚΟ προσεγγίζει τις 44.000 ευρώ.

Διπλασίαζαν τον μισθό τους με επιδόματα

Η ΛΑΡΚΟ δεν είχε κεντρικό σύστημα ελέγχου της μισθοδοσίας. Τοπικά ρυθμίζονταν και ελέγχονταν όλες οι παροχές, που προσαυξάνουν τον βασικό μισθό. Κι αυτό όπως φαίνεται δεν είναι τυχαίο. Το μέσο ετήσιο μισθολογικό κόστος ανά εργαζόμενο στη ΛΑΡΚΟ προσεγγίζει τις 44.000 ευρώ. Ωστόσο, οι μέσοι όροι κρύβουν πτυχές μιας πολύ πιο προκλητικής πραγματικότητας. Σύμφωνα με τα ευρήματα του ειδικού διαχειριστή:

Ο πιο υψηλόμισθος υπάλληλος το 2019 λάμβανε μηνιαίο μεικτό μισθό 5.880 ευρώ, πλέον λοιπών επιδομάτων, ενώ το ετήσιο μισθολογικό του κόστος ανήλθε σε 134.000 ευρώ.

Δεκαπέντε στελέχη εισπράττουν μεικτή μηνιαία αμοιβή ίση ή μεγαλύτερη αυτής που προβλεπόταν για τον διευθύνοντα σύμβουλο.

Εντοπίσθηκαν εργαζόμενοι οι οποίοι, αν και βρίσκονταν σε άδεια, λάμβαναν προσαυξήσεις επιδομάτων βάρδιας ή ετοιμότητας ή βάρδιας Σαββατοκύριακου. Οι ίδιοι εργαζόμενοι δηλώνονταν, συστηματικά, τέσσερις φορές τον μήνα σε ετοιμότητα, με αποτέλεσμα να λαμβάνουν σχεδόν διπλάσιους μισθούς.

Σε κάθε τμήμα δηλώνονταν σε ετοιμότητα τρεις μηχανικοί, ώστε να παίρνουν το επίδομα, ενώ θα αρκούσε ένας ή ακόμη και κανένας.

Πολλές φορές οι ίδιοι εργαζόμενοι εργάζονταν υπερωριακά και ταυτόχρονα εμφανίζονταν ως εργαζόμενοι σε ετοιμότητα. Δηλαδή, εισέπρατταν και υπερωρίες και επίδομα ετοιμότητας.

Εργαζόμενοι που κατείχαν θέση αυξημένης ευθύνης έπαιρναν αμοιβές χαμηλότερες από στελέχη με θέσεις χαμηλής ευθύνης ή και χωρίς οποιαδήποτε ευθύνη.

Εντοπίστηκε υπάλληλος να λαμβάνει δύο διευθυντικά επιδόματα, συνολικού ύψους 923 ευρώ, ενώ εισέπραττε και επίδομα γάμου

645 ευρώ.

Αλλοι εισέπρατταν ταυτόχρονα και επίδομα διευθυντή και επίδομα προϊσταμένου.

Συνδικαλιστής που πρωτοστατεί στις κινητοποιήσεις είχε πέρυσι μεικτές αποδοχές 54.500 ευρώ. Από αυτές, οι 34.800 ευρώ ήταν βασικές αποδοχές και επιδόματα. Ελαβε επίσης 6.600 ευρώ δώρα και επίδομα άδειας, 10.300 ευρώ υπερωρίες και άλλες προσαυξήσεις, και 2.800 ευρώ ως πριμ παραγωγής. Αυτής ακριβώς της παραγωγής που όσο μεγαλύτερη είναι τόσο περισσότερο «μπαίνει μέσα» η ΛΑΡΚΟ. Το συνολικό μισθολογικό κόστος του συγκεκριμένου εργαζομένου για την εταιρεία ανήλθε σε 74.300 ευρώ.

Μισθοί και κυρίως επιδόματα, περί τα 90 διαφορετικά, δεν δίνονταν με βάση ένα οργανωμένο σύστημα αμοιβών, αλλά με βάση τα πρόσωπα, είχαν δηλαδή… ονοματεπώνυμο, κανονίζονταν τοπικά, από τα στελέχη π.χ. του εργοστασίου της Λάρυμνας σε αγαστή συνεργασία της εκάστοτε διοίκησης με το σωματείο. Είναι γνωστή εξάλλου η περίπτωση παλαιού πολιτευτή ο οποίος διορίστηκε επικεφαλής της ΛΑΡΚΟ και στη συνέχεια διόρισε τη νύφη του και τον συμπέθερό του.

Τα τραγελαφικά δεν σταματούν εδώ. Η ειδική διαχείριση εντόπισε ότι στους οικισμούς της Λάρυμνας και του Αγίου Ιωάννη διαμένουν 12 συνταξιούχοι, πρώην εργαζόμενοι-στελέχη της εταιρείας, χωρίς φυσικά να πληρώνουν ενοίκιο ή συμμετοχή στο κόστος ρεύματος.

Προμηθευτές-φίλοι

Επίσης, η εταιρεία δεν είχε κεντροποιημένο σύστημα προμηθειών. Οπως και η διαχείριση της μισθοδοσίας, έτσι και των προμηθειών μέχρι του ποσού των 25.000 ευρώ, γίνονταν σε τοπικό επίπεδο. Οι καταγγελίες είναι πολλές και η ειδική διαχείριση ενημέρωσε πως θα ερευνηθούν από την ίδια και τους αρμόδιους ελεγκτικούς μηχανισμούς.

Αντιδράσεις στον κεντρικό έλεγχο μισθοδοσίας και προμηθειών

Η προσπάθεια να ελέγχονται κεντρικά μισθοδοσία και προμήθειες είναι, σύμφωνα με πηγές της ειδικής διαχείρισης, μία από τις αιτίες της κλιμάκωσης των κινητοποιήσεων.

Επίσης, όπως προέβλεπε ο νόμος με τον οποίο τέθηκε σε καθεστώς διαχείρισης η εταιρεία, η μισθολογική δαπάνη μειώθηκε κατά 25%. Οι περικοπές ωστόσο δεν ήταν οριζόντιες. Η μείωση για τους 770 από τους 1.084 εργαζομένους της ΛΑΡΚΟ, που λαμβάνουν έως 1.800 ευρώ ήταν έως 4%.

Η προσπάθεια να ελέγχονται κεντρικά μισθοδοσία και προμήθειες είναι, σύμφωνα με πηγές της ειδικής διαχείρισης, μία από τις αιτίες της κλιμάκωσης των κινητοποιήσεων.

Κλιμακώνονταν όμως από 13% έως και 30% για όσους έχουν μεικτό μισθό από 2.800 ευρώ και μέχρι πάνω από 4.200 ευρώ. Καταργήθηκαν επίσης τα δώρα, καθώς και κάποια επιδόματα που είχαν τη «φωτογραφία» των δικαιούχων.

Από την άλλη, το Δημόσιο ενέκρινε τη διάθεση 35 εκατ. ευρώ για να συνεχίσει τη λειτουργία της η ΛΑΡΚΟ έως το τέλος Φεβρουαρίου 2021, οπότε εάν δεν βρεθεί αγοραστής θα πρέπει να κηρύξει πτώχευση.

Καταλήψεις μεταλλείων

Εάν, ωστόσο, συνεχιστούν οι κινητοποιήσεις, ίσως η εταιρεία να βάλει λουκέτο τις επόμενες ημέρες, αφού έχει διακοπεί σχεδόν πλήρως η τροφοδοσία του εργοστασίου της Λάρυμνας με λατερίτη.

Το μεταλλείο της Καστοριάς, από το οποίο προέρχεται το 20% του λατερίτη, είναι σε αναστολή λειτουργίας, επειδή οι τοπικοί μεταφορείς απορρίπτουν την πρόταση της ειδικής διαχείρισης για τη ρύθμιση οφειλομένων, ενώ ταυτόχρονα δεν επιτρέπουν σε άλλους μεταφορείς να αναλάβουν το έργο.

Σε ό,τι αφορά το μεταλλείο Εύβοιας, από το οποίο προέρχεται το 60% της παραγωγής μεταλλεύματος, αυτό τελεί υπό κατάληψη από τα σωματεία εδώ και 20 ημέρες, ενώ ταυτόχρονα κρίσιμα μηχανήματα, όπως π.χ. το τριβείο που σπάει τον λατερίτη, εμφανίζουν μια περίεργα επίμονη τάση να παθαίνουν ανήκεστες βλάβες.

Φήμες για απολύσεις

Τις αντιδράσεις πυροδοτούν και φήμες περί επικείμενων απολύσεων. Σύμφωνα με τα σωματεία (στα οποία ειρήσθω εν παρόδω την πλειοψηφία έχει η ΔΑΚΕ), υπήρξε υπηρεσιακό σημείωμα που ζητούσε από τις διευθύνσεις να αναφέρουν το μη αναγκαίο προσωπικό. Η ειδική διαχείριση υποστηρίζει πως πρόκειται για fake news, ενώ σε επίσημη ενημέρωση προς τους εργαζομένους διαβεβαίωσε πως δεν προτίθεται να προβεί «σε απολύσεις, διαθεσιμότητες ή λοιπές ενέργειες που θα περιορίζουν την εργασιακή οντότητα των εργαζομένων».

Μπροστά στον κίνδυνο να σταματήσει η λειτουργία της εταιρείας, η ειδική διαχείριση έστειλε την Πέμπτη εξώδικο στα σωματεία, στο οποίο ζητεί να σταματήσουν τις καταλήψεις, καθώς «η κατάληψη των κτιριακών εγκαταστάσεων εντείνουν τον κίνδυνο της άμεσης αναστολής της λειτουργίας του εργοστασίου τις επόμενες ημέρες».

Αναζήτηση επενδυτή

Η κυβέρνηση εκτιμά πως η ΛΑΡΚΟ μπορεί να καταστεί βιώσιμη εάν βρεθεί ιδιώτης επενδυτής. Το μετάλλευμα που παράγει, το σιδηρονικέλιο, χρησιμοποιείται στις μπαταρίες νέας γενιάς και η ζήτηση αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, αυτό προϋποθέτει χρηματοδότηση για την αναβάθμιση της μονάδας και προφανώς λειτουργία με κανόνες… κανονικής επιχείρησης.

Το σχέδιο όπως περιγράφεται στον νόμο με το οποίο τέθηκε σε καθεστώς ειδικής διαχείρισης, προβλέπει fast track διαδικασία διαιτησίας για την επίλυση διαφορών της εταιρείας με το ελληνικό Δημόσιο, προκειμένου να ξεκαθαρίσει το ιδιοκτησιακό καθεστώς του εργοστασίου της Λάρυμνας, που αποτελεί προαπαιτούμενο για τον διαγωνισμό διάθεσης του ενεργητικού.

Ο διεθνής πλειοδοτικός διαγωνισμός για το σύνολο ή μέρος του ενεργητικού θα διεξαχθεί από τον ειδικό διαχειριστή εντός 15 ημερών από την απόφαση της διαιτησίας και θα προχωρήσει με τάχιστες διαδικασίες για να ολοκληρωθεί σε διάστημα 12 μηνών από τη θέση της σε ειδική εκκαθάριση. Ο ειδικός διαχειριστής εκτιμά πως εάν όλα κυλήσουν ομαλά, η προκήρυξη του διαγωνισμού θα μπορεί να βγει στον αέρα τον Σεπτέμβριο ή το αργότερο τον Οκτώβριο.

Σε περίπτωση που δεν υπάρξει νομότυπη προσφορά, ο διαγωνισμός θα επαναληφθεί εντός 30 ημερών. Εάν και ο νέος διαγωνισμός δεν τελεσφορήσει, τα περιουσιακά στοιχεία της ΛΑΡΚΟ που δεν κατέστη δυνατόν να πουληθούν, πωλούνται ως σύνολο ή τμηματικά με ελεύθερη διαπραγμάτευση, ύστερα από δημόσια πρόσκληση.